تعاریف واژگان صحرا و بيابان

[kodiak]

تعاریف واژگان صحرا و بيابان

در نوشته هاي فارسي گاهي اين دو كلمه مترادف آمده اند در حالي كه چنين نيست بطور كلي بيابان به سرزمين خشك ،كم باران و كم آب و گياه اطلاق مي شود.

در تعريف بيابان از ديدگاه هاي مختلف ميتوان تعاريف متفاوتي عنوان نمود كه مهمترين آنها به شرح ذيل است :

از ديدگاه اقليم شناسي، بيابان به سرزميني گفته ميشود كه متوسط بارش سالانه آن از 50 ميليمتر كمتر بوده و در طول سال يا سالها باران نيايد وحتي اگر ببارد به زمين نرسد (باران جني) و بارش چندين سال آن، ظرف چند روز و يا چند ساعت ببارد و ميزان تبخيروتعرق مطلق سالانه، حدود 100 برابر بارش سالانه آن باشد. مانند بيابان لوت ايران، ربع الخالي عربستان، صحراي آفريقا و غيره كه ميتوان آنرا دو قسمت كرد يكي بيابانهاي فوق العاده خشك با بارش ساليانه 20 تا 50 ميليمتر و دوم بيابانهاي بيش ازحد خشك با كمتر از 20 ميليمتر بارش درسال مي باشد. چنانچه بارش منطقه بين50 تا 100 ميليمتر باشد بعنوان منطقه نيمه بياباني درنظرگرفته مي شود .

از ديدگاه گياهشناسي، بيابان به منطقه اي گفته ميشود كه به دليل خشكي شرايط اقليمي، از لحاظ پوشش گياهي فقير ومساحت هاي زيادي به كلي فاقد گياه مي باشد. از ديد ژئومورفولوژي به مناطقي اطلاق مي گردد كه از نظر پوشش گياهي فقير و در آن فرسايش آبي و بادي شديد است
از ديدگاه اكولوژي و كارشناسان سازمان ملل متحد، بيابان به منطقه اي كه در آن فعاليت و توليد بيولوژيك (حياتي ) مانند فعاليتهاي انسان ، حيوان و گياه كم باشد اطلاق ميگردد.كه با توجه به سه موجود زنده گياه ، حيوان و انسان ميتوان تعاريف مختلفي عنوان نمود. از نظر گياهي به سرزميني بيابان گفته مي شود كه به كلي فاقد گياه باشد و يا پوشش گياهي آن به كمتر از 10 درصد برسدو اگر منطقه اي پوشش گياهي آن در حال از بين رفتن باشد بيابان زايي اتفاق مي افتد و اگر پوشش گياهي به طور كلي از بين رفت تبديل به بيابان مي شود.

در رابطه با مفهوم صحرا نيز، بايد عنوان نمود كه صحرا اسم خاص يك منطقه است صحرا Sahara منطقه اي خشك در شمال آفريقاست بعلاوه عربها به بيابان ،هم صحرا مي گويند و هم ربع ، مانند ربع الخالي عربستان، اما در ايران ما به بيابان صحرا نمي گوئيم كلمه صحرا درمفهوم فارسي به معني بيابان نيست و مردم روستاها، صحرا را ناحيه خارج از ده مينامند مثلا ميگويند فلاني امروز در صحراست يا در صحرا علف چيني دارند و يا در منطقه گيلان عنوان مي كنند كه دام را به صحرا (چراگاه) مي برند در ايران صحرا مي تواند در مناطق خوش آب و هوا باشد(مانند كشتزار در مناطق كوهستاني). در بعضي مناطق به نواحي كشتزار صحرا ميگويند حتي در تعاريف جغرافيايي صحرا نشين و ده نشين داريم ولي بيابان نشين معني ندارد

بهرحال با توجه به مطالب عنوان شده بايد اذعان نمود كه براي خشك ترين نواحي ايران كلمه صحرا مناسب نمي باشد و مفهوم بيابان مناسبتر است و بيابان واقعي نيز به جائي گفته ميشود كه بارش كمتر از 50 ميليمتر داشته و لذا از نظر پوشش گياهي و آب بسيار فقير مي باشد .