مهرگان؛ جشن كشاورزي

[Magnum]

مهرگان؛ جشن كشاورزي

ايرانيان قديم هر روز از روزهاي ماه را به نامي مي‌خواندند که در نزد آنها مفهومي خاص داشت و در هر ماه هنگامي که نام روز و ماه با هم يکي مي‌شدند، آن روز را جشن مي‌گرفتند

ايرانيان قديم هر روز از روزهاي ماه را به نامي مي‌خواندند که در نزد آنها مفهومي خاص داشت و در هر ماه هنگامي که نام روز و ماه با هم يکي مي‌شدند، آن روز را جشن مي‌گرفتند و به اين جشن‌ها، جشن‌هاي ماهانه مي‌گفتند که هريک بنا بر مناسبتي خاص برگزار مي‌شدند.

با هم‌نام شدن نام روز و نام ماه، جشن‌هاي دوازده‌گانه‌ي سال شكل مي‌گرفت كه عبارت بودند از فروردين‌گان، ارديبهشت‌گان، خوردادگان، تيرگان، امردادگان، شهريورگان، مهرگان، آبان‌گان، آذرگان، دي‌گان، بهمن‌گان و سپندارمذگان كه در ميان تمام جشن‌هايي که در ايران باستان متداول بودند، دو جشن نوروز و مهرگان از ديگر جشن‌ها اهميت بيشتري داشتند و در بزرگداشت آن‌ها وقت بيشتري صرف مي‌شد.

جشن مهرگان در زمره جشن‌هاي باستاني، اسطوره‌يي و فصلي به‌شمار مي‌رود که با گذشت سده‌ها، هزاره‌ها و نيز دگرگوني‌ها و تحولاتي که در شيوه‌ي برگزاري آن‌ها به‌وجود آمده، هاله‌اي از باور و حرمت عاميانه اين جشن را دربرگرفته است.

بنا به باور زرتشتيان جشن مهرگان به فرشته‌ي بزرگ مهر متعلق و برابر با 10 مهرماه است. اين جشن در گذشته و در ميان ايرانيان، مقامي بسيار ارجمند در حد نوروز داشت و همان‌گونه که ايرانيان نوروز را به‌واسطه‌ي پايان سرما و آغاز بهار جشن مي‌گيرند، مهرگان را نيز در نيمه‌ي سال و با پايان فصل گرما و آغاز سرما جشن مي‌گرفتند.

در اين روز، موبدان خوانچه‌اي را كه در آن ليمو، شكر، نيلوفر، به، سيب، يك خوشه انگور سفيد و هفت دانه مورد گذاشته شده بود، زمزمه‌كنان نزد شاه مي‌آورد.

آداب و رسوم مهرگان بسيار به نوروز شبيه است و همان‌طور که نوروز را به پادشاه افسانه‌يي ايران جمشيد نسبت مي‌دهند، مهرگان نيز به فتح و پيروزي فريدون، ديگر قهرمان ايراني بر ضحاک نسبت داده مي‌شود؛ ولي در حالت کلي چون ايزد مهر نزد همه‌ي اقوام آريايي سابقه‌اي ديرين دارد و قديمي‌ترين آيين آريايي‌هاست، نزد هر دو دسته‌ي ايرانيان و هندوان در يک روز گرامي داشته مي‌شود. v بنا بر برخي روايت‌ها مهرگان، جشن هم‌زماني روز مهر و ماه مهر، جشن کشاورزي و هنگام برداشت و به انبار سپاري برداشت تابستاني، آغاز زمستاني سخت، روز پيروزي فريدون بر ضحاک است. ايرانيان همچنين مهر را ايزد عهد، پيمان و دشمن پيمان‌شکني مي‌پنداشتند و براساس متون اوستايي، مهر دارنده‌ي دشت‌هاي فراخ و دهنده‌ي ثروت و خرمي است.