سلاح هاي آتشين دوره اسلامي

[emily]

سلاح هاي آتشين دوره اسلامي

كمتر سلاحهاي آتشيني را مي توان يافت كه بتوانند با نخستين سلاحهايي كه در دوره حكومت اسلامي و در ممالك تابع آن ساخته شده است ،از نظر غرابت و شكل و تزئينات و غيره برابري كند.

از نظر مردمان مغرب زمين،قدمت،ساختمان و تركيبات و نقوشي كه در اين سلاحها بكار گرفته شده بودند.بيشتر موجب كنجكاوي بودندتا ابزاري كه جداو قطعاً بتوان در شكارگاهها و يا ميادين جنگ بكار گرفته شوند ولي وقتي كاربرد و كارايي آنها را در نظر بگيريم مي بينيم كه حقيقت چيز ديگري است .بايد عقب نشيني سپاهيان انگليسي در سال 1842 ميلادي از سرزمين افغانستان را در نظر بگيريم .نيروهاي انگليسي در فصل زمستان كه بدترين موقع سال در آن سرزمين ناهموار و پرخطر است را براي گذر از افغانستان انتخاب كردند .

تك تير اندازان افغاني مجهز به تفنگهاي فتيله اي كه به زبان پشتو جزايل مي نامند با دماري كه از روزگار سربازان هندي سپاه انگليس كه صاحب تفنگهاي ساچمه زني با برد حدود 150 متر بودند در آوردند ثابت كردند كه از سلاحهاي بهتر و برتري بر خوردارند .از 16 هزار سرباز و خدمه اي كه كابل را ترك كردند ،تنها يك افسر انگليسي جان سالم به در برد .مدتي بعد افغانها زنان و ديگر زندانيان را كه اسير كرده بودند آزاد كردند.

جالب توجه است كه بسياري از ملل اسلامي در آغاز پيدايش سلاحهاي آتشين رغبت چنداني به استفاده از آنها نشان نميدادند.نخستين ملل مشرق زمين تركهاي عثماني بودند كه با استفاده از توپ و سلاحهاي باروتي كوچكتر و پيروزي بر مخالفين خود در جنگهاي اروپايي وآسيايي نشان دادند كه انتخابي بجا و راه درستي را در پيش گرفته اند.قرون 15 و 16 شاهد بكار گرفته شدن سلاحهاي آتشين در منطقه خاور ميانه و همچنين شبه قاره هندوستان كه تحت استيلاي امپراطوران مغول قرار داشت بودند.

گرچه ظواهر و تزئينات تفنگ و تپانچه ها كاملا شرقي بوده ولي ساختمان دستگاه چكاننده تقليدي از اروپاييها بود.در سالهاي نخست چخماق فيتيله اي بكار گرفته مي شد ولي بعد از اختراع سنگ چخماق كه با ايجاد جرقه باعث آتش گرفتن باروت مي شد همگان از طريق دوم استفاده كردند و تا قرن نوزدهم نيز استفاده از سنگ چخماق كماكان در هندوستان رايج بود .

در سال 1550 دستگاه چكاننده بهتري اختراع شد سنگ چخماقي را در ميا دو لب چخماق قرار داده و بر اثر برخورد با پستانك دستگاه چكاننده ايجاد انفجار مي شد .چند سال بعد سنگ چخماق و سرپوش محافظ باروت به صورت يك تكه ساخته شدند .بسياري از ممالك اسلامي در ساخت سلاحهاي خود از اين پديده استفاده كردند.دستگاه چكاننده سنگ چخماقي حتي بعد از اينكه در اروپا ديگر مورد استفاده قرار نگرفت ولي كماكان در مناطق مختلف و بخصوص شمال آفريقا بكار گرفته مي شد.با وجود پراكندگي تفنگهاي فتيله اي سلاحهاي چخماقي جرقه اي سنگ چخماق در نواحي اروپاي شرقي رواج داشت تعدادي از آنها ساخت داخلي و تعدادي هم از تفنگهاي اوراق شده يا خريداري شده از بازارهاي اروپا بودند.

تفنگهاي ساخت كشور آلباني قنداق تمام فلزي و باريك و خميده و تفنگهاي افغاني جزايل قنداق كمر باريك داشتند.مشكل اين قنداقها بخصوص نوع افغاني آن باعث اين شبه مي شد كه تير انداز به جاي تكيه دادن قنداق به شانه آن را زير بغل قرار داده و شليك مي كرده در حاليكه تصور اشتباهي است ..قرار دادن تفنگ در زير بازو نشانه روي را مشكل كرده و ضمناً دستگاه چكاننده بصورت تيرانداز بسيار نزديك و توليد خطر ميكرد .بسته به اينكه چطور و چه كسي استفاده كند كارو تزئينات كه بر روي آن انجام ميگرفت از فرم خيلي ساده تا فوق العاده شكيل تغييركرد .در ساختمان تفنگ هم از مواد اوليه مثل فلز برنج و استخوان يا صدف به صورت خاتم كاري شده و يا از فلزات قيمتي مثل طلا و نقره كمك گرفته مي شد براي سركردگان سپاه و يا روساي مهم قبيله حتي سنگهاي قيمتي نيز به كار مي رفت.

تاريخ خيلي دقيق اين نوع سلاحهاي قديمي قابل تشخيص نيستند چون بسياري از آنها تا اواخر قرن نوزدهم و اوايل بيستم به يك دوره بخصوصي مربوط نبوده و اغلب هر تفنگ قديمي كه بخوبي از كار مي افتاد از قطعات سالم آن همچون لوله و غيره براي ساختن تفنگ جديدتر استفاده مي شد.