سياه خروس

[kodiak]

سياه خروس

سياه خروس از خانواده Tetraonidae پرنده بزرگي از راسته ماكيان سانان است كه با ظاهر سياه رنگ خود اسرارآميزتر از پرندگان ديگر اين دسته به نظر مي‌رسد.

سياه خروس اروپايي

Western capercaillie

اين پرنده با نام علمي Tetrao urogallus به با قرقره جنگلي و به طور خاص‌تر Capercallie غربي شناخته مي‌شود و بزرگترين عضو خانواده Tetraonidae به شمار مي‌رود كه حدود 80 تا 115 سانتي‌متر طول و بين 4 تا 5/4 كيلوگرم وزن دارد و در شمال، غرب و جنوب اروپا و غرب تا مركز آسيا زيست مي‌كند و نام آن از capull coille Gaelic گرفته شده به معناي «اسب جنگل»، البته به زبان شكارچيان آلماني به آنها Roses نيز گفته مي‌شود. پرنده نر بالغ وزني در حدود ¾ كيلوگرم دارد و با نمايش منحصر بفردي كه از خود نشان مي‌دهد مشهور است.

روتنه از پرهاي سياه تا قهوه‌اي تيره همراه با پراكندگي نقاط سفيد و سينه با پرهاي سبز براق پوشيده شده است، پوشش پرهاي شكم و زير دم از سياهي تا سفيدي تغيير مي‌كند و همچنين پوست قرمز رنگي در بالاي چشمهاي آنها ديده مي‌شود. پرنده ماده كوچكتر است و وزن آن به نصف پرنده نر مي‌رسد و در حدود 54 تا 63 سانتي‌متر طول دارد و روتنه آن با پرهايي كه خالهايي به رنگ سياه، خاكستري و زرد نخودي دارد پوشيده شده است.

هر دو جنس نر وماده يك نقطه سفيد رنگ روي قوس بال دارند و پاهاي آنها در فصل زمستان براي گرم ماندن از پر پوشيده مي‌شود. زيستگاه آنها در جنگل‌هاي كاج با پوشش گياهي متراكم است و در تابستان از برگها، غنچه‌ها، دانه‌ها و شكوفه‌ها تغذيه مي‌كنند.

درفصل بهار بعد از طلوع آفتاب، پرنده‌هاي نر مانند صحنه نمايشهاي باستاني در محلي در فضاي باز جنگل با يكديگر رقابت مي‌كنند ابتدا دايره‌وار مي‌خرامند سر را بالا گرفته و سپس پرها را پوش داده و دم خود را به شكل بادبزن بزرگي باز مي‌كنند و زيبايي خاص خود را به پرنده ماده نشان مي‌دهند و صدايي شبيه د رآوردن چوب پنبه از سر شيشه دارند و در طول زمستان كه برف زيادي سبزي زمين را مي‌پوشاند مي‌توانند روز و شب را روي درختان بگذرانند و از برگهاي سوزني شكل كاج تغذيه كنند.

پرواز اين پرنده با صداي بلند و ناگهاني توام است كه به علت وزن زياد و بالهاي گرد و كوتاه، هنگام بلندشدن، حيوانات ديگر را مي‌ترساند. پرواز قوي و صداي بال زدن آنها شبيه صداي سوت است. پرنده ماده كار مراقبت از جوجه‌ها را بر عهده دارد و البته سه چهارم جوجه‌ها در اولين زمستان به علت نداشتن تجربه در پيدا كردن غذا و ايمن نبودن از سرماي هوا از بين مي‌روند. نوزاد در 3 تا 4 هفتگي آنها قادر است پروازهاي كوتاهي داشته باشد و روي درختان در شب‌هاي گرم فصول تابستان بخوابد. تهديد جدي براي ادامه بقاي آنها تخريب زيستگا‌ها (جنگل) و افزايش تعداد شكارچيان كوچكي مثل روباه قرمز به سبب كاهش شكارچيان بزرگي مثل گرگ، خرس قهوه‌اي و همچنين در بعضي نواحي مي‌تواند عامل شكار بي‌رويه آنها باشد، لذا بدين منظور شكار آنها درخيلي از جاهاي دنيا از جمله در اسكاتلند يا آلمان براي مدت بيش از 30 سال غيرمجاز مي‌باشد.

Black billed caper caillie

نام علمي: Tetrao parvirostris
اين پرنده رابطه بسيار نزديكي به سياه خروس ا روپايي دارد و در جنگل‌هاي صنوبر (كاج اروپايي) روسيه شرقي و نيز قسمتهايي از شمال مغولستان و چين به سر مي‌برد. ظاهر اين پرنده مشابه سياه خروس اروپايي ولي كمي كوچكتر از آن است و دم كمي بلندتر و منقار كوچكتر و به طور قابل توجهي سياه‌تر است و نقاط سفيدرنگي در بالاي دم وبال دارد. ماده‌ها خاكستري‌ترند و قسمتهاي زيرتنه پولك‌دار است و نقاط سفيد رنگ بيشتري روي بالهايشان ديده مي‌شود. در غرب دور (Far west) اين دو نوع پرنده تداخل نژاد با هم داشته‌اند.

سياه خروس بومي ايران

نام علمي: Caucasian Black Grouse
طول پرنده نر به 40 تا 48 سانتي‌متر و ماده به 37 تا 42 سانتي‌متر مي‌رسد، تشخيص پرنده نر با ظاهر انحصاري كه دارد از ساير گونه‌هاي ديگر (ماكيان) آسانتر است و رنگ آن كاملا سياه است و روي پرها سايه روشني از انعكاس رنگ سبز و آبي دارد، زير بالها سفيد و گرد با انحنا به سمت درون است و دم در انتها دو شاخه مي‌شود، شاهپرهاي كناري دم دراز و به طرز خاص و زيبايي به سمت پايين پيچ خورده است و همچنين دو لكه سفيد روي شانه‌ها و يك لكه قرمز رنگ تاج مانند بالاي هر چشم ديده مي‌شود. پرنده ماده كوچكتر از پرنده نر و به رنگ قهوه‌اي خرمايي با راه‌هاي عرضي تيره زياد است و زير تنه خاكستري و لكه قرمز بسيار كوچك و غيرواضحي در بالاي چشمان دارد.

دم كوتاهتر از پرنده نر با انتهاي مستطيل شكل است. نمايش زيباي اين پرنده بعد از طلوع آفتاب در فصل بهار بسيار ديدني است كه با سر و صدا در هوا تا ارتفاع 5/1 متر مي‌پرد و روي زمين پرهاي دم را مانند تاجي بلند براي پرنده ماده به نمايش مي‌گذارد، پرواز آن سريع، مستقيم و توام با بال زدنهاي قوي مي‌باشد، صداي اين پرنده از گلو برمي‌آ‌‌يد و در نرها شبيه (چر چر Chr- chr) و د ر ماده‌ها بصورت صداي بلندي شبيه مرغ (غد غد) شنيده مي‌شود، در حاشيه جنگلها و بوته‌زارها، علفزارها و مناطق كوهستاني مرتع به سر برده و در زمستان به جنگلها و نقاط كم ارتفاع كوچ مي‌كند و بجز فصل بهار كه نمايش آنها در فضاي باز جنگل قابل رويت است ديدن آنها به سختي امكان‌پذير خواهد بود از دانه‌ها، ريشه‌هاي درختان، شكوفه‌ها، تغذيه مي‌كنند و پرنده ماده زير بوته‌هاي كوتاه يا پاي صخره‌ها آشيانه مي‌سازد و بين 8 تا 10 تخم در آشيانه مي‌گذارد و مراقبت و نگهداري از جوجه‌ها را بر عهده دارد.

زيستگاه:

اين پرنده در كوه‌هاي قفقاز و شمال شرقي تركيه روي شيب‌هاي باز يا بوته‌هاي كوتاه زيست مي‌كند و در ايران از كمياب‌ترين پرندگان به شمار مي‌رود و منحصراً در منطقه حفاظت شده ارسباران (شمال آذربايجان) زندگي مي‌كند. از عوامل تهديد انقراض‌ آن مي‌توان تخريب زيستگاه، حضور دام و انسان و سگ‌هاي گله را نام برد كه در اين زمينه بايد اقدامات حفاظتي بيشتر خصوصاً درباره آشيانه و جوجه‌هاي آنها صورت بگيرد.