طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

ماجرا های تاریخی و دریایی خلیج فارس

دریا نوردی در خلیج فارس به دو هزار سال پیش از میلاد می‌ رسد، مردمان بخش جنوبی ایران بزرگ یعنی تمدن های سومر، آکاد، ایلام، همواره بین میان ‌رودان (بین‌النهرین) و موهنجودارو در دره‌ سند، از این راه دریایی در رفت و آمد بودند.

کاوش‌ها و پژوهش ‌های چند دهه‌ کنونی نشان داده است، فینیقی‌ها که مردمانی آریایی ‌نژاد بودند در سرزمین های ساحلی دریای مدیترانه (لبنان، بخش‌هایی از سوریه و فلسطین) زندگی می ‌کردند، ابتدا در جزیره‌ها و سرزمین ‌های پیرامون خلیج فارس زندگی و دریانوردی می ‌کردند.

بابلی ها در قرن هفتم قبل از میلاد در خلیج فارس دریانوردی می کرده اند، و با توجه به داستان اردوکشی سنا خریب ثابت می شود که بحر پیمایی در خلیج فارس از قرن هشتم قبل از میلاد به این طرف سابقه داشته است.

پس از روی کار آمدن هخامنشیان در ایران، داریوش اول برای کشف سرزمین ‌های تازه از دریانوردانی برجسته‌ ایرانی، فینیقی و ساتراب‌ های یونانی ‌نشین امپراتوری پارس خواست که برای شناخت بیش‌تر آسیا و دیگر سرزمین‌ها به دریانوردی بپردازند. به نظر می‌رسد در زمان همین پادشاه بود که شناخت ایرانیان از خلیج فارس بیش‌تر شد. با این همه، کهن ‌ترین سند پیرامون دریانوردی در خلیج فارس به سده‌ چهارم پیش از میلاد باز می‌گردد.

http://nature.harferooz.com/photos/i...33IMG_5668.jpg

در دوران ساسانیان ، شاپور دوم (ذوالاکتاف) پس از تصرف همه‌ جزیره‌ های خلیج‌ فارس برای جلوگیری از خسارت عرب ‌های بادیه ‌نشین، که در دوران اجتماعی پائین تر قبایل بدوی زندگی می کردند، جزیره ‌های بحرین را به صورت ساخلو‌ ( پادگان نظامی) درآورد.

سلطنت انوشیروان (531-579م) علاوه بر سواحل و جزایر خلیج فارس، دریای عمان، سواحل جنوبی عربستان، عدن و یمن نیز در تصرف ایران بود و نفوذ این کشور تا سواحل بحر احمر و آفریقا گسترش یافت. بنابر قول بلاذری مقارن ظهور اسلام بحرین به ایران تعلق داشته است، ضمن تحقیق ساده ای این با ساختار های تاریخی اجتماعی بحرین هماهنگ می باشد.

این زمانی بود که جزیره سراندیب در جنوب هندوستان و کوچ نشین زنگبار در کرانه های آفریقای شرقی بدست نیرو های ایران تسخیر شده بود، و مراکز عمده تجارت ایران در دو نقطه مهم دنیا گردیده بودند.

که متعاقب آن گروه هایی از بازرگانان و پیشه وران ایرانی به آن صفحات کوچ نمودند، و همان جا مسکن کردند، تا اینکه در اوایل قرن 20 به تحریک کارگزاران و چهره های استعمار مردم زنگی علیه ایرانیان که بیشتر خوانواده های شیرازی و بوشهری بودند، شورش کردند و بسیار از ایرانی ها کشته شدند، و تعدادی به آفریقای جنوبی مهاجرت کردند. سر اندیب یا سراندیو نام فارسی جزیره سیلان است، وهمچنین کلمه زنگبار که به معنی سرزمین زنگیان است وسعت قلمرو بازرگانی و دامنه نفوذ ایران را در آن روزگار نشان می دهد.

در تاریخ و فرهنگ آن سرزمین ها نام خلیج فارس بسیار شنیده می شود، زیرا مسیر اقتصاد و تاریخ اجتماعی آنها از خلیج فارس بود. پس از انقلاب انسانی ایرانی و رشد طبیعی جامعه در دوران اولیه اسلامی، سراسر خلیج‌ فارس رونق گاه بازرگانان مسلمان شد، که از همه ایران بزرگ با کاروان هایی مملو از کالا، مسیر های جاده ابریشم و جاده ادویه را برای رسیدن به خلیج فارس پیموده بودند.

پس از مدتی فرمان ‌روایان آل‌بویه (سده‌ی چهارم هجری/ دهم میلادی)، بار دیگر عمان و بحرین را بخشی از ایران کردند، در آن زمان جنوب خلیج فارس جمعیت کمی داشت، حدود چند هزار نفر بیشتر نبودند و به تازگی یک مرحله اجتماعی پیشرفت کرده و به دوران سازمان قبیله ای اسلامی رفته بودند، ولی شمال خلیج فارس پر جمعیت بود و شهر های بزرگ داشت، و بخشی از آن در دوران پیشرفته تر فئودالی نو پدید ایرانی بسر می برد. از آن پس، عمان و بحرین و جزیره‌ های پیرامون آن، تا نزدیک یک سده بخشی از ولایت فارس به شمار می‌آمد و دولت آل‌بویه فرمان ‌روایانی را برای اداره‌ این منطقه‌ دریایی به سیراف و کیش می ‌فرستاد.

این دو بندر از نظر بازرگانی به چنان اهمیتی رسیدند که کشتی ‌های چینی برای خرید و فروش کالا در آن‌ جا پهلو می ‌گرفتند. بعد از آنکه امرای آل بویه قدرت را در دست گرفتند برای سرکوبی خوارج و قرامطه به خلیج فارس روی آوردند. یکی از مهم ترین فتوحات معزالدوله دیلمی فتح ناحیه عمان و بحرین در سال 355 هجری است که آنها را به کمک برادرزاده خود عضدالدوله به تصرف درآورد و به قلمرو آل بویه ضمیمه کرد و از آن به بعد تا مدت قریب به یک قرن تحت تسلط امرای آل بویه بود. در این زمان یکی از مهم ترین بنادر خلیج فارس سیراف بود و کشتی های تجارتی چین به این بندر رفت و آمد می کرد.

خلیج فارس در زمان سلجوقیان نیز اهمیت زیادی داشت، البته، توران ‌شاه سلجوقی، از سلجوقیان کرمان، مرکز بازرگانی دریایی را از سیراف به کیش جا به ‌جا کرد و آرام آرام از اهمیت سیراف کاسته و بر اهمیت کیش افزوده شد. عمان و جزایر خلیج فارس بین سال های 456 تا 536هجری قمری به قلمرو سلاجقه کرمان پیوست.

توران شاه بن قاورد از امرای این سلسله جزیره کیش را به جای سیراف مرکز تجارت خلیج فارس قرار داد و در نتیجه به تدریج امرای کیش صاحب نفوذ و قدرت شدند و غالبا بر سر تصرف جزایر خلیج با ملوک هرمز نزاع برادرانه داشتند، که به توده های مردم کاری نداشت. در بندر چارک هم آثاری ازآن دوران پیداست که در داستان مسجدی با فرش های ایرانی نوشته ام، امید است مسئولین نسبت به جمع آوری و حفظ آنها بکوشند و یا در همان مکان موزه ایجاد نماییند.

اتابکان فارس (قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی) به فرمان‌ روایی امیران کیش پایان دادند، و جزیره‌ هرمز را مرکز بازرگانی دریایی کردند، آثار تاریخی زیادی در جزیره هرمز باقی مانده است.

اتابک ابوبکر سعد زنگی در پنجمین سال زمامداری خود، به خلیج فارس لشکر کشید و عمان و بحرین و کیش و سواحل خلیج فارس را از حدود بصره تا سواحل هند تصرف کرد، و در عصر حکومتش بندر هرمز مهم ترین بندر تجارتی خلیج فارس شد.

پیش از کشف دماغه‌ امید نیک، خلیج فارس برای بازرگانان که در خرید و فروش ادویه و ابریشم و دیگر کالاها جهت ارسال به اروپا بودند، اهمیت بسیاری داشت. تجارت از راه خلیج‌ فارس به دجله و سپس از میان‌ رودان و بادیه شام به بندر های سوریه در ساحل شرقی مدیترانه انجام می‌ گرفت، و بازرگانان ونیزی و یونانی و رومی کالاها را از این بندرها به اروپا می ‌بردند، در این زمان اروپا وارد دنیای پیشرفته تر بورژوازی نو پدید می شد.