طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛ (http://nature.harferooz.com/index.php)
-   رودها و رودخانه های ایران (http://nature.harferooz.com/forumdisplay.php?f=8)
-   -   اترک (http://nature.harferooz.com/showthread.php?t=3000)

emily 03-07-2011 04:16 PM

اترک
 

اترک

اترک رودی خروشان و سیل‌گیر است که از کوههای هزار مسجد در خراسان سرچشمه گرفته و در ناحیه چات مرز ایران و ترکمنستان می‌شود، پس از آن وارد خاک جمهوری ترکمنستان شده و در خلیج حسنقلی به دریای خزر می‌ریزد.


جغرافیا

اترک رودی خروشان و سیل گیر با بستر گلی است و با داشتن ۶۶۹ کیلومتر طول پنجمین رودخانه بلند ایران و طولانی‌ترین رودخانه ترکمنستان است. این رود حدود ۲۷،۳۰۰ کیلومتر را آبیاری می‌کند، اما به جهت مصرف زیاد آب آن فقط در مواقع سیل تا دریا ادامه می‌یابد.



اقلیم حوزه اترک

آب و هوای حوزه آبریز اترک نیمه خشک تا خشک است. وسعتی از حوزه را ناحیه خشک جمهوری ترکمنستان (شمال گنبد) تشکیل می دهد. بارندگی متوسط سالیانه آن ۳۰۰ میلی متر بوده و درجه حرارت سالیانه آن با حداکثر ۵/۴۸ درجه سانتیگراد در اینچه برون و حداقل ۱۸- سانتیگراد در مراوه تپه ثبت شده است. تبخیر و تعرق سالیانه آن بیش از ۲۰۰۰ متر و رطوبت نسبی منطقه بالاتر از ۷۵درصد است.


پوشش گیاهی


پوشش گیاهی این حوزه آبریز به صورت پوشش جنگلی نیمه متراکم و تنک از نوع درختچه با وسعت۱۲۰۰۰ هکتار (۴/۱ درصد مساحت حوزه) و مرتع (۶۰ درصد مساحت حوزه) است. زمین‌های زراعی منطقه بالغ بر ۱۴۷۵۲۱ هکتار است که ۷۴ درصد آن را دیم و ۲۶ درصد مابقی را آبی تشکیل می دهد. بقیه زمین‌های حوزه آبریز اترک را مناطق مسکونی، بایر، باتلاقی و شوره زار تشکیل می دهند (۱).


گدارهای اترک


* بایات حاجی: در ترکمنستان واقع است و قزل اترک نامیده می‌شود.
* شتلی آلوم
* آق یال آلوم
* سنگر تپه

شاخه‌های اترک

رودخانه اترک با طولی حدود ۵۸۰ کیلومتر را می توان از لحاظ طبیعی و جغرافیای سیاسی به سه بخش زیر تقسیم بندی نمود. بطوریکه رودخانه‌های کال ایمانی، اینچه، گرماب، خرتوت، سومبار، چندیر، نارلی آجی سو، قره یتیم، کال قره حجن (قره قچان)، کلوقرب (کوله قورپ)، نحیب (نجف)، آق بند و ماسن مهمترین رودخانه‌های تغذیه کننده اترک می باشند. تقسیم بندی کلی رودخانه اترک به صورت زیر می باشد:

* اترک داخلی:

رودخانه اترک داخلی به عنوان یکی از طویل‌ترین رودخانه‌های ایران، از ارتفاعات نزدیک قوچان ازکوه‌های البرزسرچشمه گرفته که پس از مشروب نمودن دشت‌های قوچان، شیروان و بجنورد و ملحق شدن چند شاخه مهم به آن از منطقه رضاآبد می گذرد. اترک بالایی که مساحتی حدود ۶۲۱۳ کیلومتر مربع را شامل می‌شود و از منطقه رضاآبد تا قازانقایه را اترک میانی می نامند که مساحت حوزه در این قسمت حدود ۱۶۴۱۶ کیلومتر مربع می باشد.

این رودخانه پس از گذشتن از قازانقایه تا دشت‌های ساحلی دریای خزر به نام اترک سفلی معروف است که مساحت حوزه این قسمت حدود ۸۵۹۷ کیلومتر می باشد، که درچات نیز رودخانه سومبار ترکمنستان به آن می پیوندد. این رودخانه پس از عبور از بخش اینچه برون بعلت شیب کم زمین، در دشت پخش می‌شود که نتیجه آن تشکیل دریاچه هایی نظیر آلاگل، آلماگل و تنگلی بوده که نهایتا در خلیج حسنقلی(درصورت طغیان) به دریای خزر ملحق می شود.


* اترک خارجی (رودخانه سومبار ترکمنستان):

سومبار: رود شوری است که از ارتفاعات کوپت داغ در ترکمنستان سرچشمه گرفته و از سه شاخه ترکان و چندر و سمبار تشکیل شده است. در نزدیکی چات به اترک می‌پیوندد.

* اترک مشترک: رودخانه اترک مشترک از ایستگاه هیدرومتری چات در مرز ایران و ترکمنستان شروع شده و به دریای خزر ختم می شود؛ آب این رودخانه بعد از عبور از بخش اینچه برون و تنگلی، در حوالی پاسگاه پل توسط سیستم تقسیم آب در دزبل، سهم آب دو کشور مجزا می‌شود که سهم آب ایران توسط کانال به دریاچه آلاگل و سپس به دریا می ریزد.

* شیرین چای: از رباط و گیفان سرچشمه گرفته و در شرق باش‌قلعه به اترک می‌پیوندد.
* حسن قلعه: از حسن قلعه سرچشمه گرفته و در شرق رضا آباد به اترک می‌پیوندد.


سیاست

بخشی از رود اترک در ناحیه چات، پس از اینچه برون به موجب قرارداد آخال در سال ۱۸۸۱ مرز رسمی ایران قاجاری و امپراتوری روسیه شد. در سال ۱۹۲۶ به موجب قراردادی میان ایران و شوروی قرار شد که حداقل ۵۰٪ از آب این رودخانه وارد خاک ترکمنستان شود.



اکنون ساعت 06:52 PM برپایه ساعت جهانی (GMT - گرینویچ) +3 می باشد.

Powered by vBulletin Version 3.8.12 by vBS
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.

Free Persian Language By Harfe rooz Ver 3.0