طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

تختك نشينان هامون

درون محدوده درياچه هامون بلندي هايي به شكل مستطيل يا دايره با طول متوسط 100 تا 150 متر، عرض 50 تا 70 متر ارتفاع 3 تا 5 متر وجود دارد كه تختك ناميده مي شود و در گذشته مأوا و مسكن قبايل مختلفي بوده است كه با دام هاي گوناگون خود در آنها زندگي كرده و علاوه بر تأمين علوفه دامها، فعاليت هاي جانبي اقتصادي از قبيل ماهيگيري و حصير بافي داشته اند.

در فرهنگ معين « تخت » به معناي هر جاي مرتفعي از زمين كه در روي آن نشينند، خوابند و تكيه كنند، ذكر شده است و « ك » پسونديست به معناي تشبيه و مانند كردن ؛ بنابراين معناي لغوي تختك عبارت است از « مانند تخت » و يا « شبيه تخت » . بر اساس بررسي هاي بعمل آمده ، قدمت تخت ها همزاد تمدن در سيستان است و آثار بجا مانده از شهر سوخته ( 3500 تا 4000 سال قبل از ميلاد مسيح ) تأييدي بر اين مدعاست. در حقيقت آنچه وجود تختك ها را توجيه مي كرد و آنچه بودن انسان تختك نشين را الزامي مي ساخت وجود منابع فراوان علوفه مورد نياز گاو سيستاني و وابستگي زياد اقتصاد مردم منطقه به آن بوده است. با توجه به بعد مسافت بين آغل و چراگاه، وجود مكانهايي نزديك تر به محل چرا ضروري به نظر مي رسيد . لازم به ذكر است كه گاو سيستاني يكي از بهترين نژادهاي گاو گوشتي دنيا مي باشد كه در صورت تغذيه مناسب و كافي افزايش وزن زيادي داشته و شيردهي آنها نيز وضعيت مطلوبي خواهد داشت .

اطلاعات مدون و كاملي مبني بر اين كه در گذشته اين مكان ها داراي چه ويژگي هايي بودن و طي قرون چه تغييراتي نموده اند، وجود ندارد ؛ اما آن چه مسلم است با توجه به طبيعي بودن ساختار و سادگي زيست در اين تختك ها، نبايد دگرگوني هاي اساسي در ساختار فني آن ها ايجاد شده باشد.

تعداد كل تختك نشينان هامون را در سال 1383 شمسي 3411 خانوار و گاوهاي موجود در تختك ها را بين 60 تا 100هزار رأس برآورد نموده اند؛ اما از آن پس به مرور با زوال زندگي روستانشيني ، تغييرات اكولوژيك در منطقه بخصوص خشكسالي، بيماري هاي اپيدمي و مهاجرت افراد به شهرها، روز به روز اين قشر توليد كننده ، كوچك و كوچك تر شده و تختك ها به تدريج از دام و انسان خالي شدند.

در حال حاضر شمارش دقيق تختك ها مقدور نيست، زيرا برخي از تختك ها تبديل به روستا شده اند، برخي نيز خالي از سكنه گرديده و تنها نامي از آنها باقي مانده است. جدول ، اسامي 34 تختك به انضمام برخي ويژگي هاي آنها را ذكر مي نمايد ؛ همچنين پراكنش برخي از تختك ها را در محدوده تالاب نشان مي دهد.