طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

مار‌ جعفري

اين مار از رده خزندگان (Reptilia) ، زير راسته مارها (Serpentes) و از خانواده افعي‌ها (Viperidae) است. مار جعفري به طول 35 تا 90 سانتيمتر و داراي سر و گردن مشخص است.

http://nature.harferooz.com/photos/i...0909690187.jpg

مردمك چشم عمودي، پوزه كوتاه و سر پوشيده از فلس‌هاي كوچك و تيغه‌دار است. رنگ‌آميزي متنوعي دارد و نمونه‌هاي ايراني آن به رنگ‌هاي قهوه‌اي مايل به خاكستري، زيتوني، خاكستري مايل به زرد با نوارهاي زيگزاگ روشن هستند. از ويژگي بارز اين گونه، وجود يك علامت به شكل صليب روي سر است. ناحيه شكمي به رنگ سفيد يا سفيد مايل به زرد است.

در نواحي بياباني يا نيمه‌بياباني در دشت‌ها، تپه‌هاي رسي يا ماسه‌اي، دامنه‌ها و كوهپايه‌ها با پوشش گياهي اندك و نيز دهانه چاه‌ها، باغ‌ها، حاشيه مزارع و روستاها ديده مي‌شود. روزها در زير سنگ‌ها و درون حفره‌هاي زميني ، لانه جوندگان، شكاف سنگ‌ها و زير بوته‌ها پنهان مي‌شود.

از هنگام غروب تا طلوع آفتاب فعاليت مي‌كند. براي شكار از بوته‌ها يا درختچه‌ها بالا مي‌رود يا روي سنگ‌ها، زير بوته‌ها و لبه چشمه‌ها بدون حركت به كمين مي‌نشيند و انواع جوندگان كوچك، مارمولك‌ها، وزغ‌ها و بندپايان بزرگ مانند عقرب‌ها، رتيل‌ها و ديگر حشرات را شكار مي‌كند.

هنگام خطر به دور خود مي‌پيچد و سر را در ميان بدن پنهان مي‌كند و با حركات مارپيچ و ماليدن فلس‌هاي كناري بدن، صداي مخصوصي توليد مي‌كند و گهگاه با حمله‌هاي ناگهاني دشمن را دور مي‌نمايد. از پهلو حركت مي‌كند. تخم بچه‌زاست؛ يعني نوزادها در بدن مادر از تخم خارج شده و زنده متولد مي‌شوند. ماده‌ها در فصل تابستان تا 2 نوزاد به دنيا مي‌آورند.

مار جعفري از خطرناك‌ترين مارهاي ايران است و گزش آن در برخي مواقع منجر به مرگ انسان مي‌شود. سم اين مار بيشتر بر دستگاه گردش خون اثر مي‌گذارد و موجب پارگي رگ‌ها و خونريزي داخلي و حتي خونريزي مغزي مي‌شود. خوشبختانه اين مار از انسان‌ها فراري است و دور از انسان زندگي مي‌كند.

از ايران به سمت جنوب شرقي آسيا تا بنگلادش، به سمت شمال شرقي تا ازبكستان و از شرق تا افغانستان و هند و به طرف جنوب غربي تا عراق و عربستان پراكنده است. در ايران تاكنون از بيشتر استان‌هاي مركزي و جنوبي شامل سمنان، قم، خراسان شمالي، خراسان جنوبي، خراسان رضوي، سيستان و بلوچستان، هرمزگان، كرمان، يزد، اصفهان، بوشهر، فارس، كهگيلويه و بويراحمد، خوزستان و ايلام گزارش شده‌اند.

در ايران داراي 2 زيرگونه است. جمعيت آنها در ايران در حد مطلوب است، ولي در سال‌هاي اخير به سبب صيد بي‌رويه توسط مارگيرها براي مراكز سرم‌سازي، كشتن آنها به دليل ترس و نفرت مردم از اين مار، تخريب زيستگاه توسط چراي دام‌ها، شهرسازي و جاده‌سازي جمعيت آنها رو به كاهش است.