نگرشي اجمالي بر آهوان ايران - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

neda · 20-04-2011, 03:12 PM

نگرشي اجمالي بر آهوان ايران

آهوي ايراني Gazella subgutturosa, Guldenstaedt, 1780

جثة متوسطي داشته و نرها شاخ نسبتاً بلندي دارند كه ( Goitred gazelle ) در قاعده نزديك به هم‌اند و سپس به طرف خارج و بالا انحناء پيدا مي‌كنند. ماده‌ها فاقد شاخ‌اند و چنانچه شاخي وجود داشته باشد كوچك و ابتدايي است. در فصل تابستان موها كوتاه و رنگ و در زمستان موها بلند و متمايل به قهوه‌اي هستند، زير بدن و كفل‌ها سفيد، موهاي دم نسبتاً بلند و سياه رنگ است. در زير گلوي آهوهاي ايراني، بخصوص نرها برآمدگي گواتر مانندي ديده مي‌شود.

بيشترين جمعيت آهوي ايراني در مناطق پناهگاه حيات‌وحش موته (اصفهان)، پارك ملي گلستان، پارك ملي بمو در شيراز، منطقة ممنوعه بيدوئيه (كرمان)، منطقة كالمند يزد و جزيره خارك است. همه جمعيت‌هاي آهوي ايراني در شرق كوه‌هاي زاگرس از زيرگونه G.S.Subgutturosa هستند و بر اساس تجزيه و تحليلي كه روي جمجمه جمعيت‌هاي مختلف آهو در ايران صورت گرفته است G.S.Seistanica با G.S.Subgutturosaمترادف قرار داده شده‌اند و از طرفي جمعيت‌هاي غرب كوه‌هاي زاگرس از G.S.Subgutturosa متمايز شده است ولي از آنجا كه هنوز اين جمعيت‌ها با جمعيت‌هاي «آهوي ايراني» موجود در عربستان يعني G.S.marica مقايسه نشده است بنابراين نمي‌توان با اطمينان بيان كرد كه اين جمعيت‌ها همان زيرگونه Marica و يا زيرگونه‌اي ديگر هستند.

آهوي هندي (كويري) (Chinkara) Gazella bennetti, sykes, 1831

شباهت زيادي به آهوي ايراني دارد. تفاوت ظاهري آن وجود شاخ نازك و بلند در ماده است، در صورتي كه آهوهاي ماده معمولاً فاقد شاخ‌اند. امتداد دو شاخ تا حدي با هم موازي و نوك شاخ‌ها مختصري به‌طرف داخل متمايل شده‌اند. جثه آن كمي كوچكتر و ظريفتر از آهوي ايراني است. موها كوتاه، به رنگ زرد تيره متمايل به قرمز، زير بدن و كفل‌ها سفيد است. دم نسبتاً بلند و سياه رنگ است. در تابستان در ناحيه پهلوها و پشت بدن نوارهاي غير واضحي ديده مي‌شوند.

آهوي هندي يا چينكارا در مكران، سيستان، كوير مركزي و لوت از منطقه حفاظت شده توران تا پارك ملي كوير، اصفهان، كرمان، لارستان و ساير نقاط جنوبي ايران زندگي مي‌كند.

برخي از پژوهشگران و تاكنونوميست‌ها مانند هالته نورشا (1963)، الرمن و موريسون اسكات (1951) ورا برتر(1977) آهوي هندي يا چينكارا را زيرگونه‌اي از آهوي كوهي “Gazella gazella” به شمار آورده‌اند. برخي ديگر نيز مانند گرووز(1969)، لانژ(1972) و كوربت(1978) آنرا زيرگونه‌اي از جبير “Gazella dorcas” دانسته‌اند.

در سال 1985 آقاي دكتر كالين گروز به كمك شواهد بدست آمده از جمجه چند آهوي هندي متوجه تفاوت بارز اين گونه از جبير شده و آنرا به عنوان يك گونه‌ مجزا پيشنهاد كرد. پژوهش‌هاي كروموزومي كه توسط فورلي و همكارانش در سال 1988 صورت گرفت تأييد كرد كه آهوي هندي را نبايد زيرگونه‌اي از Gazella gazelle يا Gazella dorcas بشمار آورد بلكه بايد آنرا به‌عنوان گونه‌اي مستقل يعني Gazella bennetti تلقي كرد.

بنابراين تعداد بيشتر كروموزوم آهوي هندي به‌همراه تفاوت ظاهري آشكار، كه پژوهشگران ايران از ديرباز بدان آگاه بوده‌اند، شواهد قانع‌كننده‌اي است كه برپايه آن‌ها آهوي هندي را مي‌توان گونه‌اي مستقل دانست. در اين گونه تنها يك زيرگونه Gazelle benntti fuscifrons كه در مكران و سيستان ديده مي‌شود، گزارش شده است اما به عقيده دكتر گرووز(1990) شواهد امر دال بر وجود دو زيرگونه ديگر در بوشهر و لارستان مي‌باشد. دكتر كالين گرووز درصدد معرفي اين دو زيرگونه جديد از آهوي هندي است كه يكي را به‌نام دكتر كرمي Gazella.b.karamii و ديگري را به‌نام محيط‌بان دلسوز پاسگاه محيط‌باني دشت قطرويه منطقه بهرام گور در استان فارس آقاي جعفر شكاري G.benntti shikarii ارائه داده است.

جمعيت آهوهاي تپه‌هاي كوير مركزي ايران از زير گونه‌ G.b.shikarii و مناطق جنوب و شرق ايران و جلگه سند از زيرگونه G.b.fuscifrons بوده و در محدوده‌اي نزديك برازجان در استان بوشهر جمعيت‌هايي از زيرگونه G.b.karamii مي‌زيستند احتمالاً منقرض شده‌اند.

آهوي كوهي Gazella gazella, pallas, 1766

گونه‌اي است با پاهاي بلند كه از (Mountain Gazelle) G.benntti بزرگتر بوده و در رنگ‌آميزي تباين بيشتري را نسبت به گونه‌هاي ديگر نشان مي‌دهد. رنگ بدن قهوه‌اي خاكستري يا شكاري تيره با يك ناحيه مشخص روشن و نوارهاي تيره پهلويي است كه روي بيني در بيشتر موارد مشخص است. شاخ در هر دو جنس ديده مي‌شود، نر و ماده آن‌ها كاملاً متمايز از يكديگرند. شاخ ماده كوتاه، ضعيف و داراي حلقه‌هاي نامشخص است. شاخ نرها ظريف و چنگي شكل است ولي نه به شكل شاخ G.subgutturosa، بلكه شاخ‌ها به‌تدريج از يكديگر دور شده و تنها انتهاي آن‌ها به سمت داخل و جلو خم شده است.

به‌دنبال مرگ و مير گسترده آهوان كه در اواخر سال 1362 در جزيره فارور خليج‌فارس اتفاق افتاد كه احتمالاً به دليل خشكسالي و عدم دسترسي آهوان به آب و علوفه آبدار بود، جمجمه 38 آهو (22نر و 16ماده) توسط هوشنگ ضيايي و بيژن فرهنگ دره شوري جمع‌آوري و به دانشكده منابع‌طبيعي كرج ارسال شد.

آقاي دكتر كرمي و همكارانش در مورد هر نمونه تا 23 متغير اندازه‌گيري كردند، كه از آن ميان 8 متغير براي نرها و 9 متغير براي ماده‌ها مورد تجزيه و تحليل متمايز كننده چند وردايي قرار گرفت.

تجزيه و تحليل آماري اندازه‌گيري‌هاي انجام شده با همكاري دكتر كالين گرووز در دانشگاه ملي استراليا در كنبرا و سپس به هنگام سفر ايشان به ايران در تابستان 1369، نشان داد كه آن‌ها جبير نبوده بلكه Gazella gazella آهوي كوهي هستند.

اين گونه در ايران تنها در جزيره فارور خليج‌فارس وجود دارد. لذا آقاي دكتر گرووز و دكتر محمود كرمي تصميم گرفتند كه نام اين زيرگونه را به افتخار آقاي بيژن فرهنگ دره شوري كارشناس محيط‌ زيست ايران كه در راه شناسايي و حفظ حيات‌وحش ايران زحمات زيادي را متقبل شده‌اند بنام ايشان G.gazella dareshurii نامگذاري كنند.

20-04-2011, 03:12 PM	#1
neda (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 648	نگرشي اجمالي بر آهوان ايران نگرشي اجمالي بر آهوان ايران آهوي ايراني Gazella subgutturosa, Guldenstaedt, 1780 جثة متوسطي داشته و نرها شاخ نسبتاً بلندي دارند كه ( Goitred gazelle ) در قاعده نزديك به هم‌اند و سپس به طرف خارج و بالا انحناء پيدا مي‌كنند. ماده‌ها فاقد شاخ‌اند و چنانچه شاخي وجود داشته باشد كوچك و ابتدايي است. در فصل تابستان موها كوتاه و رنگ و در زمستان موها بلند و متمايل به قهوه‌اي هستند، زير بدن و كفل‌ها سفيد، موهاي دم نسبتاً بلند و سياه رنگ است. در زير گلوي آهوهاي ايراني، بخصوص نرها برآمدگي گواتر مانندي ديده مي‌شود. بيشترين جمعيت آهوي ايراني در مناطق پناهگاه حيات‌وحش موته (اصفهان)، پارك ملي گلستان، پارك ملي بمو در شيراز، منطقة ممنوعه بيدوئيه (كرمان)، منطقة كالمند يزد و جزيره خارك است. همه جمعيت‌هاي آهوي ايراني در شرق كوه‌هاي زاگرس از زيرگونه G.S.Subgutturosa هستند و بر اساس تجزيه و تحليلي كه روي جمجمه جمعيت‌هاي مختلف آهو در ايران صورت گرفته است G.S.Seistanica با G.S.Subgutturosaمترادف قرار داده شده‌اند و از طرفي جمعيت‌هاي غرب كوه‌هاي زاگرس از G.S.Subgutturosa متمايز شده است ولي از آنجا كه هنوز اين جمعيت‌ها با جمعيت‌هاي «آهوي ايراني» موجود در عربستان يعني G.S.marica مقايسه نشده است بنابراين نمي‌توان با اطمينان بيان كرد كه اين جمعيت‌ها همان زيرگونه Marica و يا زيرگونه‌اي ديگر هستند. آهوي هندي (كويري) (Chinkara) Gazella bennetti, sykes, 1831 شباهت زيادي به آهوي ايراني دارد. تفاوت ظاهري آن وجود شاخ نازك و بلند در ماده است، در صورتي كه آهوهاي ماده معمولاً فاقد شاخ‌اند. امتداد دو شاخ تا حدي با هم موازي و نوك شاخ‌ها مختصري به‌طرف داخل متمايل شده‌اند. جثه آن كمي كوچكتر و ظريفتر از آهوي ايراني است. موها كوتاه، به رنگ زرد تيره متمايل به قرمز، زير بدن و كفل‌ها سفيد است. دم نسبتاً بلند و سياه رنگ است. در تابستان در ناحيه پهلوها و پشت بدن نوارهاي غير واضحي ديده مي‌شوند. آهوي هندي يا چينكارا در مكران، سيستان، كوير مركزي و لوت از منطقه حفاظت شده توران تا پارك ملي كوير، اصفهان، كرمان، لارستان و ساير نقاط جنوبي ايران زندگي مي‌كند. برخي از پژوهشگران و تاكنونوميست‌ها مانند هالته نورشا (1963)، الرمن و موريسون اسكات (1951) ورا برتر(1977) آهوي هندي يا چينكارا را زيرگونه‌اي از آهوي كوهي “Gazella gazella” به شمار آورده‌اند. برخي ديگر نيز مانند گرووز(1969)، لانژ(1972) و كوربت(1978) آنرا زيرگونه‌اي از جبير “Gazella dorcas” دانسته‌اند. در سال 1985 آقاي دكتر كالين گروز به كمك شواهد بدست آمده از جمجه چند آهوي هندي متوجه تفاوت بارز اين گونه از جبير شده و آنرا به عنوان يك گونه‌ مجزا پيشنهاد كرد. پژوهش‌هاي كروموزومي كه توسط فورلي و همكارانش در سال 1988 صورت گرفت تأييد كرد كه آهوي هندي را نبايد زيرگونه‌اي از Gazella gazelle يا Gazella dorcas بشمار آورد بلكه بايد آنرا به‌عنوان گونه‌اي مستقل يعني Gazella bennetti تلقي كرد. بنابراين تعداد بيشتر كروموزوم آهوي هندي به‌همراه تفاوت ظاهري آشكار، كه پژوهشگران ايران از ديرباز بدان آگاه بوده‌اند، شواهد قانع‌كننده‌اي است كه برپايه آن‌ها آهوي هندي را مي‌توان گونه‌اي مستقل دانست. در اين گونه تنها يك زيرگونه Gazelle benntti fuscifrons كه در مكران و سيستان ديده مي‌شود، گزارش شده است اما به عقيده دكتر گرووز(1990) شواهد امر دال بر وجود دو زيرگونه ديگر در بوشهر و لارستان مي‌باشد. دكتر كالين گرووز درصدد معرفي اين دو زيرگونه جديد از آهوي هندي است كه يكي را به‌نام دكتر كرمي Gazella.b.karamii و ديگري را به‌نام محيط‌بان دلسوز پاسگاه محيط‌باني دشت قطرويه منطقه بهرام گور در استان فارس آقاي جعفر شكاري G.benntti shikarii ارائه داده است. جمعيت آهوهاي تپه‌هاي كوير مركزي ايران از زير گونه‌ G.b.shikarii و مناطق جنوب و شرق ايران و جلگه سند از زيرگونه G.b.fuscifrons بوده و در محدوده‌اي نزديك برازجان در استان بوشهر جمعيت‌هايي از زيرگونه G.b.karamii مي‌زيستند احتمالاً منقرض شده‌اند. آهوي كوهي Gazella gazella, pallas, 1766 گونه‌اي است با پاهاي بلند كه از (Mountain Gazelle) G.benntti بزرگتر بوده و در رنگ‌آميزي تباين بيشتري را نسبت به گونه‌هاي ديگر نشان مي‌دهد. رنگ بدن قهوه‌اي خاكستري يا شكاري تيره با يك ناحيه مشخص روشن و نوارهاي تيره پهلويي است كه روي بيني در بيشتر موارد مشخص است. شاخ در هر دو جنس ديده مي‌شود، نر و ماده آن‌ها كاملاً متمايز از يكديگرند. شاخ ماده كوتاه، ضعيف و داراي حلقه‌هاي نامشخص است. شاخ نرها ظريف و چنگي شكل است ولي نه به شكل شاخ G.subgutturosa، بلكه شاخ‌ها به‌تدريج از يكديگر دور شده و تنها انتهاي آن‌ها به سمت داخل و جلو خم شده است. به‌دنبال مرگ و مير گسترده آهوان كه در اواخر سال 1362 در جزيره فارور خليج‌فارس اتفاق افتاد كه احتمالاً به دليل خشكسالي و عدم دسترسي آهوان به آب و علوفه آبدار بود، جمجمه 38 آهو (22نر و 16ماده) توسط هوشنگ ضيايي و بيژن فرهنگ دره شوري جمع‌آوري و به دانشكده منابع‌طبيعي كرج ارسال شد. آقاي دكتر كرمي و همكارانش در مورد هر نمونه تا 23 متغير اندازه‌گيري كردند، كه از آن ميان 8 متغير براي نرها و 9 متغير براي ماده‌ها مورد تجزيه و تحليل متمايز كننده چند وردايي قرار گرفت. تجزيه و تحليل آماري اندازه‌گيري‌هاي انجام شده با همكاري دكتر كالين گرووز در دانشگاه ملي استراليا در كنبرا و سپس به هنگام سفر ايشان به ايران در تابستان 1369، نشان داد كه آن‌ها جبير نبوده بلكه Gazella gazella آهوي كوهي هستند. اين گونه در ايران تنها در جزيره فارور خليج‌فارس وجود دارد. لذا آقاي دكتر گرووز و دكتر محمود كرمي تصميم گرفتند كه نام اين زيرگونه را به افتخار آقاي بيژن فرهنگ دره شوري كارشناس محيط‌ زيست ايران كه در راه شناسايي و حفظ حيات‌وحش ايران زحمات زيادي را متقبل شده‌اند بنام ايشان G.gazella dareshurii نامگذاري كنند.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)