كل و بز،Capra Aegagrus،BEZOARG GOAT
بز بلغ نر كه ما آن را كل مي ناميم،با شانه هاي ستبر و دورنگ و خط تيره اي در پشت و شاخ هاي با شكوه،واقعاً حيوان زيبايي است.محققين بر اين عقيده اند كه بزهاي اهلي از اين حيوان ها اشتقاق يافته اند.
اين حيوان در شرق تركيه، بخشي از قفقاز، شمال شرقي عراق، تقريباً تمامي ايران، جنوب افغانستان و جنوب غربي پاكستان زيست مي كند. اين گونه مهم بز كوهي از نقاط مرتفع و سردسير كوه هاي البرز گرفته تا ارتفاعات كوتاه و گرم و مرطوب جنوب ايران و پاكستان زندگي مي كند.Lydekker در سال 1989 كل را اين گونه توصيف مي كند:
حيوان نر داراي شاخ هاي شمشيري مي باشد كه با قوسي به عقب برگشته است. شاخ حيوان در جلو،داراي لبه اي تيز و در پشت پهن و گرد مي باشد.شاخ در بخش هاي نزديك به سر،صاف، ولي در بالا داراي گره هاي بزرگ است.شاخ ها عموماً به سمت يكديگر تميا پيدا مي كنند ولي گاهي به صورت استثنايي به جهت خلاف يكديگر رشد مي كنند.
نرها داراي بدني به با خطوط قهوه اي تيره تا سياه در پشت و در اطراف شانه مي باشند.ريش تنها در نرها وجود دارد كه در ناحيه زير چانه مي رويد. ريش در نر هاي جوان،فقط در قسمت وسط زير چانه ودر نرهاي پير، تمامي زير چانه را فرا مي گيرد.
موهاي ريش و بدن حيوان،به خصوص در ناحيه شانه و سينه ها،در زمستان بلند تر شده و در بين موها كرك مي رويد.رنگ حيوان در زمستان،قهوه اي متمايل به خاكستري و در تابستان،قرمز مايل به قهوه اي است كه هر چه حيوان نر مسن تر شود،رنگ خاكستري در زمستان به سفيدي مي گرايد. دو طرف شكم و زير شكم حيوان سفيد است. نوار سياه رنگي از فرق سر به سمت دم و تا انتهاي آن ادامه مي يابد.اين نوار تيره در روي شانه به دو شاخه تقسيم شده و به سياهي سينه متصل مي گردد و اين سياهي به روي دست ها تا روي سم ادامه پيدا مي كند(روي پاها نيز سياه است).
صورت كل هاي پير نيز به كلي سياه و تيره مي شود. رنگ خاكستري بدن كل و بز، فقط در حيوان نر بالغ از 4سال به بالا ظهور پيدا مي كند و موهاي بلند اطراف گردن(در زمستان) نمود پيدا كرده و خطوط مشكي بدن به خوبي ظاهر مي شود (سياهي دور گردن و روي پاها و خط پشت).پوست زير سينه و جلوي زانوها پينه بسته است.ماده ها داراي نوار تيره اي از كنار چشم تا روي پوزه مي باشند.
بلندي شانه بز كوهي نر Bezoar به طور متوسط، حدود 90سانتيمتر و طول دم از 11 الي 14 سانتيمتر مي باشد.سنگين ترين كل اندازه گيري شده در ايران،80 كيلو گرم وزن داشته كه البته،گاهي سنگين تر از اين ديده شده است.