خاک بیابان

[kodiak]

خاک بیابان

در نواحی بیابانی به علت کمبود بارندگی و پوشش گیاهی و دیگر نارسائیهای ظبیعت ، تشکیل و تکامل خاک به کندی صورت می گیرد و حتی در موارد اصلا صورت نمی گیرد که فقط توده های شبه خاک وجود دارد .

در مواردی که تاثیر نامساعد عوامل طبیعی در تشکیل و تکامل خاک (مانند خشکسالس های مکرر) و دخالت های نابجای انسان (چرای بیش از حد) توام گردد ، حتی خاک تشکیل شده در معرض فرسایش شدید قرار می گیرد و تکامل به تعویق می اقتد ، در این خاکها اغلب افق های شخص و متمایز دیده نمی شود و اغلب غیر حاصلخیز و بعلت کندی تکامل ارزش خاک در این مناطق خیلی زیاد است .(جالد دوم مناطق خشک ، خاکها ، کردوانی ، صص 36و35) .

خاکهای بیابان غالبا دارای مقدار زیادی مواد معدنی و نمک است، اما مواد آلی آن ناچیز است. بنابراین اگر برای تبدیل بیابان به زمینهای کشاورزی فقط آب به خاک اضافه شود، تلاشها با شکست روبرو می‌شود. مثلا در دهه 1950 میلیونها دلار برای افزایش محصولات غذایی، در آبیاری بیابانهای افغانستان ، خرج شد. بیابان برای یک دوره 2 ساله شکوفا شد.

اما مواد غذایی اندک خاک را گیاهان رو به پایان رساندند و به سبب شوره گرفتن سطح خاک گیاهان از بین رفتند و دگر هم گیاهی سبز نشد .همچنان که در غرب ایالات متحده به اثبات رسیده می‌توان در آنجا که اتکا یکسره بر روشهای تخصصی نگهداری خاک و انتقال آب با لوله از چاهها و رودهای دور دست است، بیابانها را بارور ساخت. با این همه ، هزینه تغییر اکوسیستمها زیاد است، این کار خطرهای بالقوه‌ای دارد و نیازمند بررسی دقیق علمی است. بطور خلاصه باید گفت که رشد بیولوژیکی خاک بیاباننها فقیر و کمتر تکامل یافته است و ضخامت چندانی ندارد و ناپیوسته است .

اینها یا خاکهای لیتوسل روی مادر سنگ سختی و یا خاک رگوزل روی سنگ ماد نرمی هستند . در بیابانها گودالهای نمکی انباشته از خاک های شور وجود دارد که به آنها سولنجاک یا سولونتز گویند ( فرید ، ص 90 ، فضای جغرافیایی ، شماره 6 ، 1381 ).