نام‌گذاری خليج فارس - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

Magnum · 03-07-2011, 10:36 AM

نام‌گذاری خليج فارس

خليج فارس نام پيش‌رفتگی آب دريای عمان است که بين جنوب ايران و شبه‌جزيره‌ی عربستان جای دارد. اين خليج 990 کيلومتر درازا و در پهن‌ترين جای خود، نزديک 340 کيلومتر پهنا دارد که در تنگه‌ی هرمز به کم‌تر از 55 کيلومتر کاهش می‌يابد. ميانگين ژرفای آن 35 متر است و ژرفای 90 تا 100 متر در جاهايی از آن وجود دارد. يونانی‌ها اين خليج را پرسيکوس می‌ناميدند و عرب‌ها از گذشته‌های دور آن را با نام بحرالفارس می‌شناختند. امروزه خليج فارس به خاطر سرچشمه‌های نفت جهان، که در پيرامون آن يا در بستر آن جای دارند، اهميت پيدا کرده است.

نام‌گذاری خليج فارس

کهن‌ترين نام خليج فارس، که در کتيبه‌های آشوری آمده است، نارمرتو (Nar-Merratu) به معنای دريای تلخ است که به شوری بسيار زياد آب اين دريا اشاره دارد. در تنگه‌ی هرمز کتيبه‌ای از داريوش اول (داريوش بزرگ) به دست آمده است که در آن به زبان پارسی باستان چنين مفهومی نوشته شده است:"دريايی که از پارس می‌رود." اين خليج را از زمان ساسانيان دريای پارس می‌گفتند. فلاويوس آريانوس، تاريخ‌نگار يونانی که در سده‌ی دوم پس از ميلاد زندگی می‌کرده است، در آثار خود از اين خليج با نام پرسيکوس (persikon Karitas) ياد کرده که به معنای خليج پارس است.

استرابن، جغرافی‌دان يونانی، که در سده‌ی اول پس از ميلاد می‌زيست، همين نام را به کار برده است. در کتاب‌های لاتين سده‌های ميانه(قرون وسطی)، نام پرسيکوس سينوس (persicus sinus) يا پرسيکوم ماره (persicus mare) به کار رفته است. در ديگر زبان‌ها زنده‌ی دنيا نيز واژه‌ی پرسيکوس با دگرگونی اندک به کار رفته است.

دانشمندان مسلمان، چه عرب‌تبار و چه ايرانی‌تبار، در همه‌ی کتاب‌های جغرافيايی و تاريخی، از خليج فارس با نام بحرفارس، البحرالفارسی يا خليج‌فارس ياد کرده‌اند. مسعودی، تاريخ‌نگار و جغرافی‌دان عرب که در سده‌ی چهارم هجری می‌زيسته و طی سفری از بغداد به خليج ‌فارس و سپس کرمان، ورارود(ماوراءالنهر) و چين رفته است، می‌گويد که: "دريای عمان دنباله‌ی بحر فارس است". اصطخری، جغرافی‌دان ايرانی سده‌ی چهارم هجری و ابن‌حوقل بغدادی نيز چنين نظری داشته‌اند و در آثار خود همواره ا ز " بحرفارس" ياد کرده‌‌اند. از ديگر دانشمندان و پژوهشگران مسلمان، که در آثار خود به نام خليج فارس اشاره کرده‌اند، برپايه‌ی پژوهش محمد جواد شکور، می‌توان نمونه‌های زير را نام برد :

• ابن‌فقيه در کتاب البلدان (تاليف 279 قمری )؛ با نام بحر فارس

• ابن‌رسته در کتاب الاعلام النفيسه(تاليف 290 قمری)؛ خليج الفارسی

• ابن‌خردادبه در کتاب المسالک و الممالک(سده‌ی سوم هجری)؛ بحر فارس

• سهراب در کتاب عجايب‌الاقاليم‌السبعه(سد� �‌ی سوم هجری)؛ بحر فارس

• بزرگ‌بن‌شهريار در کتاب عجايب الهند(تاليف 342 قمری)؛ بحر فارس

• اصطخری در کتاب المسالک الممالک و در کتاب الاقاليم(سده‌ی چهارم هجری)؛ بحر فارس

• ابن‌مطهر در کتاب البدء و التاريخ(تاليف 355 قمری)؛ خليج الفارس

• ابن‌حوقل در کتاب صوره‌الارض(تاليف 367 قمری)؛ بحر فارس

• مسعودی در کتاب مروج‌الذهب و در کتاب التنبيه و الاشراف(سده‌ی چهارم هجری)؛ بحر فارس

• ابوريحان بيرونی(درگذشته به 440 قمری) در کتاب التفهيم ،خليج پارس و دريای پارس؛ در کتاب قانون مسعودی، دريای فارس و در کتاب تحديد نهايات الامانی، بحر فارس

• نويسنده‌ی ناشناخته‌ در حدود العالم من المشرق الی المغرب(تاليف 372 قمری)؛ خليج فارس و دريای پارس

• مقدسی در کتاب احسن‌التقاسيم فی معرفه ‌ال ا قاليم(تاليف 375 قمری)؛ بحر فارس

• محمد‌بن‌نجيب در کتاب جهان‌نامه(سده‌ی چهارم هجری)؛ بحر پارس

• ابن‌بلخی در کتاب فارسنامه(تاليف 500 قمری)؛ بحر فارس

• طاهر مروزی در کتاب طبايع‌الحيوان(تاليف 514 قمری)؛ الخليج‌الفارس

• شريف ادريسی در کتاب نزهه‌المشتاق(سده‌ی ششم هجری)؛ بحر فارس

• ياقوت حموی در کتاب معجم البلدان(سده‌ی ششم هجری)؛ بحر فارس

• زکريای قزوينی در کتاب آثار البلاد(سده‌ی ششم هجری)؛ بحر فارس

• انصاری‌الدمشقی در کتاب نخبه‌الدهر(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس

• ابوالفداء در کتاب تقويم البلدان(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس

• شهاب‌الدين احمد نويری در کتاب نهايه‌الادب(سده‌ی هشتم هجری)؛ خليج فارس

• حمدالله مستوفی قزوينی در کتاب نزهه‌القلوب(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس

• ابوحفض‌ابن‌الوردی در کتاب خريده العجايب(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس

• ابن‌بطوطه در کتاب رحله(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس

• قلقشندی در کتاب صبح‌الاعشی(سده‌ی نهم هجری)؛ بحر فارس

• حاجی‌خليفه در کتاب جهان‌نما(سده‌ی يازدهم هجری )

• شمس‌الدين محمد سامی در کتاب قاموس الاعلام(سده‌ی سيزدهم هجری)؛ خليج بصره

• البستانی در دايره‌المعارف البستانی(سده‌ی نوزدهم ميلادی)؛ الخليج العجمی

03-07-2011, 10:36 AM	#1
Magnum (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 512	نام‌گذاری خليج فارس نام‌گذاری خليج فارس خليج فارس نام پيش‌رفتگی آب دريای عمان است که بين جنوب ايران و شبه‌جزيره‌ی عربستان جای دارد. اين خليج 990 کيلومتر درازا و در پهن‌ترين جای خود، نزديک 340 کيلومتر پهنا دارد که در تنگه‌ی هرمز به کم‌تر از 55 کيلومتر کاهش می‌يابد. ميانگين ژرفای آن 35 متر است و ژرفای 90 تا 100 متر در جاهايی از آن وجود دارد. يونانی‌ها اين خليج را پرسيکوس می‌ناميدند و عرب‌ها از گذشته‌های دور آن را با نام بحرالفارس می‌شناختند. امروزه خليج فارس به خاطر سرچشمه‌های نفت جهان، که در پيرامون آن يا در بستر آن جای دارند، اهميت پيدا کرده است. نام‌گذاری خليج فارس کهن‌ترين نام خليج فارس، که در کتيبه‌های آشوری آمده است، نارمرتو (Nar-Merratu) به معنای دريای تلخ است که به شوری بسيار زياد آب اين دريا اشاره دارد. در تنگه‌ی هرمز کتيبه‌ای از داريوش اول (داريوش بزرگ) به دست آمده است که در آن به زبان پارسی باستان چنين مفهومی نوشته شده است:"دريايی که از پارس می‌رود." اين خليج را از زمان ساسانيان دريای پارس می‌گفتند. فلاويوس آريانوس، تاريخ‌نگار يونانی که در سده‌ی دوم پس از ميلاد زندگی می‌کرده است، در آثار خود از اين خليج با نام پرسيکوس (persikon Karitas) ياد کرده که به معنای خليج پارس است. استرابن، جغرافی‌دان يونانی، که در سده‌ی اول پس از ميلاد می‌زيست، همين نام را به کار برده است. در کتاب‌های لاتين سده‌های ميانه(قرون وسطی)، نام پرسيکوس سينوس (persicus sinus) يا پرسيکوم ماره (persicus mare) به کار رفته است. در ديگر زبان‌ها زنده‌ی دنيا نيز واژه‌ی پرسيکوس با دگرگونی اندک به کار رفته است. دانشمندان مسلمان، چه عرب‌تبار و چه ايرانی‌تبار، در همه‌ی کتاب‌های جغرافيايی و تاريخی، از خليج فارس با نام بحرفارس، البحرالفارسی يا خليج‌فارس ياد کرده‌اند. مسعودی، تاريخ‌نگار و جغرافی‌دان عرب که در سده‌ی چهارم هجری می‌زيسته و طی سفری از بغداد به خليج ‌فارس و سپس کرمان، ورارود(ماوراءالنهر) و چين رفته است، می‌گويد که: "دريای عمان دنباله‌ی بحر فارس است". اصطخری، جغرافی‌دان ايرانی سده‌ی چهارم هجری و ابن‌حوقل بغدادی نيز چنين نظری داشته‌اند و در آثار خود همواره ا ز " بحرفارس" ياد کرده‌‌اند. از ديگر دانشمندان و پژوهشگران مسلمان، که در آثار خود به نام خليج فارس اشاره کرده‌اند، برپايه‌ی پژوهش محمد جواد شکور، می‌توان نمونه‌های زير را نام برد : • ابن‌فقيه در کتاب البلدان (تاليف 279 قمری )؛ با نام بحر فارس • ابن‌رسته در کتاب الاعلام النفيسه(تاليف 290 قمری)؛ خليج الفارسی • ابن‌خردادبه در کتاب المسالک و الممالک(سده‌ی سوم هجری)؛ بحر فارس • سهراب در کتاب عجايب‌الاقاليم‌السبعه(سد� �‌ی سوم هجری)؛ بحر فارس • بزرگ‌بن‌شهريار در کتاب عجايب الهند(تاليف 342 قمری)؛ بحر فارس • اصطخری در کتاب المسالک الممالک و در کتاب الاقاليم(سده‌ی چهارم هجری)؛ بحر فارس • ابن‌مطهر در کتاب البدء و التاريخ(تاليف 355 قمری)؛ خليج الفارس • ابن‌حوقل در کتاب صوره‌الارض(تاليف 367 قمری)؛ بحر فارس • مسعودی در کتاب مروج‌الذهب و در کتاب التنبيه و الاشراف(سده‌ی چهارم هجری)؛ بحر فارس • ابوريحان بيرونی(درگذشته به 440 قمری) در کتاب التفهيم ،خليج پارس و دريای پارس؛ در کتاب قانون مسعودی، دريای فارس و در کتاب تحديد نهايات الامانی، بحر فارس • نويسنده‌ی ناشناخته‌ در حدود العالم من المشرق الی المغرب(تاليف 372 قمری)؛ خليج فارس و دريای پارس • مقدسی در کتاب احسن‌التقاسيم فی معرفه ‌ال ا قاليم(تاليف 375 قمری)؛ بحر فارس • محمد‌بن‌نجيب در کتاب جهان‌نامه(سده‌ی چهارم هجری)؛ بحر پارس • ابن‌بلخی در کتاب فارسنامه(تاليف 500 قمری)؛ بحر فارس • طاهر مروزی در کتاب طبايع‌الحيوان(تاليف 514 قمری)؛ الخليج‌الفارس • شريف ادريسی در کتاب نزهه‌المشتاق(سده‌ی ششم هجری)؛ بحر فارس • ياقوت حموی در کتاب معجم البلدان(سده‌ی ششم هجری)؛ بحر فارس • زکريای قزوينی در کتاب آثار البلاد(سده‌ی ششم هجری)؛ بحر فارس • انصاری‌الدمشقی در کتاب نخبه‌الدهر(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس • ابوالفداء در کتاب تقويم البلدان(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس • شهاب‌الدين احمد نويری در کتاب نهايه‌الادب(سده‌ی هشتم هجری)؛ خليج فارس • حمدالله مستوفی قزوينی در کتاب نزهه‌القلوب(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس • ابوحفض‌ابن‌الوردی در کتاب خريده العجايب(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس • ابن‌بطوطه در کتاب رحله(سده‌ی هشتم هجری)؛ بحر فارس • قلقشندی در کتاب صبح‌الاعشی(سده‌ی نهم هجری)؛ بحر فارس • حاجی‌خليفه در کتاب جهان‌نما(سده‌ی يازدهم هجری ) • شمس‌الدين محمد سامی در کتاب قاموس الاعلام(سده‌ی سيزدهم هجری)؛ خليج بصره • البستانی در دايره‌المعارف البستانی(سده‌ی نوزدهم ميلادی)؛ الخليج العجمی

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)