قلعه های چابهار

[emily]

قلعه های تاریخی شهرستان چابهار

قلعه پيروز گَتْ:

موقعيت جغرافيايى: بخش مركزى - 5 كيلومترى شمال‏غربى چابهار - روستاى تيس

قدمت: اشكانيان و ساسانيان

خصوصيات معمارى:اين اثر بر فراز يك تپه در وسط دره تيس واقع است ارتفاع تپه از ارتفاع دورشته كوه اطراف تپه بيشتر نيست. بلندى اين محل تقريباً 1/5 تا 2 برابر ارتفاعات اطراف دره در محل روستاى تيس مى ‏باشد. تپه از تخته سنگهايى از جنس رسوبى و آهكى تشكيل شده است.

آثارى از زراعت و آبادانى در اطراف تپه پيروزگت ديده مى ‏شود راه ورود به تپه سخت و پرخطر است. در قسمت پايين تپه و در اطراف آن آثارى از ديوارهاى سنگى بزرگ و قلوه سنگ و ساروج با قدمت خيلى زياد ديده مى ‏شود. قسمت‏هاى متفرقى از ديوارها باقى هستند. ضخامت ديوار 2/5 تا 4 متر و ارتفاع آن در بعضى نقاط به 12 متر مى ‏رسد. بين ديوارهاى اصلى اطراف تپه ديوارهايى با ضخامت كمتر و به موازات ديوار اصلى ديده مى ‏شود كه از يكديگر 8 متر فاصله دارند و 200 متر طول دارند.

بين دو ديوار آثارى از برج‏هاى قلعه نمايان است و هر نقطه از تپه براى تأسيسات خاصى مانند كشيك خانه، قراولخانه و حفاظت قلعه اختصاص داشته است و تنها اثرى كه از آنها باقى مانده است سنگ و ديوار شكسته، ملاط، ساروج، گچ، خرده‏ هاى سفال و پى‏هاى بنا مى‏باشند. علاوه بر اين ديوارهاى بزرگ و ضخيم قلعه اثر خندقى به عرض 3 متر و عمق متفاوت قبل از ديوار اصلى ديده مى ‏شود. در اطراف دژ آثارى از آب انبارها نمايان است. زيربناى قلعه در حدود 800 متر طول و عرض آن با توجه به وضع طبيعى زمين متغير است و تقريباً بيضى شكل مى ‏باشد.

آثارى از برجها در ضلعهاى شمالى و جنوبى ديده مى ‏شود. در قسمت ضلع شمالى دو اطاق كوچك در اندازه 3*2 متر به منظور ديده‏بانى روى يك گوشواره زمين مانند دو طبقه واقع شده ‏اند و بلندترين قسمت دژ و برج بر روى همين گوشواره است و بر اطراف اشراف دارد. در گوشه ‏هاى شرقى و غربى و در مركز حياط قلعه آثارى از سكوهاى بزرگ كه از سنگ تراشيده ساخته شده ‏اند مشهود است و قسمتهايى كه باقى مانده ‏اند نمايگر محلى براى اجتماع، عبادت يا نشستن اهل قلعه در يك مجلس بوده است.

در اطراف قلعه اصلى بر روى تپه ‏هاى پراكنده آثارى نيز از تأسيسات سكونتى بصورت جدا ديده مى‏ شود كه شايد محل سكونت طوايف يا خانواده ‏هاى مأموران قلعه بوده است. سنگهاى بكار رفته در بناها از نوع غيرآهكى هستند كه از نقاط ديگرى به اينجا آورده شده ‏اند زيرا جنس خود تپه آهكى و سيليسى مى‏باشد. اين بنا با توجه به آثار باقى مانده مشابه بناهاى دوره پارتى (اشكانى) است اما نام پيروز، ساسانى بودن اين اثر را قوت مى ‏دهد.

قلعه بلوچ گَتْ:

موقعيت جغرافيايى: بخش مركزى - 5 كيلومترى شمال غربى چابهار - روستاى تيس

خصوصيات معمارى: اين قلعه برروى كوهى بلند قرار دارد از قلعه تنها ديوار قلعه و يك برج ديده‏ بانى باقى مانده است در اين محل آثار دو مقبره هرمى شكل كه از سنگ و ساروج ساخته شده ‏اند و از نوع مقابر اسلامى مى ‏باشند ديده مى ‏شود.

آثارى از حصار و باروى قلعه در دور محوطه اصلى و اطراف دژ فوقانى نيز باقى است، چندين چاه به منظور تأمين آب موردنياز در صخره حفر شده‏ اند. در روى قلعه آب انبارهايى از سنگ، ساروج و گچ در درون صخره تعبيه شده است كه با وسايل و ابزارى آب موردنياز را از پاى قلعه كشيده و به داخل آب انبارهاى بالايى رسانيده ‏اند . اين آب انبارها در مواقع ضرورى آب موردنياز نيروهاى داخل قلعه را تأمين مى ‏كرده ‏اند. اين قلعه داراى يك موقعيت ممتازى بوده كه آب رسانى، ديدكافى به دريا و دوربودن آن از دسترس مهاجمان از خصوصيات آن بوده ‏اند.

قلعه نوشيروان:

موقعيت جغرافيايى: بخش دشتيارى - دهستان باهوكلات - 2 كيلومترى روستاى سنگان

قدمت: 300سال

خصوصيات: اين قلعه بر بالاى يك كوه قرار دارد و شخصى به نام نوشيروان‏ خان از قوم گيجكى ساكن در كيچ مكران (بلوچستان پاكستان) به اين منطقه مهاجرت نموده و قلعه فوق را بنا كرده است.

قلعه باتِلْ:

موقعيت جغرافيايى: شهرستان چابهار - بخش دشتيارى - دهستان پلان - روستاى گيتيك

خصوصيات معمارى: اين قلعه بر روى تپه ‏اى خاكى قرار دارد. لايه‏ هاى سنگى عظيمى در روى تپه نمايان است كه با فرسايش خاك زير آنها خالى شده ‏اند. آثارى از فسيل حيوانات و صدفهاى دريايى در محل ديده مى‏شود كه بيانگر اين است كه در ساليان كهن اين ناحيه جزئى از دريا بوده است. در قسمت بالاى كوه پاره‏ هايى از ظروف سفالين جلب ‏نظر مى ‏كند. آثارى از برج‏ها و باروها ديده مى ‏شوند كه به مرور زمان به كلى تخريب شده ‏اند و تنها خرابه ‏هاى آنها باقى هستند.

در محل آثارى از يك چاه با قطر يك متر و سى ‏سانتى ‏متر به شكل دايره ديده مى ‏شود كه در دل كوه كنده شده است و از ظرافت‏هاى چاه ايجاد كنده ‏كاريهايى در بدنه چاه به منظور پايين رفتن و بالا آمدن افراد است. تقريباً چاه عمقى در حدود 40 تا 50 متر دارد. در بلندترين نقطه كوه آثارى از ديوارهاى عظيم سنگى ديده مى‏شود كه قسمت پى آنها باقى مانده است و سفالهايى بصورت قطعه قطعه كه داراى نقوشى هستند در اين محل نيز ديده مى ‏شوند. بنا به باور مردم، اين قلعه متعلق به شخصى به نام باتِل بوده است كه چندين سال براين منطقه حكمرانى كرده است و اين چاهها بدستور ايشان بوسيله جن‏ها ايجاد شده ‏اند زيرا فرمانبردار او بوده ‏اند. داستانهايى كه مردم نقل مى ‏كنند بيشتر به افسانه نزديك است.

چيزى كه عجيب مى‏ نمايد اين است كه كوه‏هاى محل احداث قلعه به مرور زمان تخريب شده ‏اند يعنى قدمت اين قلعه شايد به چند هزاره برسد و اين همه عظمت در اين مكان در اعتقادات مردم اثر گذاشته و نسل به نسل حقايق مربوط به آن در اثر گذشت زمان به افسانه تبديل شده ‏اند.

قلعه پيل‏ بَنْدْ:

موقعيت جغرافيايى: بخش مركزى - 5 كيلومترى شمال غربى چابهار - روستاى تيس

قدمت: پيش از اسلام

مشخصات: اين قلعه برروى كوه پيل ‏بند قرار دارد رشته كوه پيل‏ بند در دامنه جنوبى دره تيس واقع است. آثار باروئى بزرگ در سطح زمين نزديك به بلندترين نقطه كوه وجود دارد و به فاصله ‏هاى مختلف تأسيساتى مشاهده مى ‏شود كه تخريب شده ‏اند و مصالح بكار رفته در آنها سنگ،گچ و ساروج مى ‏باشند. و بنا به باور مردم در اين محل جايى مخصوص نگهدارى پيلان شاه بوده و عده ‏اى به عنوان پيلبان مأمور تربيت و نگهدارى اين پيلان بوده ‏اند در نتيجه به كوه پيل‏بند معروف شده است.