طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

تهدید زمین از جانب گازهای گلخانه ای

عوامل متعددی در تغییرات آب و هوا موثر است که به عوامل طبیعی و عوامل مربوط به فعالیت‌ انسان‌ها تقسیم می‌شوند.

فعالیت‌ کوه‌های آتشفشان و زلزله از عوامل طبیعی هستند که مقدار زیادی گازهای دی‌اکسیدکربن، متان، دی‌اکسیدازت، گوگرد و غیره آزاد کرده و در فضا پخش می‌کنند، اما از فعالیت‌های انسان که باعث افزایش این گازها می‌شوند می‌توان از مصرف سوخت‌های فسیلی مثل نفت و گاز، کاشت برنج و دامداری در سطح وسیع و غیره نام برد.

http://nature.harferooz.com/photos/i...use_effect.jpg

نور خورشید که به زمین می‌رسد، اتمسفر و سطح زمین را گرم می‌کند. بنابراین اتمسفر زمین حرارت آن را به صورت تابش‌های مادون قرمز باز می‌تاباند. این بازتاب‌ها توسط گازهای متعددی از جمله گازکربنیک، متان، بخار آب و انواع کلروفلورکربن‌ها (CFC)ها مجددا جذب شده و اتمسفر را گرم می‌کند. این محصور شدن امواج تقریبا شبیه به کار گلخانه در نگه داشتن گرما است. لذا فرآیند مذکور اثر گلخانه‌ای نامیده می‌شود.

باید توجه داشت گرچه به دام اندازی تابش‌های مادون قرمز تا حدودی نیز در گلخانه پیش می‌آید، اما فرآیند اصلی گرم‌کننده‌ای گلخانه، محدودیت سرد شدن آن از طریق محدودیت چرخش‌ هوا (باد) به علت بسته بودن محفظه شیشه‌ای است.

حدود 85 درصد از کل گرمایش گلخانه‌ای در سطح کره زمین مربوط به وجود آب در اتمسفر است، اما نگرانی خاصی در مورد افزایش زیاد در بخار آب اتمسفر به علت فرآیندهای انسان انگیخته وجود ندارد، بلکه نگرانی اصلی در مورد آن دسته از گازهایی است که تا حدودی به علت فرآیندهای انسان منشا به وجود می‌آیند و عمدتا شامل متان، گازکربنیک، گازهای CFC، اکسیدهای ازت و ازن در لایه‌های پایینی درون تروپوسفر است که همگی در سال‌های اخیر بشدت در اتمسفر افزایش یافته است و به مقدار زیادی تابش‌های مادون قرمز منتشر شده از زمین را جذب می‌کنند.

هرسال در نتیجه فرآیندهای زیستی و فیزیکی مختلف مقدار زیادی کربن به صورت گازکربنیک به اتمسفر زمین وارد و از آن خارج می‌شود که در راس آنها می‌توان به سوزاندن سوخت‌های فسیلی توسط انسان اشاره کرد. سهم نسبی عمده‌ترین گازهای گلخانه‌ای که منشأ آن انسان می‌‌باشد عبارتند ازCFC215، C1H2،O7‌،N2O 5 و گاز کربنیک.

گازکربنیک در ارتباط با مسأله گرمایش جهانی بسیار مورد توجه می‌باشد و حدود 50 تا 60 درصد اثر گلخانه‌ای که منشأ آن انسان می‌باشد به این گاز نسبت داده می‌شود. تراکم این گاز در حدود 130 سال پیش در آغاز انقلاب صنعتی حدود280ppm بوده، امروزه تراکم این گاز در اتمسفر حدود350ppm است و انتظار می‌رود که مقدار آن تا سال 2050 به 450ppm برسد که بیش از 5/1 برابر سطح آن در پیش از انقلاب صنعتی است. میزان زیاد انتشار گازکربنیک و رشد زیاد انتشار آن حاکی از آن است که افزایش گازکربنیک از منابع انسان منشأ و از جمله سوزاندن سوخت‌های فسیلی و جنگل‌زدایی بوده است. البته عواملی طبیعی نظیر فتوسنتز در طبیعت و حل شدن گازکربنیک در آب دریاها و اقیانوس‌ها میزان گازکربنیک تولید شده از فعالیت‌های انسانی را در اتمسفر کاهش می‌دهد.

در رابطه با متان 4CH نیز مشخص شده است که تالاب‌ها، موریانه‌ها و بازدم دام‌های نشخوارکننده پس از گوارش سهم عمده‌ای در رهاسازی این گاز دارند. موریانه‌ها طی مراحل فرآوری چوب، متان تولید می‌کنند و تجزیه مواد گیاهی توسط باکتری‌های بی‌هوازی در محیط‌های آبی کم‌اکسیژن تالاب‌های آب شیرین نیز متان آزاد می‌نمایند. در میان فعالیت‌های انسانی می‌توان به شالیکاری، پرورش گاو و سوزانیدن مواد آلی نظیر هیزم اشاره کرد.

از دیگر گازهای مهم گلخانه‌ای اکسیدهای ازت و CFC ها هستند. این گازها در ترکیب طبیعی هوا وجود دارند و منشأ تولید آنها در طبیعت، گازهای آتشفشانی، رعد و برق و در مورد N2O فعالیت باکتری‌ها در خاک‌هایی است که بخوبی تهویه نمی‌شوند. آثار زیست‌محیطی اکسیدهای ازت روی انسان متغیر است و از جمله آنها می‌توان از تحریک چشم، گلو، بینی و شش‌ها و افزایش آسیب‌پذیری در مقابل عفونت‌های ویروسی نظیر آنفلوآنزا نام برد. در ضمن اکسیدهای ازت رشد گیاهان را مختل کرده و به بافت‌های برگ آسیب می‌رساند.