قدیمی 18-05-2011, 05:26 PM   #1
Magnum
(کاربر طلایی)
 
Magnum آواتار ها
 
تاریخ عضویت: Mar 2011
نوشته ها: 512
Book حاشيه کوير از نگاه تاريخ


حاشيه کوير از نگاه تاريخ و ضرورت تغيير نگرشها

تعامل مجموعه اي از عوامل اقليمي ، ساختماني و موقعيت جغرافيايي، بخش عمده کشور ما را در رديف سرزميهاي گرم و خشک قرار داده است. محدوديت عوامل حياتي و فقر و کمبود زيستگاههاي انساني از مهمترين خصيصه اين مناطق مي باشد.



اما در حواشي شمالي و غربي دشت مرکزي بعنوان يکي از مناطق خشک کشور ، اولين استقرارگاههاي بشري را پذيرا بوده است. تجربيات تاريخي و تحقيقات باستانشناسي نشان مي دهد که با مساعد شدن اندک شرايط مناسب طبيعي و يا ايجاد تفکر منطقي منطبق با محيط ، رشد و تشکيل جوامع باستاني به مانند تغيير منظم بيولوژیِ و رشد انفجاري گياهان ظاهر گرديده اند. وجود صدها محوطه باستاني در شهرستانهاي نطنز ،کاشان و آران و بيدگل مويد اين است که انسانها در طول تاريخ باتوجه به قدمت زياد حضورشان ، همه اين مناطق را زيرپا گذاشته و با مشاهده اندک پتانسيل زيست انساني با توجه به تکنيک در دسترس بنيان ، زندگي اجتماعي را بنا نهاده و بعد از مدتي به شکوفايي رسيده و به يکباره خاموش گرديده اند . اما اگر در همين مناطق شرايط مطلوب زيست انساني براي مدت زمان بيشتري ادامه مي يافت منشا تحولاتي عظيم را در جوامع انساني آن دوره باعث مي گرديد ، به گونه اي که با خلق ابتکارات حياتي و صنعتي مطلوبترين پاسخ را به نيازهايش مي داده است. ماهيت صنعتي اين منطقه که بعنوان برگ افتخار و زرين ، مقعطي از تاريخ در جهان مطرح است را مي توان آغازگر فلزکاري در کالکولتيک قديم يعني 4700 پيش از ميلاد (معادل لايه هاي تحتاني سيلک 3) و توسعه حداکثر فلزکاري و استحصال طلا و نقره از طريق فن غال گذاري ( Cupellation Technical) در هزاره سوم پيش از ميلاد (هم افق با سيلک 4 ) و نمونه هايي از اين دست دانست.


شرط اوليه و يا لازمهء پايداري حيات در اين منطقه ، ا نطباق حداکثر با محيط بوده و خواهد بود . هر چه ازاين حواشي به مرکز نزديکتر شويم محدوديت عوامل حيات ، تشديد مي شود. تمامي جوامع انساني در غرب اين دشت در امتداد جاده قم – يزد که به مانند نسخ تسبيح اين جوامع را به هم متصل نموده و اصطلاحا" مرز حيات ناميده مي شود ، تشکيل شده اند. از نکات مشترک تمامي اين جوامع و يا جزاير حياتي ، اتکا به سلاح تفکر و استفاده حداکثر از توانهاي محيطي مناسب بوده و اين انطباق خود سرآغازي براي زايش تکنيکها و ايجاد ماهيت صنعتي گرديده که تا به امروز بعضا" از مزاياي آن بهره منديم.

واحد ژئومرفيک قم – اردکان بعنوان يکي از مناطق خشک و از مهمترين نواحي تمدن خيز پيش از تاريخ در جهان محسوب مي گردد . وقتي اين منطقه را در قياس با هلال خصيب (Fertile Crescent)که بعلت قرارگيري آن در مسير کم فشارهاي غربي خاک حاصلخيز و زهکشي تمامي آبهاي مناطق کوهستاني زاگرس و توروس قرار مي دهيم ، مشاهده مي کنيم مجاورت بخشي از نوار کوهستاني اروميه – دختر (کرکس ) با قسمت شمالي نواردپرسيون قم اردکان ( حدفاصل درياچه دق سرخ زواره – درياچه نمک ) از بعد زمين باستان شناسي تشکيل چنين هلالي را داده است. به گونه اي که در امتداد مسيلهاي خشک امروز از قبيل حوضه هاي هنجن ، نطنز ، ميلاجرد ، قمصر و نياسر نسبت به حجم آب و ديگر وعوامل مساعد در قياس با دجله ، فرات ، کارون ، زابهاي کوچک و بزرگ و دياله از لحاظ مقايسه جرم تمدني در سلسله مراتب بالاتري قرار مي گيرد.

يکي از موارد مهم تفاوت عملکرد در ساخت تمدني بين مسيلهاي امروزي کرکس و رودخانه هايي که به سمت هلال خصيب جريان مي يابند در جابجائيها غالبا" در طول مسيلهاي خشک امروزي به سمت بالا و پايين دشت (بنا به ويژگيهاي محلي) انجام مي شده است به گونه اي که در نقطه ، نقطه شهرستان نطنز آثار پيش از تاريخ موجود مي باشد .

پوشش گياهي
غني و مجاورت با معادن از جمله دلايل توسعه صنعت در اين منطقه شده و همواره يکنوع استقلال و انفکاک اين اجتماعات را سبب گرديده در اين ميان محوطه هايي که از سکون و پايداري به دليل موقعيت ويژه برخوردارند نسبتا" دوام و وسعت بيشتري نيز داشته باشند ( ا ريسمان) در مجاورت چشمه هاي گسلي و رودهاي بزرگ و کوچک مکان تشکيل اجتماعات انساني بوده به گونه اي که بعنوان يک اصل مي توانيم اظهار نمائيم در هر نقطه اي که خاکهاي حاصلخيز سيلت (Silt) در مجاورت مسيلهاي خشک قرار داشته باشند به شرط وجود حوضه هاي وسيع و يا رفيع بطور قطع محوطه هاي پيش از تاريخ نيز وجود داشته است و يا مواردي پوشش گياهي غني و بالا بودن سطح ايستابي عامل شکل گيري حيات بوده است.

اين وضعيت را مي توان اولين دستکاري طبيعت و قابل زيست کردن يک محيط نامناسب دانست. چرا که حداقل براساس شواهد موجود از کالکولتيک مياني (3500 – 4000 پيش از ميلاد ) موفق شده اند با حفره چاه د ستکن و استخراج آب جوامع انساني را شکل دهند. مکان گزيني در ماقبل تاريخ براساس سهل الوصولتر بودن مزيتهاي حياتي صورت پذيرفته و با تحليل توان انتفاعي محيط ، مهاجرت انسان به نقاط ديگر آغاز شده و آنچه که پس از هجرت انسان از محيط و ترک و اضمحلال تمدنش باقي مي ماند ، بقاياي بر هم کنش او و اکوسيستم اش بوده که امروزه محوطه هاي باستاني مي ناميم. اکثر محوطه هاي پيش از تاريخ در امتداد خطي از نوار سيلتي که بين واحدهاي Qt3 ( يا تراسهاي سطح سوم ) و Qf (زمينهاي رسي کشاورزي) قرار دارند و غالبا" بستر تشکيل آنها نيز ناشي از ترسيب رسوبات اشکوب و رم مي باشد ، بوجود آمده اند.

وجود مرحله رگسيستازي يا عدم تعادل زيستي باعث گرديده نوع واحد رسوبي براساس ظهور تکنيک هاي جديد حياتي تغيير يابد. استقرار بر روي تراسهاي سطح سوم عليرغم حاصلخيزي کمتر را مي توان معلول وجود شيب کافي ، امکان بستن بند بر روي مسيلها و انتقال آن بوسيله جوي و همچنين وجود فنون ساخت قنات دانست.

قنات راهکاري اساسي و مطمئن بوده که ميزان وابستگي انسان را به آسمان اندکي کاهش داده و ضريب اطمينان ايمني حيات را نيز افزايش داده است.

در واحد Q5 يا نوار ماسه اي که از شمال آران و بيدگل تا زواره امتداد دارد ( حد فاصل پلاياي دق سرخ زواره تا درياچه نمک ) به موارد جالبي از استفاده از اندک پتانسيلها و مزيتهاي طبيعي بر مي خوريم. در منطقه امامزاده آقا علي عباس که در پست ترين واحد ژئومرفيک منطقه واقع شده ، امکان جابجايي جوامع بر اثر عدم وجود شيب منتفي بوده و لذا باتوجه به شيب بين 5/0 تا 1 در هزار قنوات ، با کاهش شيب سطح ايستابي به مروز زمان زمين را گود نموده اند که حاصل آنها دهها پشته بسيار بزرگ در وسعت چندين هکتار است که بنام 70 پشتو ( پشته ) ناميده مي شود به گونه اي که وقتي امروز چشم انداز آن را مي بينيم دچار حيرت مي شويم.

نوع عملکرد ساکنين کوير براساس تفاوت در ويژگيهاي خاص منطقه اي متفاوت بوده است. در هر کجا آبي وجود داشته استحصال شده است. قنات موجود در مرنجاب از دو شاخه شيرين و شور تشکيل شده و در فاصله 2 کيلومتري شرق اين قنات دقيقا" در محل تلاقي رسوبات دانه ريز پلايا با دشت کوير ، بعلت اختلاف در ابعاد و ذ رات خاک ، آبها در محل تلاقي اين دو رسوب ، ( در دشت کوير) جمع شده و در همين نقطه چاهي حفر نموده اند که بعلت بالا بودن سطح ايستابي (( چاه دستکن)) مي گويند . يعني در فاصله اندکي از درياچه نمک آب شيرين قرار دارد و در محلهاي آبهاي مذکور ( مرنجاب ، دستکن) قلعه هايي ساخته اند که در ارتباط شمال و جنوب کشور نقش مهم وتاريخي را ايفا نموده است.

اينجانب در سال 1376 يک سنگي را پيدا نمودم که تيغه هاي زيادي از آن جدا شده بود (Cylinderial core) که نشان مي دهد همين مسير يک معبر ارتباطي حتي در پيش از تاريخ نيز بوده است . تاثيرات کوير در تمامي ارکان زندگي اعقاب ما از قبيل معماري کشاورزي ، پيشه و از همه مهمتر انديشه نيز جلوه گر شده است.

در هر صورت اتکا به سيستمهايي که پيشينيان ما بنا نهادند قادر به ادامه حيات براي صدها سال بودند اما در دهه هاي اخير که معادل سن آخرين نسل کوير نشينان مي باشد به يکباره اين روشهاي سنتي کنار نهاده شد و تکنولوژي غريب حفر چاههاي عميق وارد گرديده است که محصول آن گسترش سريع شهرها ، عمران و آبادي وسيع از يک طرف و بيگانگي و عدم دور انديشي بدون توجه به توانهاي محيطي و ظرفيتهاي توسعه اين مناطق است.

اما امروزه ، آيا مي توان از انبوه نيروها و استعدادهاي طبيعي کوير که در عين سادگي بيرحم و خشن مي باشد ، استفاده نمود. شناخت دقيق اين سرزمين و انبوه انرژيهاي ذخيره شده در آن و ايجاد راهکارهاي فني و علمي منطبق با اين مناطق بدون شک تنها راه بقاي اين سرزمين بعنوان مهماندار انسان خواهد بود.

آيا ما قادر به بهره وري مثبت از جريان توفنده بادها ، آفتاب و ماسه ها بعنوان منابع مهم انرژي و مواد اوليه خواهيم بود.

تعديل فکر بهره برداري از محيط ، شناخت کامل توانهاي محيطي ، آشنايي با فرهنگ گذشته ، تعريف نمودن درست مفهوم توسعه در کوير ، خلق راهکارهاي ابتکاري مشابه پيشينيان ، انتخاب مديريت آگاه مي تواند مانع از ظهور پديده اي گردد که حس نمائيم دنيا در اين سرزمين به پايان رسيده است.

به هر صورت وقت ايجاد يک تغيير و يا انقلاب در نوع نگرش پديد آمده و حس مي شود به سرعت حد گسستگي نزديک مي شويم و براي ممانعت از حذف شدن در صحنه جغرافياي ايران ، محتاج همفکري و مساعدت مي باشيم.
شايد اگر ضرورت اين مسئله و عواقب اين بي توجهي ها براي مردم تشريح مي شد و حاکميت نيز به آن مي پرداخت ، از خيلي وقتها پيش اين جلسات به شکل کاربردي آن نمود پيدا مي کرد و مرگ تدريجي حيات در ايران مرکزي حداقل اندکي به تاخير مي افتاد. به کساني که زودتر از ديگران و قبل از فروپاشي زندگي به اين فکر افتادند درود مي فرستم و آرزوي موفقيت دارم.

Magnum آنلاین نیست.   پاسخ با نقل قول
پاسخ

برچسب ها
کویر, گردش, گردشگري, بیابان, حاشيه کوير از نگاه تاريخ, درباره طبيعت, طبيعت, طبيعت و توريسم, طبيعت گردي


کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)
 
ابزارهای موضوع
نحوه نمایش

مجوز های ارسال و ویرایش
شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
شما نمیتوانید فایل پیوست در پست خود ضمیمه کنید
شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید

BB code هست فعال
شکلک ها فعال است
کد [IMG] فعال است
کد HTML غیر فعال است

انتخاب سریع یک انجمن

War Dreams    Super Perfect Body    Scary Nature    Lovers School    Winner Trick    Hi Psychology    Lose Addiction    Survival Acts    The East Travel    Near Future Tech    How Cook Food    Wonderful Search    Discommend

Book Forever    Electronic 1    Science Doors    The Perfect Offers    Trip Roads    Travel Trip Time    Best Games Of    Shop Instrument    Allowedly


All times are GMT. The time now is 12:55 PM.


کپی رایت © 1388 . کلیه حقوق برای وبگاه حرف روز محفوظ است