درباره باتلاق گاوخونی

[neda]

درباره باتلاق گاوخونی

گاوخوني : چشمه يا چاه بزرگ ، گاوه يا گابه نام قديم اصفهان بوده و گاوخوني به معني چاه بزرگ جي يا اصفهان است . همچنين از نامهاي قديم اصفهان گابيان ، گابيدوان بوده كه بعدها به جي ، اسپاهان ، سپاهان و اصفهان رسيده است و برخي مي گويند ريشه گاوخوني از آن است ، گاوه در پارسي به معني بزرگ است و خاني چاه ، گاوخوني يعني آبگير بزرگ ، گودال بزرگ ، چاله بزرگ ، خان يعني چشمه محل آب ، (مثلا خوانسار= چشمه سرا) ، گاوخاني به معني حوض بزرگ ، بركه بزرگ ، تالاب آبگير ، جائي كه آب رودخانه يا باران جمع شود .

در اواخر نيمه نخست ، سال جاري فيلمي با نام گاوخوني به مدت 5 روز در اصفهان اكران شد كه به دليل عدم استقبال ، برداشته شد ، در همان 5 روز هم تعدادي پس از آغاز فيلم دقايقي بعد سينما را ترك كردند . شايسته بود حال كه از اين نام پر راز و رمز در فيلمي بهره گرفته مي شود دقايقي به معرفي تالاب از همان بعد هنري پرداخته شود . فيلم گاوخوني محصول يك سينماي آماتور نبود بلكه فيلمي حرفه ايي بود . اين فيلم به كارگرداني بهروز افخمي و بر اساس نوشته جعفر مدرس صادقي ساخته شده بود .

كتاب ارزشمند " زاينده رود از سرچشمه تا مرداب " نوشته آقاي دكتر سيد حسن حسيني ابري به تفصيل به حوزه گسترده زاينده رود و طومار معروف شيخ بهايي پرداخته است . كه مطالعه آن براي علاقمندان خالي از لطف نيست .

بند شاخ كنار و شاخ ميان : پس از پل قديمي ورزنه ، بند شاخ كنار آخرين بند روي رودخانه (دهانه تالاب ) جهت تنظيم و هدايت آب زاينده رود جهت مصارف كشاروزي و راه اندازي آسيابها مورد استفاده قرار مي گرفته است ، دو روستا پس از ورزنه با همين نام قرار داشته كه ساكنين اطراف تالاب روستاهاي شاخكنار و شاخميان ، ظرف 40 سال گذشته با رها كردن املاك خود به ورزنه و ديگر شهرها كوچ نموده اند . پس از بند شاخ كنار ، رودخانه شاخه شاخه مي شود و تالاب را تشكيل مي دهد و با اين بند از رودخانه زاينده رود خداحافظي و به تالاب مي پيونديم ، با اينكه اين بند زيبا هنوز در دل كوير خود مي نماياند ، اما قطعا اگر توجهي به آن نشود به زودي از ميان خواهد رفت .

سياه كوه : از جاذبه هاي مهم منطقه كوه سياه (كوه آتشفشان خاموش ) است مشرف به تالاب ، كه همگي به دامنه آن صعود كرده و منظره زيباي تالاب را به نظاره نشستيم ، سنگهاي آتشفشاني در منطقه پراكنده بود ، سنگهايي كه مي تواند زمينه تحقيقات گسترده كارشناسان باشد ، برخي از همراهان براي مصارف بهداشتي ! (سنگ پا ) مقداري جمع آوري كردند!

تپه هاي شن روان : از ورزنه 5 كيلومتر كه به سوي حسن آباد جرقويه پيش ميرويم ، پس از گذشتن از مزارع پنبه كه زمين را چون برف سفيد پوش كرده بود ، به تپه هاي شن روان مي رسيم . اين منطقه در جنوب تالاب و نقطه مقابل كوه سياه در آن سوي تالاب واقع شده است . به نظر مي رسد اين تپه ها شكل ثابتي ندارند و در اثر ورزش بادهاي دائمي و موسمي تغيير شكل مي دهند .

آثار به جا مانده در منطقه و كشف چند جنازه از اين محل ، منجمله استخوان پاي يك متري يك انسان ، و كشف جسد ديگري در نمكزارها ، از شهري در زير تپه هاي شن روان حكايت مي كند (شهر سبا) ، مردم محل بر اساس افسانه هايي معتقدند مردمان اين شهر در اثر كفران نعمت ، شهرشان در زير اين شنها مدفون شده است .

ما به سختي توانستيم از تپه هاي شني بالا برويم و پايمان تا بالاي مچ درشن ها فرو مي رفت با اين حال همه اعضاء گروه به بالاي تپه ها آمدند زيبايي و دست نخوردگي تپه ها چشم هر بيننده ايي را خيره مي ساخت .

از جاذبه هايي كه مي توان در منطقه ايجاد كرد : تحقيقات در تپه ها و شهر گمشده مي باشد كه آثاري از آن به دست آمده است و احياء اساطير در مورد منطقه ، بررسي گونه هاي جانوري منحصر به فرد و نمكزارها ، همچنين محيط مناسبي است جهت : پرواز با گلايدر ، پاراگلايدر ، پاراموتور ، كايت ، سقوط آزاد ، بيابان پيمائي ، قدم زدن روي شنها ، موتور سواري و شتر سواري و ...

خشكسالي و آتش سوزي ، بعد از خشكسالي سالهاي اخير در اصفهان ، خسارتهاي عمده اي به منطقه وارد شد كه در اكثر مواقع آب رودخانه به تالاب نمي رسيد و متعاقب آن بر اثر گرماي شديد هوا ، آتش سوزيهايي رخ داد كه عمده پوشش گياهي منطقه را نابود ساخت ، البته شايع شده بود اين آتش سوزي از روي عمد و علت آن از بين بردن پشه خطرناك سالك كه در اثر وجود درخت گز متجمع مي شوند بوده و توسط افراد ناآگاه صورت پذيرفته است ، در هر صورت با خشكسالي ، ورود پرنده ها در اين منطقه متوقف شد . امكانات در اطفاء حريق اين منطقه بسيار ابتدايي و ناچيز بوده به نحوي كه مردم منطقه با خاك سعي در اطفاء حريق داشتند .