قدیمی 30-05-2011, 04:28 PM   #1
neda
(کاربر طلایی)
 
neda آواتار ها
 
تاریخ عضویت: Mar 2011
نوشته ها: 648
I Category موقعيت جغرافيايي گاوخونی


موقعيت جغرافيايي گاوخونی

فلات مركزي ايران به شش حوزه بزرگ و مستقل از هم تقسيم مي‌شود كه يكي از آنها حوزه فلات مركزي ايران است هر حوزه نيز خود به حوزه‌هاي اصلي و فرعي ديگري تقسيم مي‌شود. حوزه گاوخوني قسمتي از حوزه فلات مركزي مي‌باشد كه داراي مساحتي معادل 102462 كيلومتر مربع است. اين حوزه عليرغم دارا بودن ويژگي‌هاي خشك و كويري در قسمت‌هاي گسترده‌اي از دشت‌هاي آن به علت موقعيت خاص جغرافيايي مي‌تواند از رطوبت‌هاي زاگرس بهره‌مند شود. به علاوه اين حوزه كويرهاي نمك را در خود جاي داده است كه از باتلاق نمك سيرجان شروع و پس از كفه هرات و مروست، كفه بزرگ ابرقو، كفه كوچك طاقستان به كفه باتلاق گاوخوني منتهي مي‌شود .

تالاب گاوخوني به صورت درياچه‌ كوچك دايمي و يك منطقه فرورفته كويري است كه از اطراف توسط ناهمواري‌هاي مختلف، تپه‌هاي شني، گستره‌هاي نمكي و كويري و جنگل‌زار احاطه شده است. وسعت آن بالغ بر 47000 هكتار برآورد مي‌شود كه البته با مقدار آب ورودي به تالاب متغير است، به نحوي كه در فصول پرباران و مرطوب سال آب بيشتري به تالاب وارد و بر وسعت آن افزوده مي‌شود و با گرم شدن هوا در تابستان و كاهش آب ورودي از يك طرف و افزايش تبخير از طرف ديگر از سطح تالاب نيز به مقدار چشمگيري كاسته مي‌شود . آن چه در بيشتر نوشته‌ها بر آن تاكيد شده است، اين است كه در قسمت وسطي تالاب درياچه‌اي است كه تا كنون، حتي در فصول گرم سال هم خشك نشده است، دسترسي به اين بخش از تالاب از طريق زميني تقريباً غيرممكن و گزارشي در اين باره وجود ندارد.



اين تالاب در بين عرض جغرافيايي '22 و °32 جنوبي و '15 و °32 شمالي و طول جغرافيايي '45 و °52 غربي و '59 و °52 شرقي واقع گرديده و در فاصله 140 كيلومتري جنوب شرقي اصفهان و 30 كيلومتري شهر ورزنه (نزديك‌ترين شهر به تالاب) قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دريا 1470 متر مي‌باشد و به حالت مثلثي شكل ديده مي‌شود. حداكثر عرض آن در حدود 50 كيلومتر و حد اكثر طول آن 25 كيلومتر است. عمق آب آن در اكثر نقاط آن اندك و در حدود يك متر مي‌باشد كه بر اساس مقدار آب ورودي به تالاب در طول سال تغيير مي‌كند. اين منطقه ناحيه‌ي بسته‌اي است كه بين رشته كوه‌هاي زاگرس و كوه‌هاي مركزي واقع شده و شايد به صورت دره عميقي بوده است كه توسط رسوبات آبرفتي پر شده باشد. از جمله ارتفاعات مشخصي كه در اطراف تالاب از نقاط پست مجاور قابل تشخيص هستند، مي‌توان به كوه‌هاي گريز (2523 متر) كوه سياه (1752 متر)،‌ ميل (2202 متر) سورك (2500 متر) گره (2081 متر) و . . . اشاره كرد.

تالاب گاوخوني در شمال شرقي بخش جرقويه و جنوب غربي شهرستان نايين و غرب منطقه‌ي ندوشن از استان يزد و شمال غربي كوير ابرقو و شرق دهستان رودشتين واقع شده است. اين مرداب به شكل يك گلابي از شمال به جنوب كشيده شده و به علت خشكي و كمبود آب، به طور كلي تا شعاع ده‌ها كيلومتر خالي از سكنه است.

در سمت غرب آن تپه‌هاي شني روان قرار دارد كه از فاصله چند كيلومتري شهر ورزنه آغاز مي‌شود و تا نزديكي جنوب شرقي روستاي خارا از توابع بخش جرقويه ادامه دارد. جبهه شرقي تالاب مجاور كوه‌هاي شيركوه و كوه‌هاي ندوشن قرار دارد و در جنوب آن پهنه وسيعي از اراضي نمكزار واقع شده است. محدوده تالاب گاوخوني در جبهه شمال به صحاري جنوب غربي شهر نايين و جنوب دهستان‌هاي تودشك و مشكنان ختم مي‌شود .

از ارتفاعات مجاور تالاب آبراهه‌هاي سرچشمه به تالاب منتهي مي‌شود. اين آبراهه‌ها در فصول پرباران و مرطوب سال آب قابل ملاحظه‌اي را به تالاب هدايت كرده و با گرم شدن هوا در تابستان و كاهش نزولات جوي خشك شده و تنها لايه‌اي از نمك در داخل آن بر جاي مي‌ماند . زاينده‌رود نيز به عنوان تنها منبع دايمي آب تالاب از بخش شمال غربي تالاب به آن وارد شده و منطقه‌اي را با پوشش گياهي انبوه شامل گياهان گز، ني‌ و گياهان شورپسند ديگر به نام جنگل (چمن‌زار) به وجود مي‌آورد و اين تنها بخش حاشيه‌اي تالاب است كه به خاطر دسترسي به آب تازه از لحاظ پوشش گياهي قابل ملاحظه‌ است، در حالي كه بخش‌هاي ديگر حاشيه‌اي تالاب به علت شوري فوق‌العاده خاك، پوشش گياهي درخور توجهي ندارند.

اگر چه شهر ورزنه نزديك‌ترين شهر مجاور تالاب و بهترين راه دسترسي به تالاب گاوخوني محسوب مي‌شود كه پذيراي مسافران، دانشجويان، محققين، شكارچيان و دوستداران طبيعت در طي سال، جهت بازديد از تالاب است،‌ اما با مشكلات بيشتري همراه مي‌باشد.

هنگامي كه از بخش جنوبي تالاب و از روستاي خارا به طرف تالاب پيش مي‌رويم، ابتدا يك پوشش گياهي شامل گز و قيچ مشاهده مي‌شود كه با گذر از آن به يك منطقه بياباني با شن‌هاي روان مي‌رسيم و پس از آن مي‌توان پهنه‌هاي وسيعي از نمك‌زارها و بلورهاي نمك را مشاهده كرد كه بر اثر تبخير شديد آب شور در حواشي آن بر جاي مانده‌اند. اما اين شرايط سخت محيطي با رنگ قرمز جلبك‌هايي كه در بين نمكزارها گسترش‌ دارند، جلوه‌هاي زيبا و حيرت‌انگيزي را به وجود آورده است. به علت فراواني نمك حاصل از تبخير آب معدن نمك خارا در اين منطقه فعال بوده و با وسايل مكانيكي نمك را استخراج و جهت مصارف صنعتي منتقل مي‌كنند.

تالاب گاوخوني از لحاظ ويژگي‌هاي مرفولوژيكي از پلاياي مركزي ايران محسوب مي‌شود. اصطلاح پلايا براي اولين بار توسط روسل به كار رفت و همزمان با روسل، گيلبرت اولين زمين‌شناسي بود كه پلاي گريت‌ بيسين را مورد مطالعه قرار داد. پلايا نواحي پست و لم‌يزرع و بياباني است كه هرز‌آب مناطق مجاور در ا» جمع مي‌شود و چون يك ناحيه بسته است، درياچه موقتي را تشكيل مي‌دهد. كرينسلي (1970) ضمن مطالعاتي كه روي پلاياي ايران انجام داده، 60 پلايا را شناسايي كرده كه پلاياي ورزنه (گاوخوني) يكي از آنها مي‌باشد. طبق نظر وي پلاياي ورزنه حدود 550 كيلومتر مربع وسعت داشته كه 25 % آن را جلگه رسي و 75 % آن را درياچه فصلي تشكيل مي‌دهد كه به آن درياچه لجني يا باتلاق نيز مي‌گويند.

بر اساس اين مطالعات پلاياي ورزنه شامل واحدهاي زير است كه در حقيقت سيماي ظاهري منطقه گاوخوني را تشكيل داده و با توجه به آنها از نظر جغرافيايي زيستي و بوم‌شناختي در ارتباط با پراكندگي فون و فلور منطقه حايز اهميت مي‌باشد.

مخروط افكنه‌ها

اين واحد در محدوده هاي شرقي و شمالي پلاياي ورزنه قرار گرفته است. اين مخروط‌ها داراي تن تيره بوده كه نشان‌دهنده‌‌ي فعاليت موضعي و محلي آنها مي‌باشد.

جلگه رسي


اين واحد در محلي كه آب رودخانه وارد پلايا مي‌شود و در حقيقت در مصب آبراهه‌هاي ورودي به پلايا تشكيل مي‌شود. پلاياي ورزنه داراي يك جلگه رسي بزرگ در قسمت شمالي مي‌باشد كه در حقيقت مصب زاينده‌رود است. اين جلگه رسي به صورت يك شكل دلتا مانند در قسمت شمال پلايا واقع شده و روي آن پوششي از گياهان ني و جگن گسترش يافته است.

منطقه مرطوب

اين قسمت از پلايا به صورت يك نوار دور تا دور پلايا را فرا گرفته و حدود 25 % از مساحت كلي آن را شامل مي‌شود، خود به دو قسمت مرطوب‌تر و خشك‌تر تقسيم مي‌شود.

درياچه فصلي


در حقيقت پايين‌ترين سطح زهكش پلايا است. اين درياچه فصلي بيشترين مقدار آب خود را از جريان دايمي رودخانه زاينده‌رود كه از قسمت شمال آن به پلايا وارد مي‌شود، دريافت مي‌كند.

تپه‌هاي ماسه‌اي


در سراسر مرز غربي محدوده پلايا سطح زهكش پلايا است. اين درياچه فصلي بيشترين مقدار آب خود را از جريان دايمي رودخانه زاينده‌رود كه از قسمت شمال آن به پلايا وارد مي‌شود،‌ دريافت مي‌كند.

تپه‌هاي ماسه‌اي


در سراسر مرز غربي محدوده پلايا وروزنه يك سري تپه‌هاي ماسه‌اي طولي بزرگ مشاهده مي‌شود كه تحت تاثير باد غالب در جهت شمال شرقي گسترش دارند. به نظر مي‌رسد رسوبات بادي كه از شنزارهاي مجاور حمل شده‌اند،‌ در اين ناحيه رسوب كرده و تپه‌هاي ماسه‌اي را تشكيل داده باشند.

neda آنلاین نیست.   پاسخ با نقل قول
پاسخ

برچسب ها
موقعيت جغرافيايي گاوخونی, گردش, گردشگري, تالاب, تالاب گاوخونی, درباره طبيعت, طبيعت, طبيعت و توريسم, طبيعت گردي


کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)
 
ابزارهای موضوع
نحوه نمایش

مجوز های ارسال و ویرایش
شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
شما نمیتوانید فایل پیوست در پست خود ضمیمه کنید
شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید

BB code هست فعال
شکلک ها فعال است
کد [IMG] فعال است
کد HTML غیر فعال است

انتخاب سریع یک انجمن

War Dreams    Super Perfect Body    Scary Nature    Lovers School    Winner Trick    Hi Psychology    Lose Addiction    Survival Acts    The East Travel    Near Future Tech    How Cook Food    Wonderful Search    Discommend

Book Forever    Electronic 1    Science Doors    The Perfect Offers    Trip Roads    Travel Trip Time    Best Games Of    Shop Instrument    Allowedly


All times are GMT. The time now is 12:55 PM.


کپی رایت © 1388 . کلیه حقوق برای وبگاه حرف روز محفوظ است