جاده سنگفرش گرمسار

[neda]

جاده سنگفرش گرمسار

راهداري در دوره صفويه با در نظر گرفتن مسائل فني و معماري نسبت به استحكام جاده در مناطق سست كويري ازآگاهي خاصي به همراه تجربه برخوردار بوده است .

در طول جاده سنگ فرش در بخش هاي مشرف به آبراهه هاي باريك ، براي جلوگيري از نفـوذ آب و تخـريب جـاده طـرفين آن سكو سازي شده است . در جبهه شمالي جاده باايجاد آب گذرممتدجهت هدايت آب باران و سيلابها كه از بخش شمالي سرازير مي گردد ، از ديگر اقداماتي بوده است كه از تخريب و آب گرفتگي سطح جاده جلوگيري به عمل آورده اند . آب گذر ممتد شمالي جاده به گدارها و مسيل ها و سپس وارد رودخانه كويري مي گردد .

دوپل مهم در مسير جاده سنگ فرش عبارتند از پل سفيـد و پل سيـاه بر روي رودخانه شور( لات جمعه ) و پل سفيد بر روي رودخانه گلو احداث گرديده بود . پل رودخانه سفيد داراي هفت دهنه بوده و بخش هاي مانده از ان نشانگر عظمت و ساخت و ساز معماري كويري در آن زمان بوده است .

در بعضي از اين طاق چشمه ها ي محلي براي اطراق كاروانيان منظور گرديده بود ، طاق چشمه ها و بخشهاي مانده پل براثر مرور زمان و متروكه شدن جاده و عدم استفاده ، تخريب وويران شده است .

تا دو دهه پيش آبهاي ناشي از سيلابهاي بهاري از زير بقاياي دهانه هاي پل . پس از ساليان دراز جريان داشته است . برنماي داخلي پوش يكي از طاق چشمه ها آثار كاربندي آجري به چشم مي خورد كه تا پاكار قوس آن از گل و لاي انباشته بود .

ساخت چنين جاده ها و پلهايي در دوره صفويه علاوه برمقاصد تجاري و نظامي ، به منظور آسايش و تردد كاروانيان در كوتاه ترين مسير متعارف مورد توجه بوده است .

تا چندي پيش در كنار جاده سنگ فرش آثار خرابه هاي كاروانسراهاي قديمي به چشم مي خورد . اين بناها براي بارانداز و استراحت كاروانيان احداث گرديده بود . همچنين در مسير اين جاده ميله هاي سنگي مرتفعي بنا شده بود كه از آنها به عنوان راهنما استفاده مي شد .

آسيب پذيري جاده سنگ فرش :

مهم ترين عامل تخريب جاده سنگ فرش ، اثر نمك برسطح جاده است . چون جاده سنگ فرش از وسط پلايا گذشته و دو طرف آن را اراضي فوق العاده شور احاطه نموده است . در فصول گرم و خشك سال باد نمكهاي سطح پلايا راروي جاده انباشته مي كند . اين نمكها براثر رطوبت محيط و شبنم هاي شبانه حل شده و در بين سنگها نفوذ مي نمايد . به مرور زمان يونهاي كلرور سديم روي سنگها كه اكثراً اهكي هستند اثر گذاشته و با فعل و انفعالات شيميايي حالت خوردگي در سنگها ايجاد مي كند . محلهاي خوردگي مقدمه‌اي خواهند بود براي نفوذ آب ، يخ زدن آن و شكستن و خورده شدن سنگها و در نتيجه تخريب جاده .

به عنوان عامل ديگر در تخريب جاده بايد ازحفاريهاي غير مجاز جويندگان آثار باستاني نام برد ، كه در پي يافتن گنج بي رنج گنجينه هاي ملي كشور را تخريب و به يغما مي برند.

عامل ديگر تخريب اين جاده تاريخي ، واگذاري اراضي اطراف جاده به گروه هاي مشاع كشاورزي به ويژه در حواشي روستاي رشمه تا دكل علي آباد است كه موجب شده تا روستائيان با تخريب جاده بر مساحت اراضي زير كشت بيفزايند و نابودي اين اثر را تشديد نمايند .

استفاده فعلي از جاده سنگ فرش :

تا چند دهه اخير ، قبل از اعلان مراتع سياه كوه به عنوان منطقه حفاظت شده و امن (پارك ملي كوير ) دامداران و عشاير گرمسار ، گله هاي خود را از طريق اين جاده به مراتع مذكور گسيل ميداشتند .

اين راه از جنوب گرمسار ، پس از عبور از روستاي ساروزن بالا و پايين ، كهك يا سنرد و دكل علي آباد در جهت جنوب غرب به مجموعه تاريخي سياه كوه منتهي ميگردد .

درحال حاضر نيز تردد از اين جاده تاريخي به صورت موردي انجام مي گيرد و با توجه به مديريت پارك ملي كوير و مجموعه تاريخي سياه كوه توسط سازمانهاي محيط زيست و ميراث فرهنگي استان تهران و صدور مجوز بازديد از اين مناطق توسط ادارات استان تهران ، ورود به منطقه از طريق جاده ورامين ، پيشوا ، امامزاده جعفر ، جاده شوسه كنار راه آهن و آباديهاي عسگر آباد و حصار گلي انجام مي گيرد .

پيشنهادات :

با توجه به اهميت جاده سنگ فرش به عنوان قطب جاذبه گردشگري كه امكان دسترسي به مجموعه تاريخي سياه كوه و پارك ملي را ميسر مي سازد پيشنهاداتي را به شرح زير ارائه مي گردد . اميد است كه مسئولين امر توجه ويژه بدان مبذول دارند .

1ـ ترميم ، مرمت و بهسازي جاده روستايي از شهر گرمسار تا ابتداي جاده سنگ فرش و نصب علائم راهنمايي.

2ـ احداث جاده دسترسي به موازات جاده سنگ فرش به منظور سهولت تردد .

3ـ با توجه به عدم رويش گياهان شورزي و شورپسند پيشنهاد ميشود در دو طرف جاده به ويژه در جهت باد غالب ، باد شكنهاي مصنوعي ايجاد تامانع از ورود نمك بر سطح جاده گردد.

4ـ احداث پل بر روي رودخانه هاي شور و به منظور سهولت در تردد.

5ـ ثبت جاده سنگ فرش در فهرست آثار ملي و تاريخي.

6ـ ايجاد كمپهاي استقرار كوير نوردان با امكانات اوليه مانند تانك آب ، استراحتگاه و … در مسير جاده سنگفرش.