گوزن زرد ايراني در خطر است - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

neda · 17-04-2011, 05:17 PM

گوزن زرد خالص ايراني در خطر است

با وجود تلاش فعالان محيط‌زيست براي حفظ گوزن‌زرد، اين گونه در معرض نابودي قرار گرفته و تخريب زيستگاه مهمترين عامل نابودي اين گونه منحصربه‌فرد ايراني عنوان شده است.

گوزن زرد ايراني كه گونه‌اي ويژه ايران است به گفته «هرمز اسدي» استاد دانشگاه و اكولوژيست در معرض نابودي قرار گرفته است. شوري آب در جزيره اشك در درياچه اروميه، ورود تكنولوژي و شركتهاي نفتي در چغازنبيل، تخريب زيستگاه توسط روستائيان در دشت ارژن و زباله‌هاي شهري و بيمارستاني در شهر بابل عمده‌ترين دلايل در معرض خطر بودن اين گونه منحصر به فرد ايراني هستند.

زيستگاه گوزن زرد

زيستگاه گوزن زرد از زمانهاي دور بين رودهاي دز و كرخه بوده كه حدود 30 سال پيش "اپل" صاحب كارخانه اپل تعدادي از اين زير گونه را به آلمان و از آنجا به اسراييل انتقال داد. به گفته هوشنگ ضيايي مدير فعلي پروژه بين‌المللي يوز ايراني، اين گونه به دليل جفت‌گيري با گوزنهاي اروپايي ناخالصي داشته و گوزن زرد خالص تنها در ايران زندگي مي‌كند. گوزن زرد به دليل ناياب بودن گونه خالصش در دنيا طرفداران زيادي براي تماشا و تحقيق دارد.

كارشناسان محيط‌زيست تعدادي از اين زيرگونه را براي تكثير و پرورش به دشت ارژن در استان فارس، دشت‌ناز و جنگل سمسكنده در استان مازندران و جزيره اشك در درياچه اروميه انتقال دادند. تعرض و تخريب هر كدام از اين زيستگاههاي انتخابي، اين گونه منحصر بفرد را روي تيغ تيز انقراض قرار داده است.

حاشيه رودهاي كرخه و دز در دامنه‌هاي زاگرس اصلي‌ترين زيستگاه اين زيرگونه به شمار مي‌رود. در زمان جنگ فعالان محيط‌زيست توانستند 250 راس از اين گوزنها را نجات دهند. دشت ناز در استان مازندران و جزيره اشك در درياچه اروميه زيستگاه اعلام شد. پيش از آن نيز تعدادي گوزن را به دشت ناز منتقل كرده و تعدادي را هم به جنگل سمسكنده برده و در حصار فنس رها كرده بودند.

دشت ناز و تكثير گوزن زرد

پناهگاه دشت ناز که حدود 55 هکتار وسعت دارد و در شمال شرقى سارى با فضايى از جنگلهاى جلگه‌اى قرار گرفته، از سال 1346 محل تکثير گوزن زرد ايرانى شده است. در اين پناهگاه ضمن حفاظت و نگهدارى گوزن زرد ايرانى که تعليف آن‌ها دستى صورت مى‌گيرد، همه ساله تعدادى از گوزن‌هاى متولد شده را به حواشى رودخانه‌ دز، كرخه و کارون منتقل مى‌کنند. گسترش كشاورزي و ويلاسازي اطراف زيستگاه اين گونه را تخريب كرده و به حيات گوزنهاي زرد لطمه مي‌زند.

زباله‌ها در بابل

جنگل سمسكنده پناهگاه ديگر گوزن زرد به وسعت هزار هکتار از گونه‌هاى جنگلى - جلگه‌اى تشکيل شده است. در حال حاضر قسمتى از آن به نگهدارى تعدادى گوزن زرد ايرانى اختصاص دارد. اين جنگل نزديك شهر بابل واقع شده و اين در حاليست كه مسوولان شهر بابل سالهاست براي امحا و دفن زباله‌هاي شهري و بيمارستاني با مشكل رو در رو هستند. در جنگل سمسكنده كنار زيستگاه گوزن زرد شيرابه‌هاي زباله روان است و بوي عفن آن فضاي جنگل را پر كرده است. در اين منطقه نيز گوزن زرد خالص ايراني در معرض خطر قرار گرفته است.

تكنولوژي، آفت گوزن زرد

در چغازنبيل نيز كه كهن‌ترين زيستگاه گوزن محسوب مي‌شود، کاوشهاي نفتي و ورود تکنولوژي به اين منطقه رشد و پايداري جمعيت گونه را با مخاطره رو به رو كرده است.

دوري از مناطق صنعتي و شركتهاي نفتي، منطقه چغازنبيل را به يكي از منحصربفردترين پناهگاهها و زيستگاهها براي حيات وحش به ويژه گوزن زرد و پرندگان مهاجر سيبري تبديل كرده بود، اما كاوشهاي نفتي و ورود تكنولوژي به اين محدوده اين منطقه بكر را دست‌خوش تغييرات ناخوشايند كرده است.
با آغاز فعاليتهاي شركتهاي نفتي، وقوع انفجار و ساخت تاسيسات نفتي گريزناپذير است. دراثر آن محدوده حاشيه رود دز در درازمدت چهره طبيعي خود را از دست مي‌دهد. اين منطقه يكي از زيستگاههاي اصلي گوزن زرد دنياست. براساس اطلاعات كارشناسان محيط زيست در حال حاضر تعدادي از اين گونه گاوسان در اين منطقه نگهداري مي‌شوند.

تخريب زيستگاه

دشت ارژن نيز چندان امنيتي براي ادامه حيات گوزنهاي زرد ندارد. ضيايي درباره احياي دشت ارژن به ميراث خبر مي‌گويد:« پيش از انقلاب طرحي بين‌المللي به نام طرح ارژن مطرح شد. زمينهاي زيادي از روستاييان و عشاير خريداري شد. پس از انقلاب زمينها پس گرفته شد. تمام منطقه را جمعيت روستايي اشغال كرد و نيزار و قوچ و ميش آن از بين رفت.»

كارشناسان تعداد كنوني گوزن زرد ارژن را 33 راس گمانه مي‌زنند. فرشاد احسان‌منش كارشناس روابط‌عمومي اداره كل محيط‌زيست استان فارس تعداد گوزن زرد را حدود 33 راس اعلام مي‌كند و مي‌گويد:« طي اين سالها، تخريب زيستگاه بطوري پيش رفته كه گوزنهاي زرد نتوانستند‌‌‌، رشدي بيش از اين داشته باشند. شكل‌گيري روستاها، وجود تلمبه آب و رونق كشاورزي گستره زندگي گوزن زرد را تنگ‌تر مي‌كند.»

اين در حاليست كه هر جفت گوزن سالانه قدرت باز‌آوري يك گوساله دارد. به گفته هوشنگ ضيايي مولف كتاب پستانداران ايران، حدود 10سال پيش 30 راس گوزن از منطقه دشت‌‌ناز ساري به دشت ارژن منتقل شد. ولي تا‌كنون تنها سه راس به اين گله اضافه شده است.

شوري اشك

تعدادى از گوزنهاى دشت ناز به جزيره اشک در درياچه اروميه انتقال داده شده‌‌اند. پيرامون اين پناهگاه حصارکشى شده و گوزن‌ها را از پشت ديوارهاى سيمى مى‌توان مشاهده کرد. با رشد شوري اين درياچه و كم شدن علوفه، اين منطقه نيز چشم‌انداز روشني براي آينده حيات گوزن زرد ندارد. گوسفندهاي وحشي جزاير درياچه اروميه كه اغلب زيرگونه نژاد ارمني است، طي سالهاي اخير با افت جمعيتي مواجه شده و عمده ‌دليل آن شورتر شدن درياچه و كمبود علوفه است.از اين رو حيات گوزن زرد نيز در معرض خطر است.

شناسنامه

گوزن‌زرد نر ايران داراي شاخ‌هاي بلند و پهني است كه ارزش تروفه دارد. طول بدن اين گوزن حدود 150 تا 240 سانتي‌متر، طول دم 16 تا 20 سانتي‌متر، ارتفاع آن در ناحيه شانه 85 تا 110 سانتي‌متر و وزن آن از59 تا 130 كيلوگرم است. رنگ زمينه بدن قهوه‌اي‌ آهويي دارد و از زيرگونه‌هاي گاوسان ارزشمند به شمار مي‌رود.

از تعداد گوزن زرد در ايران آمار دقيقي وجود ندارد و به گفته ضيايي تهيه اين آمار نيازمند سرشماري و بررسي اين گونه است.

17-04-2011, 05:17 PM	#1
neda (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 648	گوزن زرد ايراني در خطر است گوزن زرد خالص ايراني در خطر است با وجود تلاش فعالان محيط‌زيست براي حفظ گوزن‌زرد، اين گونه در معرض نابودي قرار گرفته و تخريب زيستگاه مهمترين عامل نابودي اين گونه منحصربه‌فرد ايراني عنوان شده است. گوزن زرد ايراني كه گونه‌اي ويژه ايران است به گفته «هرمز اسدي» استاد دانشگاه و اكولوژيست در معرض نابودي قرار گرفته است. شوري آب در جزيره اشك در درياچه اروميه، ورود تكنولوژي و شركتهاي نفتي در چغازنبيل، تخريب زيستگاه توسط روستائيان در دشت ارژن و زباله‌هاي شهري و بيمارستاني در شهر بابل عمده‌ترين دلايل در معرض خطر بودن اين گونه منحصر به فرد ايراني هستند. زيستگاه گوزن زرد زيستگاه گوزن زرد از زمانهاي دور بين رودهاي دز و كرخه بوده كه حدود 30 سال پيش "اپل" صاحب كارخانه اپل تعدادي از اين زير گونه را به آلمان و از آنجا به اسراييل انتقال داد. به گفته هوشنگ ضيايي مدير فعلي پروژه بين‌المللي يوز ايراني، اين گونه به دليل جفت‌گيري با گوزنهاي اروپايي ناخالصي داشته و گوزن زرد خالص تنها در ايران زندگي مي‌كند. گوزن زرد به دليل ناياب بودن گونه خالصش در دنيا طرفداران زيادي براي تماشا و تحقيق دارد. كارشناسان محيط‌زيست تعدادي از اين زيرگونه را براي تكثير و پرورش به دشت ارژن در استان فارس، دشت‌ناز و جنگل سمسكنده در استان مازندران و جزيره اشك در درياچه اروميه انتقال دادند. تعرض و تخريب هر كدام از اين زيستگاههاي انتخابي، اين گونه منحصر بفرد را روي تيغ تيز انقراض قرار داده است. حاشيه رودهاي كرخه و دز در دامنه‌هاي زاگرس اصلي‌ترين زيستگاه اين زيرگونه به شمار مي‌رود. در زمان جنگ فعالان محيط‌زيست توانستند 250 راس از اين گوزنها را نجات دهند. دشت ناز در استان مازندران و جزيره اشك در درياچه اروميه زيستگاه اعلام شد. پيش از آن نيز تعدادي گوزن را به دشت ناز منتقل كرده و تعدادي را هم به جنگل سمسكنده برده و در حصار فنس رها كرده بودند. دشت ناز و تكثير گوزن زرد پناهگاه دشت ناز که حدود 55 هکتار وسعت دارد و در شمال شرقى سارى با فضايى از جنگلهاى جلگه‌اى قرار گرفته، از سال 1346 محل تکثير گوزن زرد ايرانى شده است. در اين پناهگاه ضمن حفاظت و نگهدارى گوزن زرد ايرانى که تعليف آن‌ها دستى صورت مى‌گيرد، همه ساله تعدادى از گوزن‌هاى متولد شده را به حواشى رودخانه‌ دز، كرخه و کارون منتقل مى‌کنند. گسترش كشاورزي و ويلاسازي اطراف زيستگاه اين گونه را تخريب كرده و به حيات گوزنهاي زرد لطمه مي‌زند. زباله‌ها در بابل جنگل سمسكنده پناهگاه ديگر گوزن زرد به وسعت هزار هکتار از گونه‌هاى جنگلى - جلگه‌اى تشکيل شده است. در حال حاضر قسمتى از آن به نگهدارى تعدادى گوزن زرد ايرانى اختصاص دارد. اين جنگل نزديك شهر بابل واقع شده و اين در حاليست كه مسوولان شهر بابل سالهاست براي امحا و دفن زباله‌هاي شهري و بيمارستاني با مشكل رو در رو هستند. در جنگل سمسكنده كنار زيستگاه گوزن زرد شيرابه‌هاي زباله روان است و بوي عفن آن فضاي جنگل را پر كرده است. در اين منطقه نيز گوزن زرد خالص ايراني در معرض خطر قرار گرفته است. تكنولوژي، آفت گوزن زرد در چغازنبيل نيز كه كهن‌ترين زيستگاه گوزن محسوب مي‌شود، کاوشهاي نفتي و ورود تکنولوژي به اين منطقه رشد و پايداري جمعيت گونه را با مخاطره رو به رو كرده است. دوري از مناطق صنعتي و شركتهاي نفتي، منطقه چغازنبيل را به يكي از منحصربفردترين پناهگاهها و زيستگاهها براي حيات وحش به ويژه گوزن زرد و پرندگان مهاجر سيبري تبديل كرده بود، اما كاوشهاي نفتي و ورود تكنولوژي به اين محدوده اين منطقه بكر را دست‌خوش تغييرات ناخوشايند كرده است. با آغاز فعاليتهاي شركتهاي نفتي، وقوع انفجار و ساخت تاسيسات نفتي گريزناپذير است. دراثر آن محدوده حاشيه رود دز در درازمدت چهره طبيعي خود را از دست مي‌دهد. اين منطقه يكي از زيستگاههاي اصلي گوزن زرد دنياست. براساس اطلاعات كارشناسان محيط زيست در حال حاضر تعدادي از اين گونه گاوسان در اين منطقه نگهداري مي‌شوند. تخريب زيستگاه دشت ارژن نيز چندان امنيتي براي ادامه حيات گوزنهاي زرد ندارد. ضيايي درباره احياي دشت ارژن به ميراث خبر مي‌گويد:« پيش از انقلاب طرحي بين‌المللي به نام طرح ارژن مطرح شد. زمينهاي زيادي از روستاييان و عشاير خريداري شد. پس از انقلاب زمينها پس گرفته شد. تمام منطقه را جمعيت روستايي اشغال كرد و نيزار و قوچ و ميش آن از بين رفت.» كارشناسان تعداد كنوني گوزن زرد ارژن را 33 راس گمانه مي‌زنند. فرشاد احسان‌منش كارشناس روابط‌عمومي اداره كل محيط‌زيست استان فارس تعداد گوزن زرد را حدود 33 راس اعلام مي‌كند و مي‌گويد:« طي اين سالها، تخريب زيستگاه بطوري پيش رفته كه گوزنهاي زرد نتوانستند‌‌‌، رشدي بيش از اين داشته باشند. شكل‌گيري روستاها، وجود تلمبه آب و رونق كشاورزي گستره زندگي گوزن زرد را تنگ‌تر مي‌كند.» اين در حاليست كه هر جفت گوزن سالانه قدرت باز‌آوري يك گوساله دارد. به گفته هوشنگ ضيايي مولف كتاب پستانداران ايران، حدود 10سال پيش 30 راس گوزن از منطقه دشت‌‌ناز ساري به دشت ارژن منتقل شد. ولي تا‌كنون تنها سه راس به اين گله اضافه شده است. شوري اشك تعدادى از گوزنهاى دشت ناز به جزيره اشک در درياچه اروميه انتقال داده شده‌‌اند. پيرامون اين پناهگاه حصارکشى شده و گوزن‌ها را از پشت ديوارهاى سيمى مى‌توان مشاهده کرد. با رشد شوري اين درياچه و كم شدن علوفه، اين منطقه نيز چشم‌انداز روشني براي آينده حيات گوزن زرد ندارد. گوسفندهاي وحشي جزاير درياچه اروميه كه اغلب زيرگونه نژاد ارمني است، طي سالهاي اخير با افت جمعيتي مواجه شده و عمده ‌دليل آن شورتر شدن درياچه و كمبود علوفه است.از اين رو حيات گوزن زرد نيز در معرض خطر است. شناسنامه گوزن‌زرد نر ايران داراي شاخ‌هاي بلند و پهني است كه ارزش تروفه دارد. طول بدن اين گوزن حدود 150 تا 240 سانتي‌متر، طول دم 16 تا 20 سانتي‌متر، ارتفاع آن در ناحيه شانه 85 تا 110 سانتي‌متر و وزن آن از59 تا 130 كيلوگرم است. رنگ زمينه بدن قهوه‌اي‌ آهويي دارد و از زيرگونه‌هاي گاوسان ارزشمند به شمار مي‌رود. از تعداد گوزن زرد در ايران آمار دقيقي وجود ندارد و به گفته ضيايي تهيه اين آمار نيازمند سرشماري و بررسي اين گونه است.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)