بیابانهای استان سيستان و بلوچستان از جنبه خاکشناسی - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

neda · 26-06-2011, 03:56 PM

قلمرو بیابانهای استان سيستان و بلوچستان از جنبه خاکشناسی

الف- واحد‌هاي اراضي بياباني در استان

بررسي منابع مطالعاتي خاک و نقشه‌هاي منابع و تناسب اراضي استان نشان دادند که قلمروبيابان‌ها در استان از نظر خاک در واحدهاي اراضي زير مي تواند قرار مي‌گيرد.

الف_ واحدهاي اراضي 1.1 و 1.4 از تيپ کوهستان‌ها با محدوديت اصلي عمق کم و يا فقدان خاک و در نتيجه بدون پوشش گياهي و يا با پوشش گياهي كم هستند.

ب_ واحدهاي اراضي 2. 4 و2. 6 از تيپ تپه‌ها با محدوديت فقدان خاك يا عمق كم آن، شوري و فرسايش خيلي زياد و تجمع گچ، در نتيجه بدون پوشش گياهي و يا با پوشش گياهي كم هستند.

ج_ واحدهاي اراضي3. 3‌، 3. 4 و 3. 5 که داراي محدوديتهاي عمق كم خاك، تجمع گچ، پستي و بلندي و فرسايش زياد بوده اند.

د_ واحدهاي اراضي 4. 2، 4. 3و 4. 5 نيز محدوديتهايي از جمله شوري، قليائيت و افزايش و فرسايش بادي در آنها زياد بوده که غالباً يا بدون پوشش گياهي يا داراي پوششي پراکنده و گاهي متراکم از گياهان مقاوم به شوري هستند.

ه_ واحد اراضي5. 1 شامل دشتهاي رسي حاصل از تغيير مسير و طغيان رودخانه شيله در جنوب سيستان که شوري و قليائيت در آن محدوديت ايجاد نموده است.

و_ واحدهاي اراضي6. 1 شامل اراضي پست و گود متشكل از مواد ريزدانه با خاك خيلي عميق سنگين مي‌باشند که شوري، قليائيت، خطرسيلگيري و عدم زهكشي مناسب از محدوديتهاي آنها بوده و بدون پوشش گياهي يا با پوشش شورپسند خيلي تنك هستند.

ز_ واحدهاي اراضي 7. 1، 7. 2 و 7. 4 ،كه شوري، قليائيت، فرسايش، افزايش بادي و سيل گيري از محدوديت‌هاي آن‌ها مي‌باشد. بدون پوشش گياهي يا با پوشش گياهي كم از نوع گياهان كويري هستند.

ح_ واحدهاي اراضي 8. 2و 8. 4 که شوري و تجمع گچ از محدوديتهاي آنها بوده و داراي پوشش گياهي كمي هستند.

ط_ واحدهاي اراضي 9. 3 و 9. 4 که عمق كم خاك، شوري و تجمع گچ از محدوديتهاي آنها بوده و پوشش گياهي بر روي آنها بسيار اندك است.

ي- واحد اراضي X. 1 مرکب ازشنهاي روان و تپه‌هاي ماسه اي که فاقد خاك و پوشش گياهي هستند.

ک_ واحدهاي اراضيC. 2، C. 3، C. 5، C. 6 و C. 7 که مرکب از دشتهاي آبرفتي رودخانه هيرمند، تپه‌هاي مارني همراه با آبرفتهاي سنگريزه‌دار قديمي و تپه‌هاي ماسه اي و پهنه‌هاي ماسه‌هاي روان هستند که شوري، قليائيت، فقدان خاك يا عمق كم آن، تجمع گچ، تپه‌هاي ماسه اي، فرسايش، سيلگيري و گاهي زهكشي نامناسب و بالا بودن سفره آب زيرزميني در آنها ايجاد محدوديت نموده و غالباً بدون پوشش گياهي مي‌باشند.

ب- قلمرو بيابان‌هاي خاکشناسي در استان

بيابان‌هاي استان از نظر خاک درتمام تيپهاي اراضي از کوهستان و تپه ماهور گرفته تا فلاتها، دشتهاي دامنه اي، دشتهاي مسطح، نواحي پست و چاله‌ها قرار گرفته و مختص به يک تيپ نيستنند. در هر واحد اراضي ممکن است عامل خاکي تعيين کننده بيابان با واحد اراضي ديگر متفاوت باشد. مثلاً در تيپ کوهستانها عامل محدود کننده فقدان و يا عمق کم خاک است و لي در بسياري از مناطق پست و اراضي هموار، شوري و يا قليائيت عامل محدود کننده مي باشد و به همين ترتيب در برخي واحدهاي ديگر فرسايش بادي و شنزار‌ها و يا در تيپ تپه ماهورهاي مارني فرسايش آبي شديد و فقدان خاک موجب محدوديت و ايجاد بيابان شده است. شكل نقشه‌ قلمرو بيابان‌هاي خاك‌شناسي استان را نشان مي‌دهند.

با توجه به نقشه قلمرو بيابان از نظر خاك كه براساس مناطق داراي اطلاعات خاكشناسي قابل استفاده در اين طرح تهيه گرديده است، 7/31درصد(5756808 مليون هكتار)از سطح اراضي استان به دليل محدوديتهاي مختلف خاك، بويژه به دليل محدوديت ايجاد شده در اثر شوري و قليائيت زياد، در قلمرو بيابان قرار مي‌گيرد. با توجه به نقشه قلمرو بيابان از نظر خاك كه براساس مناطق داراي اطلاعات خاكشناسي قابل استفاده در اين طرح تهيه گرديده است، در استان سيستان وبلوچستان، 5 منطقه بيابان خاكشناسي را مي‌توان تفكيك و معرفي‌كرد كه عبارتند از:

1_ منطقه بياباني سيستان

بخش زيادي از منطقه سيستان به طول حدود 160 كيلومتر و به عرض حدود 70 كيلومتر با جهت شمال شرق_جنوب غرب كه عرض آن از نواحي‌هامونها شروع و تا مرز افغانستان ادامه مي‌يابد، داراي شرايط بياباني است. قسمتهاي غربي منطقه سيستان كه بيشتر شامل نواحي كوهستاني مي‌شود و اطلاعات خاكشناسي زيادي از آنها در دست نبوده است نيز غالباً داراي شرايط بياباني و نيمه‌بياباني مي‌باشند.

2_ منطقه بياباني نصرت آباد_ بزمان

ناحيه‌اي نسبتاً باريك با جهت شمالي_جنوبي به طول حدود 255 كيلومتر و عرض حدوداً 45 كيلومتر از قسمت‌هاي نصرت آباد شروع و تا قسمتهاي شمال بزمان ادامه مي‌يابد كه به لحاظ خاكشناسي داراي شرايط بياباني و نيمه‌بياباني مي‌باشند.

3_ منطقه بياباني زاهدان_ ميرجاوه

از ناحيه شمال غربي زاهدان و شرق نصرت آباد، بصورت نوار باريكي با جهت شمال غرب _ جنوب شرق شروع و به سمت ميرجاوه تا شمال شرق سراوان ادامه مي‌يابد. در ناحيه ميرجاوه و شرق سراوان در نواحي هم مرز با پاكستان وسعت آن بيشتر مي‌شود. طول و عرض اين منطقه به ترتيب حدود 400 و 30 كيلومتر مي‌باشد.

4_ منطقه بياباني ايرانشهر_ جازموريان

جهت اين منطقه بياباني، شرقي_ غربي بوده و از نواحي ايرانشهر به عرض حدود 40 كيلومتر آغاز و به سمت گودال جازموريان به طول حدوداً 170 كيلومتر ادامه مي‌يابد. به سمت غرب طول اين منطقه بياباني بيشتر و به حدود 70 كيلومتر مي‌رسد كه به درون استان كرمان ادامه مي‌يابد.

5_ مناطق بياباني پراكنده

به دليل حاكم بودن شرايط ناحيه‌اي خاص، نواحي كوچك و پراكنده‌اي از استان نسبت به چهار ناحيه بزرگ و يكپارچه فوق نيز از شرايط بيابان‌هاي خاكشناسي برخوردار هستند. نواحي جنوب غربي خاش، جنوب زاهدان، جنوب شرقي سراوان، نواحي زابلي و اسفندك و. . . از جمله چنين بيابان‌هايي مي‌باشند.

با توجه به نقشه قلمرو بيابان‌هاي خاكشناسي و همچنين عدم تفكيك اين قلمرو در بخشهاي قابل توجهي از مناطق شمال شرقي و ساحلي استان، بنابراين از ديدگاه خاكشناسي كل قلمرو بيابان خاكشناسي استان تفكيك نشده است. ولي با توجه به اطلاعات پراكنده موجود از خاك اين مناطق، بازديدهاي ميداني و نظرات كارشناسي، مي‌توان گفت كه حدود 35 درصد از اين مناطق نيز داراي شرايط خاكهاي بياباني هستند.

بنابراين از نظر خاكشناسي حدود 47 درصد از سطح استان يعني حدود 6 ميليون هكتار داراي شرايط بياباني است. از مساحت باقي مانده نيز بخش قابل توجهي كه بيش از 50 درصد آن را شامل مي‌شود داراي شرايط نيمه‌بياباني خواهد بود. تلفيق نقشه‌هاي مختلف قلمرو بيابان نشان مي‌دهد كه بيابان‌هاي خاكشناسي همپوشاني زيادي با بيابان‌هاي زمين‌شناسي و پوشش گياهي و تا حدودي ژئومرفولوژي نشان مي‌دهند.

26-06-2011, 03:56 PM	#1
neda (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 648	بیابانهای استان سيستان و بلوچستان از جنبه خاکشناسی قلمرو بیابانهای استان سيستان و بلوچستان از جنبه خاکشناسی الف- واحد‌هاي اراضي بياباني در استان بررسي منابع مطالعاتي خاک و نقشه‌هاي منابع و تناسب اراضي استان نشان دادند که قلمروبيابان‌ها در استان از نظر خاک در واحدهاي اراضي زير مي تواند قرار مي‌گيرد. الف_ واحدهاي اراضي 1.1 و 1.4 از تيپ کوهستان‌ها با محدوديت اصلي عمق کم و يا فقدان خاک و در نتيجه بدون پوشش گياهي و يا با پوشش گياهي كم هستند. ب_ واحدهاي اراضي 2. 4 و2. 6 از تيپ تپه‌ها با محدوديت فقدان خاك يا عمق كم آن، شوري و فرسايش خيلي زياد و تجمع گچ، در نتيجه بدون پوشش گياهي و يا با پوشش گياهي كم هستند. ج_ واحدهاي اراضي3. 3‌، 3. 4 و 3. 5 که داراي محدوديتهاي عمق كم خاك، تجمع گچ، پستي و بلندي و فرسايش زياد بوده اند. د_ واحدهاي اراضي 4. 2، 4. 3و 4. 5 نيز محدوديتهايي از جمله شوري، قليائيت و افزايش و فرسايش بادي در آنها زياد بوده که غالباً يا بدون پوشش گياهي يا داراي پوششي پراکنده و گاهي متراکم از گياهان مقاوم به شوري هستند. ه_ واحد اراضي5. 1 شامل دشتهاي رسي حاصل از تغيير مسير و طغيان رودخانه شيله در جنوب سيستان که شوري و قليائيت در آن محدوديت ايجاد نموده است. و_ واحدهاي اراضي6. 1 شامل اراضي پست و گود متشكل از مواد ريزدانه با خاك خيلي عميق سنگين مي‌باشند که شوري، قليائيت، خطرسيلگيري و عدم زهكشي مناسب از محدوديتهاي آنها بوده و بدون پوشش گياهي يا با پوشش شورپسند خيلي تنك هستند. ز_ واحدهاي اراضي 7. 1، 7. 2 و 7. 4 ،كه شوري، قليائيت، فرسايش، افزايش بادي و سيل گيري از محدوديت‌هاي آن‌ها مي‌باشد. بدون پوشش گياهي يا با پوشش گياهي كم از نوع گياهان كويري هستند. ح_ واحدهاي اراضي 8. 2و 8. 4 که شوري و تجمع گچ از محدوديتهاي آنها بوده و داراي پوشش گياهي كمي هستند. ط_ واحدهاي اراضي 9. 3 و 9. 4 که عمق كم خاك، شوري و تجمع گچ از محدوديتهاي آنها بوده و پوشش گياهي بر روي آنها بسيار اندك است. ي- واحد اراضي X. 1 مرکب ازشنهاي روان و تپه‌هاي ماسه اي که فاقد خاك و پوشش گياهي هستند. ک_ واحدهاي اراضيC. 2، C. 3، C. 5، C. 6 و C. 7 که مرکب از دشتهاي آبرفتي رودخانه هيرمند، تپه‌هاي مارني همراه با آبرفتهاي سنگريزه‌دار قديمي و تپه‌هاي ماسه اي و پهنه‌هاي ماسه‌هاي روان هستند که شوري، قليائيت، فقدان خاك يا عمق كم آن، تجمع گچ، تپه‌هاي ماسه اي، فرسايش، سيلگيري و گاهي زهكشي نامناسب و بالا بودن سفره آب زيرزميني در آنها ايجاد محدوديت نموده و غالباً بدون پوشش گياهي مي‌باشند. ب- قلمرو بيابان‌هاي خاکشناسي در استان بيابان‌هاي استان از نظر خاک درتمام تيپهاي اراضي از کوهستان و تپه ماهور گرفته تا فلاتها، دشتهاي دامنه اي، دشتهاي مسطح، نواحي پست و چاله‌ها قرار گرفته و مختص به يک تيپ نيستنند. در هر واحد اراضي ممکن است عامل خاکي تعيين کننده بيابان با واحد اراضي ديگر متفاوت باشد. مثلاً در تيپ کوهستانها عامل محدود کننده فقدان و يا عمق کم خاک است و لي در بسياري از مناطق پست و اراضي هموار، شوري و يا قليائيت عامل محدود کننده مي باشد و به همين ترتيب در برخي واحدهاي ديگر فرسايش بادي و شنزار‌ها و يا در تيپ تپه ماهورهاي مارني فرسايش آبي شديد و فقدان خاک موجب محدوديت و ايجاد بيابان شده است. شكل نقشه‌ قلمرو بيابان‌هاي خاك‌شناسي استان را نشان مي‌دهند. با توجه به نقشه قلمرو بيابان از نظر خاك كه براساس مناطق داراي اطلاعات خاكشناسي قابل استفاده در اين طرح تهيه گرديده است، 7/31درصد(5756808 مليون هكتار)از سطح اراضي استان به دليل محدوديتهاي مختلف خاك، بويژه به دليل محدوديت ايجاد شده در اثر شوري و قليائيت زياد، در قلمرو بيابان قرار مي‌گيرد. با توجه به نقشه قلمرو بيابان از نظر خاك كه براساس مناطق داراي اطلاعات خاكشناسي قابل استفاده در اين طرح تهيه گرديده است، در استان سيستان وبلوچستان، 5 منطقه بيابان خاكشناسي را مي‌توان تفكيك و معرفي‌كرد كه عبارتند از: 1_ منطقه بياباني سيستان بخش زيادي از منطقه سيستان به طول حدود 160 كيلومتر و به عرض حدود 70 كيلومتر با جهت شمال شرق_جنوب غرب كه عرض آن از نواحي‌هامونها شروع و تا مرز افغانستان ادامه مي‌يابد، داراي شرايط بياباني است. قسمتهاي غربي منطقه سيستان كه بيشتر شامل نواحي كوهستاني مي‌شود و اطلاعات خاكشناسي زيادي از آنها در دست نبوده است نيز غالباً داراي شرايط بياباني و نيمه‌بياباني مي‌باشند. 2_ منطقه بياباني نصرت آباد_ بزمان ناحيه‌اي نسبتاً باريك با جهت شمالي_جنوبي به طول حدود 255 كيلومتر و عرض حدوداً 45 كيلومتر از قسمت‌هاي نصرت آباد شروع و تا قسمتهاي شمال بزمان ادامه مي‌يابد كه به لحاظ خاكشناسي داراي شرايط بياباني و نيمه‌بياباني مي‌باشند. 3_ منطقه بياباني زاهدان_ ميرجاوه از ناحيه شمال غربي زاهدان و شرق نصرت آباد، بصورت نوار باريكي با جهت شمال غرب _ جنوب شرق شروع و به سمت ميرجاوه تا شمال شرق سراوان ادامه مي‌يابد. در ناحيه ميرجاوه و شرق سراوان در نواحي هم مرز با پاكستان وسعت آن بيشتر مي‌شود. طول و عرض اين منطقه به ترتيب حدود 400 و 30 كيلومتر مي‌باشد. 4_ منطقه بياباني ايرانشهر_ جازموريان جهت اين منطقه بياباني، شرقي_ غربي بوده و از نواحي ايرانشهر به عرض حدود 40 كيلومتر آغاز و به سمت گودال جازموريان به طول حدوداً 170 كيلومتر ادامه مي‌يابد. به سمت غرب طول اين منطقه بياباني بيشتر و به حدود 70 كيلومتر مي‌رسد كه به درون استان كرمان ادامه مي‌يابد. 5_ مناطق بياباني پراكنده به دليل حاكم بودن شرايط ناحيه‌اي خاص، نواحي كوچك و پراكنده‌اي از استان نسبت به چهار ناحيه بزرگ و يكپارچه فوق نيز از شرايط بيابان‌هاي خاكشناسي برخوردار هستند. نواحي جنوب غربي خاش، جنوب زاهدان، جنوب شرقي سراوان، نواحي زابلي و اسفندك و. . . از جمله چنين بيابان‌هايي مي‌باشند. با توجه به نقشه قلمرو بيابان‌هاي خاكشناسي و همچنين عدم تفكيك اين قلمرو در بخشهاي قابل توجهي از مناطق شمال شرقي و ساحلي استان، بنابراين از ديدگاه خاكشناسي كل قلمرو بيابان خاكشناسي استان تفكيك نشده است. ولي با توجه به اطلاعات پراكنده موجود از خاك اين مناطق، بازديدهاي ميداني و نظرات كارشناسي، مي‌توان گفت كه حدود 35 درصد از اين مناطق نيز داراي شرايط خاكهاي بياباني هستند. بنابراين از نظر خاكشناسي حدود 47 درصد از سطح استان يعني حدود 6 ميليون هكتار داراي شرايط بياباني است. از مساحت باقي مانده نيز بخش قابل توجهي كه بيش از 50 درصد آن را شامل مي‌شود داراي شرايط نيمه‌بياباني خواهد بود. تلفيق نقشه‌هاي مختلف قلمرو بيابان نشان مي‌دهد كه بيابان‌هاي خاكشناسي همپوشاني زيادي با بيابان‌هاي زمين‌شناسي و پوشش گياهي و تا حدودي ژئومرفولوژي نشان مي‌دهند.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)