پنج حوزه آب خيز مهم کشور

[mohsen000]

رشته کوه‌هاي اصلي نقش مؤثري در ميزان بارندگي و پيدايش منابع آب‌هاي سطحي کشور به عهده دراند. سرچشمه‌رودهاي مهم کشور ريزش‌هاي جوي به صورت برف در ارتفاعات هستند.

از آن‌جا که پرداختن به تمام رودخانه‌هاي دائمي و فصلي ايران در اين مختصر نمي‌گنجد، از اين رو تنها پنج حوزه آب خيز مهم کشور و طولاني‌ترين رود يعني کارون مورد بررسي قرار مي‌گيرد به علاوه رودخانه‌هاي مهم کشور به تفکيک استان در جدول 1 ارائه شده است. پنج حوزه آب‌خيز مهم کشور عبارت‌اند از:

يکم: حوزه آب خيز درياي خزر که با مساحتي بالغ بر 510/173 کيلومتر مربع، حدود7/10 درصد سطح کشور را در بر مي‌گيرد.

رودخانه‌هاي ارس، سفيدرود، هراز و اترک عمده‌ترين رودهاي آن محسوب مي‌شوند.

دوم: حوزه آب خيز خليج فارس و درياي عمان که با مساحتي معادل 670/437 کيلومتر مربع، حدود 27 درصد سطح کشور را زير پوشش مي‌برد و رودخانه‌هاي کارون، کرخه، جراحي، زهره، موند، سرباز عمده ترين رودهاي آن هستند.

رود کارون به همراه سر شاخه‌هايي که به آن مي ريزد، بزرگ ترين سيستم رودخانه‌اي کشور را تشکي مي‌دهد. اين رودخانه از زردکو بختياري واقع در رشته کوه‌هاي زاگرس، حدود 75 کيلومتري جنوب غربي اصفهان سرچشمه‌ مي‌گيرد. پيش از ورود به شوشتر به دو شاخه به نام‌هاي گرگر و شطيط تقسيم مي‌شود. اين دو شاخه به همراه رود دز پايين‌تر از دزفول در محلي به نام بندقير رودخانه کارون بزرگ را تشکيل مي‌دهند. هنگام ورود به خرمشهر دو شاخه شده و بخشي از آن به اروندرود در نوار مرزي ايران و عراق مي‌ريزد و تا خليج فارس ادامه مي‌يابد. بخش ديگر به سمت شرق تغيير مسير داده و بهمن‌شير ناميده مي‌شود. اين شاخه نيز تا خليج فارس امتداد دارد. مسافتي که کارون مي‌پيمايد تا به خليج فارس بپيوندد حدود 1200 کيلومتر است از اين مسافت بيش از 900 کيلومتر آن رد استان خوزستان واقع شده است. کارون تنها رود کشور است که امکان کشتيراني- در بخش‌هاي جنوبي آن – وجود دارد.

سوم: حوزه آب خيز درياچه اروميه که مساحت آن 50910 کيلومتر مربع است حدود 3 درصد مساحت کشور را شامل مي‌شود. رودخانه‌هاي زرينه رود، سيمينه رود و تلخه رود عمده ترين رودهاي آن است.

چهارم : حوزه آب خيز شرقي‌اراي مساحتي برابر 580/153 کيلومتر مربع است و 5/9 درصد کشوررا در برگرفته است.رودخانه‌هاي کشف رود و همچنين رودهاي مرزي هريرود و هيرمند عمده‌ترين رودهاي آن به شمار مي‌آيند

پنجم : رود هيرمند در اين حوزه تنها شريان حياتي سيستان است که پس از طي مسافت 1050 کيلومتر به درياچه هامون مي ريزد. هم چنين رودخانه باهو کلات به دليل اين که زيستگاه تمساح پوزه کوتاه ايراني است. اهميت فراواني دارد. طول اين رود 340 کيلومتر است