طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

پنج تیر پران

http://nature.harferooz.com/photos/i...otgunpace2.jpg

جان موسی بر اونینگ (jon moses browning) در سال 1903 برای نخستین بار تفنگ ساچمه زنی پنج تیر پران را به بازار عرضه کرد و این سر آغاز تحولی در دنیای تفنگ های ساچمه زنی بود.از آن پس انواع دیگری از تفنگ های نیمه خودکار نیز با همان ساز و کاری که بر اونینگ طراحی کرده بود ، ساخته و به بازار عرضه شد.در واقع براونینگ اولین کسی بود که نیروی لگد ناشی از انفجار باروت فشنگ را مهار و از آن برای مسلح سازی خودکار تفنگ استفاده کرد.با وجودیکه افراد دیگری نیز ساچمه زنی های نیمه خودکاری را طراحی کرده اند که با گاز باروت کار می کند.اما قالب کلی ساچمه زنی های نیمه خودکار هنوز همان است که براونینگ طراحی کرده بود.

http://nature.harferooz.com/photos/i...owning.gpg.jpg

پنج تیر پران آقای براونینگ با مهار کردن نیروی لگد ناشی از شلیک ساچمه ها عمل می کند. وقتیکه ساچمه ها شلیک می شوند و در اثر آن پوکه با قدرت به عقب می جهد، گلن گدن و لوله پنج تیر پران براونینگ که به صورت متحرک بر روی خشاب سوار شده است با قدرت به عقب رانده می شود و فنر قوی که در انتهای مغزی تفنگ قرار دارد را فشرده می سازد.حلقه برنجی ای که لوله را بر روی خشاب نگه می دارد و میل درون آن بازی می کند به گونه ای تراش خورده است که شیارهای روی آن از شدت عقب جهیدن میل و محور گلن گدن می کاهد.

ازآنجا که گلن گدن و لوله خوب با هم چفت شده اند ، تفنگ براونینگ شلیک تمیزی دارد و گرد باروت نیم سوخته چندان بر اجزاء تفنگ نمی نشیند. وقتی که در اثر شلیک گلوله گلن گدن به عقب پرتاب می شود چخماق را نیز با خود به عقب می راند و مسلح می سازد.وقتی که گلن گدن به صورت کامل به عقب رانده می شود با صدای تقه خاصی به بخش انتهای مغزی تفنگ برخورد می کند.

در این لحظه گلن گدن به ته مغزی تفنگ قفل و میل تفنگ که با گلن گدن به عقب رانده شده بود آزاد می شود. نیروی فنری که ما بین لوله و گلن گدن قرار دارد و دراثر شلیک و پس رفتن لوله فشرده شده است ، لوله را به جلو پرتاب می کند و پوکه فشنگ شلیک شده که ته آن توسط پوکه کش نگه داشته شده است از جان لوله خارج می شود . وقتی که بدنه پوکه کاملاً از جان لوله آزاد گردید به وسیله پوکه پران به بیرون از تفنگ پرتاب می شود. در این حالت اگر خشاب خالی باشد گلن گدن به همان صورت چفت شده در انتهای مغزی تفنگ باقی می ماند و اگرخشاب فشنگ داشته باشد وقتی که لوله از پنجره تغذیه خشاب رد شد یکی از فشنگ آزاد می شود و فنر خشاب آن را به سمت بالا و به درون محور گلن گدن هل می دهد. به محضی که انتهای فشنگ جدید با ته گلن گدن برخورد می کند ، چفت گلن گدن آزاد می شود و نیروی فنری که در انتهای مغزی تفنگ در اثر شلیک و عقب رفتن گلن گدن فشرده شده بود گلن گدن را به سمت جلو پرتاب می کند. گلن گدن حرکت می کند و فشنگ جدید را با خود به جلو می راند و وارد جان لوله می کند. وقتی که ته برنجی پوکه به دهانه میل برخورد می کند پوکه کش دور پوکه حلقه می شود و آن را نگه می دارد. بدین ترتیب تفنگ برای شلیک مجدد آماده می گردد.

مراحل تقه زدن گلن گدن به ته مغزی ، پرتاب پوکه به بیرون و قرار گرفتن فشنگی جدید در جان لوله تقریباً در تمامی ساچمه زنی های نیمه خودکار مشابه است. تنها تفاوت پنج تیر پران براونینگ همان متحرک بودن لوله تفنگ و حرکت آن به همراه گلن گدن است.

براونینگ تا 2 سال در دنیای ساچمه زنی نیمه خودکار بی رقیب بود ؛ تا اینکه در سال 1905 یک تفنگ ساز دانمارکی به نام کریستین شورگرن ساچمه زنی نیمه خودکاری را که با نیروی مانایی کار می کند و خود آن را « نرمال» یا « رایج» می نامید به بازار عرضه کرد.

این تفنگ بسیار شبیه به پنج تیر پرانی بود که بعد ها توسط بنلی روانه بازار شد ؛ با این تفاوت که بر خلاف تفنگ های بنلی که در آن کلن گلن گدن و اجزاء متحرک تفنگ در درون مغزی پوشیده است ، مغزی تفنگ « نرمال» شور گردن شیار دارد و گلن گدن آن بیرون پیداست. نحوه کار پنج تیر پران شور گردن ، و همینطور تفنگ های ساخت بنلی و استوگر در سال 2000 بدین ترتیب است که شیارهایی در انتهای لوله قرار دارد که قالب های گلن گدن به واسطه یک فنر به خوبی در این شیارها چفت می شوند.

وقتی که ساچمه ها شلیک می شوند و تفنگ به سمت عقب لگد می زند ف لوله( به اتفاق بدنه) تفنگ به عقب می جهد ، اما نیرویی مانایی ( اینرسی سکون) باعث می شود که گلن گدن برای لحظه ای در حد چند هزارم ثانیه در جای خود باقی بماند ، به صورتی که قالب ها در شیارهای انتهای لوله برای لحظه ای بازی می کنند و همین کافی است که در اثر عقب رفتن لوله و باقی ماندن گلن گدن در سر جای خود برای همان لحظه کوتاه فنری که واسط گلن کدن و لوله است فشرده شود و در اثر رها شدن مجدد آن گلن گدن به عقب پرتاب گردد.

گلن گدن در حین بازگشت به عقب پوکه شلیک شده را از جان لوله بیرون می کشد. وقتی که پوکه کاملاً از جان لوله خارج شد ته آن به دکمه ای که اهرم فعال کننده پوکه پر ان است برخورد می کند و باعث می شود که پوکه پر ان را به بیرون پرتاب کند.

هر کدام از انواع تفنگ های ساچمه زنی نقاط ضعف و قوتی دارند. پنج تیر پران براونینگ بسیار مطمئن و تیر اندازی با آن بسیار تمیز است ، اما به هنگام شلیک گلوله های قوی شدت لگد تفنگ زیاد است. پنج تیر پران هایی که با نیروی مانایی مسلح می شوند ( همچون تفنگ نرمال شورگ رن) نیز نسبتاً تر وتمیز هستند و لگد ناشی از شلیک گلوله های سبک با آنها ، بسیار ملایم است .

پنج تیر پران های گازی زود به زود کثیف می شوند ، زیرا که در هر بار شلیک مقدار زیادی پودر باروت نیم سوز و کربن سیاه در مغزی تفنگ پخش می شود. بنا براین این دسته از تفنگ ها نیاز به وارسی و تمیز کاری بیشتری دارند. نکته مثبت پنج تیر پران های گازی این است که لگد تفنگ را در کل بدنه تفنگ پخش می کنند ؛ بنابراین شدت لگدی که تیر انداز احساس می کند در مقایسه با تفنگ های دیگر ملایم تر است. نکته ای که حتماً باید بدان توجه داشت این است که به طور کلی نباید اجزاء مغزی تفنگ های پنج تیر پران را زیادی به روغن روان ساز آغشته کرد ؛ زیرا که روغن و گریس گرد و آشغال به خود می گیرد و باعث کند شدن یا از کار افتادن ساز و کار تفنگ می شوند ، به خصوص اگر هوا سرد باشد. ساچمه زنی های پنج تیر پران تفنگ هایی مطمئن و تمامی انواع آنها برای شکار و باشگاههای تیر اندازی عالی هستند.