فيل‌ها به هم شبيه‌اند اما...
برخلاف عقيــده بسياري از دانشمندان و همين طور عامه مردم، آفريقا دو گونه فيل دارد نه يك گونه. به عبارتي فيل جنگل‌هاي آفريقا يك گونه مشخص و متمايز از فيل‌هاست و با فيل منطقه ساواناي آفريقا فرق دارد.
اختلاف فيل جنگل‌هاي آفريقا با فيل منطقه ساواناي اين قاره در حد تمايز فيل آسيايي از ماموت پشمالو است كه نسلش منقرض شده است. ساوانا به علفزارهاي مناطق گرمسيري با درختان پراكنده گفته مي‌شود.
اين نتيجه تحقيق دانشمنداني از دانشگاه‌هاي‌هاروارد، ايلينويز و يورك است. اين محققان از تجزيه و تحليل‌هاي ژنتيكي نتيجه گرفتند كه فيل ساواناي آفريقا و فيل جنگل‌هاي آفريقا كه از نظر قواره كوچك‌تر است چند ميليون سال پيش از هم جدا شده‌اند و مسير جداگانه‌اي را پيموده‌اند.
آنها دي.ان.اي فيل‌هاي امروزي يعني فيل‌هاي آفريقايي و آسيايي را با دي.ان.اي استخراج شده از گونه‌هاي منقرض شده فيل‌ها با هم مقايسه كردند. اين دو فيل منقرض شده ماموت پشمالو و مستودون نام دارند. ماموت‌ها و مستودون‌ها در پايان عصر يخبندان، يعني حدود 10 هزار سال پيش در جريان انقراض بزرگ از ميان رفتند. بسياري از اين جانوران به وسيله انسان‌ها شكار شدند. مكان‌هاي باستان‌شناسي مختلفي در سراسر جهان يافت شده كه اين جانوران در آنها كشته و سلاخي شده‌اند.
نادين رونالد از بخش ژنتيك مدرسه پزشكي هاروارد مي‌گويد: «ما در اين تحقيق در زمينه استخراج رشته دي.ان.اي از دو فسيل ماموت و مستودون و قرار دادن آنها در كنار دي.ان.اي‌هاي فيل‌هاي امروزي با چالش عمده‌اي مواجه بوديم.» با اين حال محققان توانستند داده‌هايي كافي براي بررسي ميليون‌ها سال تكامل اين گونه‌ها و زماني كه براي اولين بار از هم جدا شدند جمع آوري كنند.
بر اين اساس، پروفسور ميشي هوفريتر، متخصص مطالعه دي.ان.اي‌هاي باستاني بخش زيست‌شناسي دانشگاه يورك مي‌گويد: «انشعاب فيل ساواناي آفريقا و فيل جنگل‌هاي آفريقا از يكديگر در همان حول و حوش زمان انشعاب فيل آسيايي و ماموت پشمالو صورت گرفته است.»
پيش از اين بسياري از طبيعت‌شناسان باور داشتند كه فيل ساواناي آفريقا و فيل جنگل‌هاي آفريقا با اين‌كه از نظر اندازه با هم متفاوتند اما دو جمعيت از يك گونه هستند. متوسط قد فيل ساوانا تا شانه‌ها 5/3 متر است درحالي كه قد فيل جنگل‌ها تا شانه‌هايش 5/2 متر است. وزن فيل ساوانا هم بين شش تا هفت تن است كه تقريباً دوبرابر وزن فيل جنگل است.
تجزيه و تحليل دي.ان.اي اين فيل‌ها در اين تحقيق طيف گسترده‌اي از تنوع ژنتيكي را در درون هرگونه نشان داد. فيل ساواناي آفريقا و ماموت پشمالو تنوع ژنتيكي خيلي پائيني دارند، در حالي كه فيل آسيايي تنوع متوسطي دارد و فيل جنگل‌هاي آفريقايي تنوع ژنتيكي بسيار بالايي دارد.
محققان باور دارند كه سطوح متفاوت رقابت توليد مثلي ميان نرهاي گونه‌ها باعث اين تفاوت‌ها شده است. يكي از نتايج اين تحقيق اين است كه براي حفاظت از اين دوگونه بايد به صورت دو واحد مختلف به آنها نگاه كرد و بويژه لازم است كه فيل جنگل براي اهداف حفاظتي در اولويت قرار بگيرد.