مسير‌يابي در طبيعت

[neda]

مسير‌يابي در طبيعت

مسير‌يابي در طبيعت به معني موثر عمل كردن روي مسير در حد توان افراد گروه از نقاط پاكوب تا روي قله است. به جز تجربيات مربوط به مكان‌يابي و ناوبري، كوهنوردان بايد قادر به تعبير وضع هوا و شرايط برف (قبل و طول سفر) باشند تا با مهارت كامل از روي نقاط مختلف عبور كنند و سرنخ‌هايي را كه طبيعت حين حركت به آنها مي‌دهد درك كنند.

جمع‌آوري اطلاعات در مورد راه

بهتر است قبل از عزيمت، تا مي‌توانيد اطلاعات بيشتري در مورد راه جمع كنيد. با جغرافيا و آب و هوا و حتي تاريخچه منطقه‌اي كه تيم عازم آن است آشنا شويد. مخصوصاً اگر تيم مي‌خواهد مدتي در منطقه بماند. هر رشته كوه ويژگي‌هاي خاص خود را دارد كه روي مسير‌يابي تاثير مي‌گذارد. كتاب‌هاي راهنماي كوهنوردي هم با گذشت زمان، قديمي مي‌شوند. سعي كنيد آخرين چاپ آنها را تهيه كنيد به آخرين اطلاعات پيش‌بيني وضع هوا و شرايط برفي توجه داشته باشيد.

كوهنورداني كه قبلاً در منطقه بوده‌اند، مي‌توانند اطلاعات خوبي در مورد مسير و مشكلات مسير‌يابي بدهند. بررسي سايت‌هاي كوهنوردي هم بد نيست. در نقشه‌هاي مختلف نظير نقشه‌هاي اداره خدمات جنگل‌ها، نقشه راه‌ها، نقشه هوايي، كروكي‌ها و يا نقشه‌هاي توپوگرافي منطقه، جزييات مفيدي را مي‌توان يافت. مناطق صعود پر طرف‌دار ممكن است استراحتگاه‌هايي براي كوهنوردان داشته باشند كه حاوي اطلاعات منظمي در مورد منطقه هستند.

پاره‌اي از اطلاعات را مي‌توان از افراد محلي گرفت. در آغاز فصل زمستان، خطر ريزش بهمن روي شيب‌ها زياد است.

با مقامات و ادارات گوناگون در مورد راه‌ها و مسيرها، مخصوصاً در نقاط محدود و جهت قوانين عبور و شرايط كمپ زدن تماس بگيريد.

مشاهده راه‌هاي دسترسي

با چشم باز و با توجه، به طور دائم كوهستان را از نظر مسيرهاي صعود بررسي كنيد. يك چشم‌انداز كوهستان مي‌تواند مجموعه‌اي مثل يال‌ها، صخره‌ها، برف چال‌ها و درجه شيب كوه را نشان دهد. هميشه سرنخ‌هايي براي راه‌ها جستجو كنيد، مثل انتخاب يال‌هايي با درجه شيب پايين‌تر، به جاي ديواره‌هايي كه داراي گسل، شكاف، سكو و يا تنوره‌هايي از ميان خود به طرف بالا هستند. نقاط قابل صعود را جستجو كرده و سعي كنيد آنها را به يكديگر وصل نماييد.

اگر راه دسترسي در پاي كوه است از چشم‌اندازهاي مختلف آن را بررسي كنيد.

گاهي حضور برف بيانگر شيبي با زاويه مناسب صعود است، چرا كه برف روي مسيرهايي با زوايه بالاتر از 50 درجه باقي نمي‌ماند. برف و بوته‌هايي كه روي صخره‌هاي دورتر قرار دارند. محل خوبي براي پياده‌روي بين تاقچه‌هاي كوچك روي خود هستند. برفي كه گاهي در فاصله دور روي كوه به نظر مي‌رسد ممكن است يخ باشد.

مواظب خطر باشيد.

برف چال‌ها و يخچال‌ها را از نظر خطر ريزش بهمن و صخره‌ها را از نظر ريزش احتمالي سنگ بررسي كنيد. از مسيرهايي با نقاط بهمني و يا خطر ريزش سنگ، در ساعات سرد شب و يا صبح زود سريعاً بگذريد. از اين مناطق به هنگام ريزش باران عبور نكنيد.

اگر عبور از مسير انتخابي مشكل است قبل از دير شدن، راه‌هاي احتمالي ديگر را بررسي كنيد.

در مورد بازگشت فكر كنيد.

هميشه مسئله بازگشت را در نظر بگيريد. اگر بالا رفتن از جايي آسان است، لزوماً پايين آمدن آن آسان نخواهد بود. همچنين ممكن است پيدا كردن راه بازگشت نيز آسان نباشد. از جي پي اس و ارتفاع‌سنج استفاده كنيد و در صورت نياز، راه را علامت‌گذاري كنيد. به اين فكر كنيد كه اگر هوا تاريك شد گروه كجا خواهد بود و آيا مي‌شود در آن ساعت از چراغ پيشاني استفاده كرد. به نقاط كمپ اضطراري، منابع آب و عوامل ديگري كه بازگشت را راحت‌تر و مطمئن‌تر مي‌سازد، فكر كنيد.

راه رفتن

رسيدن به قله اغلب با راه رفتن است تا صعود فني و مهارت در راه رفتن اهميت دارد.

قبل از رسيدن به پاكوب، به پاها، باسن و كمر و شانه‌هاي خود تمرين كششي دهيد. مقداري آب بنوشيد. كوله‌پشتي و كفش‌ها را مناسب بدن خود سازيد تا از بروز توقف‌هاي اجباري بعدي جلوگيري كنيد.

از جيب‌هاي بيروني كوله‌پشتي براي قرار دادن وسايلي كه مكرراً در طول روز استفاده خواهند شد مثل آب، بلوز، تنقلات، كلاه، دستكش، گتر، عينك آفتابي و چراغ پيشاني استفاده كنيد. كلنگ و باتون‌هاي خود را در قسمت خارجي كوله‌پشتي قرار دهيد تا براي عبور از نقاط دشوار در دسترس باشد.
در آغاز، آهسته حركت كنيد تا بدن گرم شود و قبل از شروع به عرق كردن لباس‌هاي خود را كم كنيد.

صعود از ارتفاعات را آهسته و با استيل انجام دهيد و در شيب كم سرعت را بالا ببريد.

گام استراحت

سرعت آرام و يكنواخت، انسان را به قله مي‌رساند. در مسيرهاي شيب‌دار، روي برف و در ارتفاعات، گام استراحت، سرعت قدم‌ها را كنترل كرده و خستگي را كاهش مي‌دهد. جاي توقف‌هاي ممتد در مواقعي كه پاها و شش‌ها احتياج به وقفه دارند، از اين تكنيك استفاده كنيد.

بدين منظور، هر گام را به يك لحظه كوتاه توقف كامل خاتمه دهيد تا استراحتي به پاي خود داده باشيد. يك پاي خود را براي قدم بعدي به جلو حركت دهيد. صاف بايستيد و در حالي كه به پاي پشتي اجازه مي‌دهيد كه تمام وزن بدن را تحمل كند، نفس خود را بيرون دهيد.

پاي عقبي خود را بكشيد و راست كنيد تا توسط استخوان پا حمايت شويد، نه توسط ماهيچه‌ها، احساس كنيد كه وزن شما روي استخوان‌ها و پا قرار گرفته است. اكنون كاملاً استراحت كرده و به ماهيچه‌هاي پاي جلوي خود اجازه استراحت بدهيد. مخصوصاً ماهيچه‌هاي ران، اين لحظه آني استراحت، هر چقدر هم كه كوتاه باشد باعث رفع خستگي ماهيچه‌ها مي‌شود.

سپس يك نفس بگيريد و پاي عقبي خود را براي گام بعدي به جلو بياوريد. و تمام اعمال را براي پاي ديگر خود تكرار كنيد.

تنفس خود را با حركات پا هماهنگ كنيد با هر گام، يك بار تنفس كنيد. نفس بگيريد و گام برداريد. در حيني كه در حال استراحت دادن به پاي جلوي خود هستيد و روي پاي عقب قرار داريد، نفس را بيرون دهيد. اين شكل تكراري را در طول صعود حفظ كنيد. تعداد تنفس در هر گام بستگي به سختي كار و درجه خستگي شما دارد.

استراحت‌ها

استراحت‌ها سرعت و آمادگي بيشتري به بدن مي‌دهد. فقط هنگام خستگي توقف كنيد. در غير اين صورت روحيه گروه را براي رسيدن به قله پايين مي‌آوريد.

در ساعات اوليه حركت كه بدن سر زنده و آماده است فاصله بين استراحت‌ها را هر 1 تا 5/1 ساعت انتخاب كنيد. در حالت ايستاده و يا تكيه داده استراحت كنيد و كوله خود را از روي دوش پايين بياوريد. نفس‌هاي عميق بكشيد و چيزي بخوريد و بنوشيد. هميشه بدن خود ر از نظر آب بي‌نياز نگه داريد و در هر توقف آب بنوشيد.

زمان‌هاي متفرق شدن گروه براي دستشويي را اعلام نماييد چرا كه ممكن است افرادي بر اثر خجالت كشيدن نياز خود را عنوان نكنند و اولين توقف شما براي اين كار بايد آخرين نقطه داراي امكانات توالت باشد.

در طول يك روز راهپيمايي گروه مي‌تواند بعد از هر دو ساعت يا بيشتر يك استراحت كامل بكند. نقاطي را براي استراحت انتخاب كنيد كه امتيازاتي مانند دسترسي به آب، محل قرار دادن كوله‌پشتي‌ها و چشم‌انداز خوب دارند.

بازگشت

در حركت به طرف پايين، قدم‌ها بدون احساس خستگي سرعت مي‌گيرند. در هنگام فرود، وزن بدن و كوله‌پشتي روي ران‌ها، زانو پاها فشار مي‌آورد.

با چند روش از بروز صدماتي مثل تاول، صدمات زانو، زخم انگشتان پا، كبود شدن ناخن‌ها، سردرد و درد كوله‌پشتي جلوگيري نماييد:

قبل از حركت ناخن‌هاي خود را بگيريد. بند كفش‌ها را مخصوصاً در قسمت بالاي كفش سفت كنيد تا از حركت پا درون كفش و فشرده شدن انگشتان جلوگيري نماييد.

در هنگام وارد آمدن هر گونه شوكي به زانوها، آنان را خم كنيد.
هر پا را خيلي سبك حركت دهيد، طوري كه انگار تازه زخم داشته است.
از چوب‌هاي اسكي و يا باتون جهت تخفيف فشار روي زانوها و حفظ تعادل استفاده كنيد.

سرعت گام‌هاي خود را كمتر از آن چيزي كنيد كه نيروي جاذبه مي‌خواهد.
در صورت نياز از يك كلنگ جهت حفظ تعادل و ترمز كردن استفاده كنيد. اين وسيله روي چمنزارها روي شيب‌ها، جنگل‌ها و خزه‌ها بسيار مفيد است.

تراورس

راه رفتن در عرض يك شيب (تراورس) باعث پيچ خوردن مچ پا، كج شدن باسن و از دست دادن تعادل مي‌شود. اگر امكان دارد با تغيير مسير حركت از تراورس كردن اجتناب كنيد. اگر تراورس غير قابل اجتناب است صخره‌ها، راه‌هاي عبور حيوانات و نقاط بدون پوشش گياهي را انتخاب كنيد تا از پيچ خوردن زانو جلوگيري نماييد. براي وارد آمدن فشار كمتر به مچ پا از حركات زيگزالي و مارپيچي استفاده كنيد.

مسير‌يابي

در انتخاب مسير حال كه وسايل را در دست داريد و كليه شرايط راجع به هوا و منطقه را مي‌دانيد ساده‌ترين راه را انتخاب كنيد.

هميشه سعي كنيد مسير اصلي را پيدا كرده و روي آن باقي بمانيد. زماني كه علايم و نشانه‌ها از بين رفته‌اند متوجه پيچ راه نشدن امري عادي است. در يك مسير واقع در جنگل پوشيده از برف سنگين تنه‌هاي اره شده درختان كه از برف بيرون آمده‌اند، ممكن است تنها علايم نشانگر موقعيت راه پا‌كوب باشند.

حركت با ديگران در يك گروه

اجراي برنامه با ديگران لذت بخش‌تر است:
 گام‌هاي خود را با سرعتي برداريد كه وقت كم نياوريد.
و طوري سرعت گروه را تنظيم كنيد كه آهسته‌ترين فرد فاصله زيادي از گروه نداشته باشد و نفر آخر در هنگام استراحت بتواند خودش را به گروه برساند و از همان زمان استراحت را شروع كنيد.
 كندترين فرد را در جلوي صف بگذاريد.
 وسايل و ابزار گروهي را بين افراد با انرژي تقسيم كنيد.
 از فرد جلويي خود سه تا پنج قدم فاصله بگيريد، به هر كوهنورد همچنين هر كلنگ كوهنوردي، مقداري فضاي آزاد بدهيد.
 هميشه با گروه حركت كنيد. از ديگران فاصله زيادي نگيريد.
 زماني كه شاخه درختي را مي‌گيريد و مي‌خواهيد آن را رها نماييد به پشت سر خود نگاه كرده و فرياد بزنيد: شاخه!
 زماني كه توقف مي‌كنيد در كنار راه بايستيد.
 جهت انجام هر كار ضروري اجازه بگيريد. در زمان ملاقات با گروه ديگري متواضع باشيد. رسم بر اين است كه گروهي كه در حال پايين رفتن است، مي‌ايستد. در مسيرهاي با شيب كم و يا زماني كه گروه پايين‌رونده بزرگ است، گروه بالارونده مي‌ايستد و به آنها راه مي‌دهد. زماني كه گروهي را با كوله‌پشتي ملاقات مي‌كنيد كنار راه بايستيد و به آنها راه بدهيد، از صحبت كردن بلند خودداري كنيد و حركات اضافي انجام ندهيد. كساني كه با دوچرخه كوهستان هستند هميشه مراعات پياده‌ها را بكنند.
 در مسيرهاي طولاني و فرود، زماني كه پيدا كردن مسير شكل نيست، يك نقطه را براي جمع شدن انتخاب كنيد. اين كار باعث مي‌شود هر كسي با سرعت خود راه برود و گروه در دسته‌هاي كوچك‌تر تقسيم شود. گروه را در نقاط تقاطع و يا محل رد شدن از رودخانه دوباره جمع كنيد. افراد با تجربه را در جلو و پشت سر گروه قرار دهيد.
 آدمي بشاش و آماده كمك باشيد. كسي باشيد كه انسان تمايل داشته باشد با او برنامه اجرا كند.
تا زماني كه علايم از روي مسير پاك نشده‌اند و تا موقعي كه مجبور به انتخاب جهت ديگري نشده‌ايد از روي پا‌كوب خارج نشويد كساني كه پا‌كوب اولي را درست مي‌كنند، هميشه آسان‌ترين راه را انتخاب كرده‌اند شما هم مانند آنها عمل كنيد.

مواجهه با حيوانات در طبيعت وحشي

حيات وحش محيط كوهستان افسونگر و اغلب جذاب است اما مشاهده پرندگان و حيوانات بايد از دور باشد و نبايد مزاحم آنها شد. در صورت مواجهه با حيواناتي در مسير، خود را آهسته كنار بكشيد به آنها فرصت بدهيد تا بتوانند خود را دور كنند. سعي كنيد از مسيرهاي سرازيري‌شان عبور كنيد زيرا آنها براي فرار، معمولاً جهت سربالايي را انتخاب مي‌كنند. فضاي زيادي را براي آنها باقي بگذاريد زيرا مواجهه حيوان با انسان در يك محدوده كوچك، خطر حمله را به وجود مي‌آورد.

در سرزمين خرس‌ها از قلمروي شخصي آنها فاصله بگيريد. سعي كنيد از برخورد با آنها اجتناب كنيد. اگر مجبور به عبور از محل حيوانات هستيد سر و صداي زيادي راه بياندازيد تا نزديك شدن خود را به آنها اعلام كنيد. اگر گروه كوهنوردي ناگهان با خرس يا يوزپلنگي روبرو شد، بر نگردد و فرار نكند. فرار كردن از مقابل حيوانات باعث تحريك حس حمله براي طعمه خواهد شد. خرس‌ها دوندگان خوبي هستند. در اين گونه مواقع، در جاي خود بمانيد، به حيوان نگاه كنيد و در حالي كه كماكان به نگاه كردن ادامه مي‌دهيد آهسته حركت كرده و راه حيوان را باز كنيد.