نمایش پست تنها
قدیمی 23-04-2011, 11:43 AM   #1
emily
(کاربر طلایی)
 
emily آواتار ها
 
تاریخ عضویت: Feb 2011
نوشته ها: 956
Beach4 تنگناهاي محيط‌ زيست در خليج‌ فارس



تنگناهاي محيط‌ زيست در خليج‌ فارس



«در خليج‌فارس، اين ماهي نيست كه در آب زندگي مي‌كند بلكه اين آب است كه در ماهي زندگي مي‌كند.»

اين گفته بلگواد، دانشمند دانماركي است كه در سال 1314 با كشتي به خليج‌فارس آمد و 6 ماه در آنجا ماند تا حاصل مطالعات خود را در مجموعه‌اي 10 جلدي منتشر كند؛ مجموعه‌اي كه به گفته استادان و كارشناسان محيط‌زيست هنوز همتا ندارد. او اين جمله را كه نشان‌دهنده تنوع زيستي به‌ويژه تنوع بالاي ماهيان است در اولين صفحه مجموعه 10 جلدي خود درج كرده است.

خليج‌فارس پس از خليج مكزيكو و خليج هودسن با 240 هزار كيلومتر وسعت بزرگ‌ترين خليج جهان محسوب مي‌شود.

اين خليج‌ صرف‌نظر از موقعيت ژئوپلتيكي خاص، به دليل تنوع زيستي شگفت‌انگيزش يكي از غني‌ترين زيست‌ بوم هاي جهان به شمار مي‌آيد.

غواصاني كه از عمق آب‌هاي آن بازديد كرده‌اند تپه‌هاي مرجاني آن را زيباتر از كاشي‌كاري‌هاي اصفهان و نقوش قالي‌هاي كرمان وصف مي‌كنند.با وجود اين، خليج‌فارس اينك در معرض انواع آلودگي قرار دارد. آلودگي‌هايي كه روزبه‌روز به ميزان آنها افزوده مي‌شود.

عمق فاجعه

دانشگاه اهواز در سال 1362 – پيش از جنگ نيروهاي چندمليتي با عراق – تحقيقات جامعي درباره آبزيان خليج‌فارس انجام داد.

اين بررسي نشان داد در اين دريا، ميزان كادميوم و نيكل هزار برابر، كبالت و روي 300 برابر و سرب بيش از 20 هزار برابر بيشتر از آب‌هاي پاك است.

عمق فاجعه آنجاست كه پس از اين آمار جنگ‌هاي ديگري دامنگير منطقه شد و حجم گسترده‌اي از آلودگي‌هاي ناشي از انفجار كشتي‌ها و شناورهاي عظيم نفتكش در برخورد با مين و اصابت موشك به اين آلودگي اضافه شد. افزون بر اين، در طول همه اين سال‌ها، پساب صدها كارخانه صنعتي، پالايشگاه، فاضلاب‌هاي شهري و خانگي، زه‌آب‌هاي كشاورزي و نيز ساخت و سازهاي ساحلي و درون دريا به اين آلودگي‌ها دامن زده است. آلودگي‌هايي كه از يك سو، سلامت حاشيه‌نشينان خليج‌فارس و از سوي ديگر حيات آبزيان اين پهناب را در آستانه بحران قرار داده است.

دكتر بهزاد دهزاد، استاد اكولوژي اكوسيستم‌هاي آبي، از دريچه ديگري به خليج‌فارس نگاه مي‌كند. وي معتقد است: خليج‌فارس بيش از هر چيز متأثر از بازي‌هاي سياسي است در حالي كه مي‌تواند عاملي براي صلح منطقه باشد؛ همان‌گونه كه در دهه 60 محور قرار گرفتن خليج‌فارس براي صلح و دوستي مطرح شد اما به علت نبود همكاري‌هاي لازم موضوع پس از مدتي مسكوت گذارده شد.

وي با تأكيد بر تنوع بي‌نظير زيستي خليج‌فارس، مي‌گويد: نقشه پراكندگي جهاني مرجان‌ها نشان مي‌دهد اين موجودات آبزي فقط در خليج‌فارس خارج از خط پراكندگي خود و پائين‌تر از عرض جنوبي 30 تا 40 درجه زندگي مي‌كنند و اين ناشي از شرايط متفاوتي است كه اين محيط آبي براي زندگي مرجان‌ها فراهم ساخته است از همين رو، بهترين شاخص‌ها براي مطالعات اقليمي در خليج‌فارس وجود دارد. به دليل همين شرايط ويژه، مجموعه‌اي از فون و فلور اقيانوس هند و بخشي از دنياي غرب در اين زيست‌بوم آبي قابل مشاهده است. بر اين اساس شايسته است كشور ما رهبري علمي و پژوهشي خليج‌فارس را بر عهده بگيرد.




دهزاد مي‌افزايد: آب‌هاي خليج‌فارس به دليل گرم و كم‌عمق بودن و برخورداري از املاح بالا، گونه‌هاي متنوع آبزيان را در خود جاي داده است. از سوي ديگر، غني بودن از نظر مواد غذايي باعث جمع آمدن گونه‌هاي جانوري و گياهان متعدد در اين پهناب شده است براي مثال، 5 گونه مرجاني و بيش از 300 گونه ماهيان در اين دريا زيست مي‌كنند.

اين استاد دانشگاه، تنها راه نجات خليج‌فارس را جهاني شدن آن مي‌داند و مي‌گويد: خليج‌فارس يكي از ارزشمندترين ميراث‌هاي طبيعي بشر است، ميراثي كه حفظ آن در اولويت قرار دارد. بر اين اساس، مي‌توان فارغ از مسائل سياسي و صرفاً به خاطر نجات اين ميراث گرانبها، بحث خليج‌فارس را جهاني كرد، همان‌گونه كه اكنون درياي مديترانه يك درياي جهاني است و از همين رو، يونسكو بودجه قابل توجهي براي مطالعات و تحقيقات مرتبط به آن اختصاص داده است. طرحي كه در صورت اجراي آن درباره خليج‌فارس، مي‌تواند مجموعه‌اي از محققان را به مطالعه و بررسي حول يك محور گرد هم آورد.

ساخت و ساز به قيمت نابودي آب‌هاي خليج‌فارس

دكتر محمدرضا فاطمي، مدير گروه بيولوژي واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد مركز، با تقسيم‌بندي آلودگي خليج‌فارس ذيل دو عنوان «دريا منشاء» و «خشكي منشاء» مي‌گويد: اين آلودگي‌ها هم بر محيط آبي و هم بر زيستگاه‌هاي آبي تأثير نامطلوبي دارد؛ به خصوص ساخت و سازهاي دهه اخير در نوار ساحلي و درون دريا كه اصطلاحاً به آن تخريب‌هاي فيزيكي اطلاق مي‌شود زيستگاه‌هاي اين محيط دريايي را در آستانه بحران قرار داده است.

وي با اشاره به نو بودن آلودگي فيزيكي تصريح مي‌كند: اين نوع آلودگي يعني ساخت و سازهاي شهري در محيط دريا، در خلال 5 سال گذشته رشد چشمگيري داشته است.

ارزترين نمونه آن، اجراي طرح نخيلات در سواحل جنوبي خليج‌فارس است كه طي آن ساخت و ساز آپارتمان‌هاي لوكس بر فراز تپه‌هاي مرجاني آغاز شد. پس از آغاز اين طرح، بحرين و قطر به پيروي از امارات دست به اجراي طرح‌هاي مشابه زدند، طرح‌هايي كه بي‌توجه به پيامدهاي ناگوار زيست‌محيطي و تأثير نامطلوب آن به‌طور فزاينده‌اي ادامه دارد.

فاطمي تصريح مي‌كند: طرح نخيلات در حالي به اجرا درآمد كه كارشناسان نسبت به عواقب ناگوار آن بارها هشدار دادند اما دولت امارات بي‌توجه به اين هشدارها به كار خود ادامه داد.

اين استاد دانشگاه مي‌افزايد: آلودگي‌هاي «خشكي منشاء» به‌طور مستقيم از طريق فاضلاب‌هاي شهري و سيلاب‌ها، به دريا وارد مي‌شوند، در اين ميان بخش عمده اين آلودگي‌ها با راه يافتن به رودخانه‌ها كه عملاً به صورت زهكش شهرهاي بزرگ عمل مي‌كنند به دريا مي‌ريزند. كارون نمونه‌اي از اين شيوه انتقال فاضلاب به خليج‌فارس است كه سهم عمده‌اي در آلودگي آن دارد.

وي مي‌گويد: آلودگي دريا منشاء، ناشي از عمليات استخراج، اكتشاف و بهره‌برداري از منابع نفت و گاز دريايي است. حفر بيش از 500 حلقه چاه در زير آب بخش عمده‌ اين آلودگي‌ها را تشكيل مي‌دهد به خصوص كه هنگام حفاري مقدار زيادي مواد نفتي وارد دريا مي‌شود. تخليه آب خن كشتي‌ها، لنج‌ها و شناورهاي صيد صنعتي و سنتي كه به آن آب توازن گفته مي‌شود نيز نقش قابل توجهي در آلودگي آب‌ها دارد. اما به همه اين آلودگي‌ها بايد آلودگي‌هاي ناشي از جنگ‌هاي 3 دهه اخير منطقه را نيز افزود. آمارها نشان مي‌دهد طي جنگ عراق با ايران و جنگ نيروهاي چند مليتي با عراق بيش از 20 ميليون تن نفت خام وارد آب‌هاي منطقه شده است.

كاهش كيفيت محيط

مهندس محمدرضا شيخ‌الاسلام، كارشناس محيط‌زيست كه مطالعات دامنه‌داري در خصوص ساحل و دريا در محدوده خليج‌فارس صورت داده است، مي‌گويد: آلودگي‌هاي نفتي ناشي از اكتشاف و بهره‌برداري، تصادفات دريايي و تخليه آب توازن شناورهاي مختلف البته نقش مهمي در آلودگي خليج‌فارس دارد اما آنچه بيشتر از اين آلودگي اين زيست‌بوم را تهديد مي‌كند، تخريب‌هاي فيزيكي و تخريب زيستگاه‌هاست، نكته‌اي كه تاكنون از آن غفلت شده و كمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است؛ چرا كه اين تخريب‌ها باعث پائين آمدن كيفيت محيط آبي خليج‌فارس شده است.

وي مي‌افزايد: متأسفانه امروز هرگاه از آلودگي آب‌هاي دريايي سخن به ميان مي‌آيد ذهن‌ها متوجه آلودگي‌هاي نفتي، فاضلاب‌هاي خانگي و شهري و پساب‌هاي صنعتي و زه‌آب‌هاي كشاورزي مي‌شود كه به‌طور مستقيم يا از طريق رودخانه‌ها به دريا راه مي‌يابد حال آنكه تخريب‌هاي فيزيكي امان آبزيان را بريده و بيشترين آسيب را متوجه محيط‌هاي آبي منطقه كرده است.

emily آنلاین نیست.   پاسخ با نقل قول