پارك ملي گلستان ميراثي به وسعت تاريخ ايران - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

neda · 17-04-2011, 08:49 AM

نبرد پلنگ و ماه در پارك گلستان

پارك ملي گلستان نخستين پارك ايراني است كه مجموعه اي از زيباترين حيوانات و قديمي ترين عشاير ايران را در خود جاي داده است. افسانه هاي نبرد پلنگ و ماه در اين پارك هنوز زمزمه مي شود.

لابد شبي اين چنين بوده است، صخره‌اي سياه، پوشيده از خزه، پيش آمده در آبي، سرمه‌اي، سرخ شفق؛ ماهي در چهاردهمين شب در كار طلوع، پلنگي در كمين، گلي در چرا...

اين تصوير، هميشه در خواب‌هاي من، در تصورات من، در روياهاي من گذرا مي‌آمد و مي‌رفت، نمي‌دانستم كجاست، چيست، چراست؟

تا اينكه پارك ملي گلستان را ديدم:

پارك ملي گلستان، يكي از پاركهايي است كه در ايران، عنوان پارك ملي را به خود اختصاص داده است. اين پارك در 19 مرداد سال 1336 به نام منطقه حفاظت شده آلمه وايشكي تحت حفاظت كانون شكار قرار گرفت. سپس در 23 بهمن سال 1340 بدون تغيير وسعت به نام منطقه حفاظت شده آلمه ناميده شد و در 6 شهريور ماه سال 1342 به پارك محمدرضا شاه تغيير نام پيدا كرد. يك سال بعد، يعني 22 فروردين ماه 1343 به موجب مصوبه شماره 1 مورخ 22/1/1343 اين منطقه به پارك وحش تغيير نام داد.

بعداز تشكيل سازمان شكارباني و نظارت بر صيد و انتقال وظايف كانون، به آن سازمان، تا سال 1350 تحت اين عنوان اداره مي‌شد. در سال 1353 پس از اصلاح قانون شكار و صيد (3/10/1353) با تغيير عنوان‌هاي پارك ‌وحش به پارك ملي، اين منطقه نيز پارك ملي تبديل شد. در شهريور سال 1350 محدوده‌اي در شرق اين پارك به نام «قرخود»‌با وسعت 34 هزار هكتار به نام منطقه حفاظت شده به آن الحاق شد و در سال 1355 هر دو منطقه در هم ادغام و به صورت يك منطقه واحد با وسعت 125895 هكتار به نام «پارك ملي» تحت حفاظت قرار گرفت.

بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در بهمن 1357، دو منطقه فوق از يكديگر جدا شد و پارك فعلي با مساحت 91895 هكتار به پارك ملي گلستان تغيير نام داد.

نقطه شروع پارك ملي گلستان از قريه تنگراه واقع در 145 كيلومتري شمال شرقي گرگان آغاز مي‌شود كه اين خود منتهي‌اليه غربي پارك است.

از اين قريه حد پارك در امتداد جاده‌اي كه مي‌توان آن را جاده كمربندي پارك ناميد به طرف جنوب ادامه يافته و پس از عبور از منطقه جمشيد‌آباد در امتداد خط انتقال برق به آسياب «كند سكوه» و از ديمزار قريه «دشت شاد»‌و تقاطع جاده دشت شاد - آق مزار امتداد پيدا مي‌كند، از اين نقطه حد جنوبي پارك شروع شده، رو به شرق در امتداد همان جاده كمربندي در خط ‌الرأس جنگل آق مزار به تخته‌هاي ايلانلي رسيده و از دره بيد گذشته و به قريه دشت مي‌رسد.

اين مسير ابتدا جنگلي و سپس عاري از پوشش جنگلي مي‌شود.
از قريه دشت در امتداد جاده به طرف شمال، محدوده پارك به شاهراه تهران - مشهد وصل شده و اين محدوده در امتداد شاهراه مذكور به طرف شرق تا پمپ بنزين «عرب شيباني» در 120 كيلومتري غرب بجنورد ادامه دارد.
حد شرقي پارك از روبه‌روي همين پمپ بنزين به طرف شمال در امتداد جاده‌اي كه به طرف دهكده رضوي (جذاميان) مي‌رود شروع شده، پس از طي دشت ميرزا بايلو به گردنه ياغ تيكلان و ارتفاعات قزلق و پاسگاه شكارباني سولگرد به دهانه بادبر و زمين‌هاي جنوب غربي تخته رسيده و از اين نقطه با پيچيدن به طرف غرب، حد شمالي پارك آغاز مي‌شود و در امتداد جاده‌اي كه عنوان جاده كمربندي پارك را دارد به طرف غرب رفته، از جنوب زمين‌هاي لهندور گذشته و تا قريه زاو عليا امتداد دارد.

از قريه زاو، حد غربي پارك با پيچيدن به سمت جنوب غرب شروع شده و ارتفاعات جنگلي قرغون و قوش چشمه را دور زده به نقطه اول يعني تنگراه مي‌رسد.»

اين محدوده پارك ملي گلستان نام دارد. پاركي با پوشش گياهي خاص كه زاييده شرايط آب و هوايي خاص و رطوبت درياي خزر است و جريانات ناشي از بادهاي غربي، همواره رطوبت زيادي را به اين منطقه مي‌آورد.

پوشش گياهي پارك ملي گلستان به طور عمده از دو بخش رويش‌هاي هيركاني و ايراني و توراني و اكوتون حدفاصل آنها تشكيل شده است. از مهم‌ترين پستانداراني كه در اين ناحيه زندگي مي‌كند، قوچ اوريال است.
در ايران، حدود 50 سال است كه راجع به قوچ و ميش‌ها و كل و بزها تحقيق مي‌شود.

فلمرو قوچ ارمني از آذربايجان تا زنجان است، قلمرو قوچ اوريال در شمال شرق ايران، قوچ البرز مركزي از كلاردشت تا فيروزكوه. قوچ اصفهان و قوچ شيراز هم داريم و قوچ لارستان هم كوچك‌ترين قوچ دنياست.

گروهي از جانور شناسان معتقدند كه در ايران دو گونه قوچ زندگي مي‌كنند، ارمني و اوريال و بقيه زيرگونه هستند اما قوچ اوريال، قوچي كه پارك ملي گلستان سرزمين آن است، بزرگترين و زيباترين قوچ ايراني است.

از ديگر گونه‌هاي جانوري پارك ملي گلستان، پلنگ، مرال، گراز وحشي، سمور جنگلي، روباه معمولي، آهو، جغد جنگلي، قرقاول، عقاب طلايي، خرس قهوه‌اي شمال، گرگ، خرگوش،‌ انواع مارها و خزندگان و انواع پرندگان است.
پلنگ از شگفت‌انگيزترين جانوراني است كه بسياري از دوستداران طبيعت براي ديدنش به اين پارك مي‌آيند و به ندرت مي‌شود آن را رؤيت كرد. بومي‌ها مي‌گويند كه پلنگ بسيار مغرور است.

آنها عقيده دارند كه در شب‌هاي مهتابي، پلنگ بر بلندترين جاي ممكن مي‌ايستد تا به ماه برسد اما چون ماه را بالاتر از خودش مي‌بيند، مي‌جهد‌، چنگ به آسمان مي‌زند، آنقدر كه پرت مي‌شود و به همين دليل است كه گاهي جنازه پلنگ را در عمق پرتگاه‌ها مي‌توان ديد.

آنها عقيده دارند، پلنگ را زماني مي‌توان ديد كه غافلگير شود، آن وقت تا زماني كه مي‌داند نگاهش مي‌كني فرار نمي‌كند و باز هم مي‌گويند زماني كه رد پلنگ را دنبال مي‌كنيم، ناگهان مي‌بينيم كه به سمت چپ يا راست رفته و گم شده است و همين طور كه در اطراف دنبالش مي‌گرديم، از پشت سر غرش مي‌كند. در يك آن از تعقيب شونده به تعقيب كننده تبديل مي‌شود و گاه ناگهان از پشت سر حمله مي‌كند.

در ميان پرندگان نيز، هما يكي از پرندگان نادر پارك ملي گلستان است. هما پرنده‌اي شكاري است كه در لاتين به آن aypaelus barbatus مي‌گويند و در فرانسه ژيلبر. پرنده‌اي باشكوه و زيباست. در صخره زارهاي مرتفع داراي ديواره، لانه دارد. غذاي اصلي‌اش مغز قلم استخوان پستانداران است. وسعت پرواز هما، روزانه 200 تا 700 كيلومترمربع است و فاصله لانه‌ها از يكديگر يك كيلومترمربع.

اين پرنده 102 تا 115 سانتي‌متر طول دارد و بزرگ‌ترين كركس با ويژگي‌ها و طرح بدني متفاوت با ساير كركس‌هاست.

سينه اش به رنگ نارنجي مايل به قرمز است و روي بال‌ها و پشتش سياه رنگ با نقش و نگاري از پرهاي سفيد به صورت رگه مانند و منظم ديده مي‌شود.

پارك ملي گلستان با همه طبيعت بي‌بديلش سال‌هاست كه محل عبور و مرور مسافراني است كه در جاده تهران - مشهد و بالعكس در سفرند. اين تنها پارك ملي نيست كه جاده از ميان آن عبور مي‌كند. پارك ملي خجير هم، همين شرايط را دارد و وقتي جاده‌اي پارك را دو نيمه كند، يعني يك محيط دو نيمه مي‌شود، يعني يك اكوسيستم به دو نيمه تقسيم مي‌شود، يعني ارتباط جانوران ميان دو محيط به حداقل مي‌رسد، يعني تعامل و تعادل زيست‌محيطي منطقه به هم مي‌خورد، يعني...

همه اين‌ها در شرايطي اتفاق افتاده است كه ما از پارك ملي تعريفي خاص داريم. «پارك ملي به محدوده‌اي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل، مرتع، تپه‌هاي طبيعي، اراضي جنگلي و دشت و آب و كوهستان اطلاق مي‌شود كه نمايانگر نمونه‌هاي برجسته‌اي از مظاهر طبيعي ايران است و به منظور حفظ هميشگي وضع زندگي طبيعي آن و هم‌چنين ايجاد محيط مناسب براي تكثير و پرورش جانوران وحشي و رشد رستني‌ها در شرايط كاملا طبيعي تحت حفاظت قرار مي‌گيرد.»

اما شگفتي‌هاي پارك ملي گلستان فقط در طبيعت آن خلاصه نمي‌شود اقوام و عشاير ساكن اطراف جنگل گلستان نيز بخشي از ويژگي‌هاي منحصر به فرد آن هستند.

در روستاهاي شمال غربي و غرب پارك از جمله روستاهاي لهندور، زاو، قوش چشمه و تنگراه مردمان تركمن زندگي مي‌كنند.

در حوزه جنوب غربي پارك در روستاي كند سكوه و دشت شاد و هم‌چنين در ضلع جنوب و جنوب شرقي پارك فارس‌ها ساكن هستند.

در حاشيه شمالي و شمال شرقي پارك عشاير كرد و باز هم در ناحيه شمالي كوچ‌نشينان بلوچ زندگي مي‌كنند.

اين اقوام در كنار يكديگر توانسته‌اند آداب و رسوم خود را به خوبي حفظ كنند اگر چه تركمن‌ها را مي‌توان اصلي‌ترين ساكنان گلستان ناميد.

17-04-2011, 08:49 AM	#1
neda (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 648	پارك ملي گلستان ميراثي به وسعت تاريخ ايران نبرد پلنگ و ماه در پارك گلستان پارك ملي گلستان نخستين پارك ايراني است كه مجموعه اي از زيباترين حيوانات و قديمي ترين عشاير ايران را در خود جاي داده است. افسانه هاي نبرد پلنگ و ماه در اين پارك هنوز زمزمه مي شود. لابد شبي اين چنين بوده است، صخره‌اي سياه، پوشيده از خزه، پيش آمده در آبي، سرمه‌اي، سرخ شفق؛ ماهي در چهاردهمين شب در كار طلوع، پلنگي در كمين، گلي در چرا... اين تصوير، هميشه در خواب‌هاي من، در تصورات من، در روياهاي من گذرا مي‌آمد و مي‌رفت، نمي‌دانستم كجاست، چيست، چراست؟ تا اينكه پارك ملي گلستان را ديدم: پارك ملي گلستان، يكي از پاركهايي است كه در ايران، عنوان پارك ملي را به خود اختصاص داده است. اين پارك در 19 مرداد سال 1336 به نام منطقه حفاظت شده آلمه وايشكي تحت حفاظت كانون شكار قرار گرفت. سپس در 23 بهمن سال 1340 بدون تغيير وسعت به نام منطقه حفاظت شده آلمه ناميده شد و در 6 شهريور ماه سال 1342 به پارك محمدرضا شاه تغيير نام پيدا كرد. يك سال بعد، يعني 22 فروردين ماه 1343 به موجب مصوبه شماره 1 مورخ 22/1/1343 اين منطقه به پارك وحش تغيير نام داد. بعداز تشكيل سازمان شكارباني و نظارت بر صيد و انتقال وظايف كانون، به آن سازمان، تا سال 1350 تحت اين عنوان اداره مي‌شد. در سال 1353 پس از اصلاح قانون شكار و صيد (3/10/1353) با تغيير عنوان‌هاي پارك ‌وحش به پارك ملي، اين منطقه نيز پارك ملي تبديل شد. در شهريور سال 1350 محدوده‌اي در شرق اين پارك به نام «قرخود»‌با وسعت 34 هزار هكتار به نام منطقه حفاظت شده به آن الحاق شد و در سال 1355 هر دو منطقه در هم ادغام و به صورت يك منطقه واحد با وسعت 125895 هكتار به نام «پارك ملي» تحت حفاظت قرار گرفت. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در بهمن 1357، دو منطقه فوق از يكديگر جدا شد و پارك فعلي با مساحت 91895 هكتار به پارك ملي گلستان تغيير نام داد. نقطه شروع پارك ملي گلستان از قريه تنگراه واقع در 145 كيلومتري شمال شرقي گرگان آغاز مي‌شود كه اين خود منتهي‌اليه غربي پارك است. از اين قريه حد پارك در امتداد جاده‌اي كه مي‌توان آن را جاده كمربندي پارك ناميد به طرف جنوب ادامه يافته و پس از عبور از منطقه جمشيد‌آباد در امتداد خط انتقال برق به آسياب «كند سكوه» و از ديمزار قريه «دشت شاد»‌و تقاطع جاده دشت شاد - آق مزار امتداد پيدا مي‌كند، از اين نقطه حد جنوبي پارك شروع شده، رو به شرق در امتداد همان جاده كمربندي در خط ‌الرأس جنگل آق مزار به تخته‌هاي ايلانلي رسيده و از دره بيد گذشته و به قريه دشت مي‌رسد. اين مسير ابتدا جنگلي و سپس عاري از پوشش جنگلي مي‌شود. از قريه دشت در امتداد جاده به طرف شمال، محدوده پارك به شاهراه تهران - مشهد وصل شده و اين محدوده در امتداد شاهراه مذكور به طرف شرق تا پمپ بنزين «عرب شيباني» در 120 كيلومتري غرب بجنورد ادامه دارد. حد شرقي پارك از روبه‌روي همين پمپ بنزين به طرف شمال در امتداد جاده‌اي كه به طرف دهكده رضوي (جذاميان) مي‌رود شروع شده، پس از طي دشت ميرزا بايلو به گردنه ياغ تيكلان و ارتفاعات قزلق و پاسگاه شكارباني سولگرد به دهانه بادبر و زمين‌هاي جنوب غربي تخته رسيده و از اين نقطه با پيچيدن به طرف غرب، حد شمالي پارك آغاز مي‌شود و در امتداد جاده‌اي كه عنوان جاده كمربندي پارك را دارد به طرف غرب رفته، از جنوب زمين‌هاي لهندور گذشته و تا قريه زاو عليا امتداد دارد. از قريه زاو، حد غربي پارك با پيچيدن به سمت جنوب غرب شروع شده و ارتفاعات جنگلي قرغون و قوش چشمه را دور زده به نقطه اول يعني تنگراه مي‌رسد.» اين محدوده پارك ملي گلستان نام دارد. پاركي با پوشش گياهي خاص كه زاييده شرايط آب و هوايي خاص و رطوبت درياي خزر است و جريانات ناشي از بادهاي غربي، همواره رطوبت زيادي را به اين منطقه مي‌آورد. پوشش گياهي پارك ملي گلستان به طور عمده از دو بخش رويش‌هاي هيركاني و ايراني و توراني و اكوتون حدفاصل آنها تشكيل شده است. از مهم‌ترين پستانداراني كه در اين ناحيه زندگي مي‌كند، قوچ اوريال است. در ايران، حدود 50 سال است كه راجع به قوچ و ميش‌ها و كل و بزها تحقيق مي‌شود. فلمرو قوچ ارمني از آذربايجان تا زنجان است، قلمرو قوچ اوريال در شمال شرق ايران، قوچ البرز مركزي از كلاردشت تا فيروزكوه. قوچ اصفهان و قوچ شيراز هم داريم و قوچ لارستان هم كوچك‌ترين قوچ دنياست. گروهي از جانور شناسان معتقدند كه در ايران دو گونه قوچ زندگي مي‌كنند، ارمني و اوريال و بقيه زيرگونه هستند اما قوچ اوريال، قوچي كه پارك ملي گلستان سرزمين آن است، بزرگترين و زيباترين قوچ ايراني است. از ديگر گونه‌هاي جانوري پارك ملي گلستان، پلنگ، مرال، گراز وحشي، سمور جنگلي، روباه معمولي، آهو، جغد جنگلي، قرقاول، عقاب طلايي، خرس قهوه‌اي شمال، گرگ، خرگوش،‌ انواع مارها و خزندگان و انواع پرندگان است. پلنگ از شگفت‌انگيزترين جانوراني است كه بسياري از دوستداران طبيعت براي ديدنش به اين پارك مي‌آيند و به ندرت مي‌شود آن را رؤيت كرد. بومي‌ها مي‌گويند كه پلنگ بسيار مغرور است. آنها عقيده دارند كه در شب‌هاي مهتابي، پلنگ بر بلندترين جاي ممكن مي‌ايستد تا به ماه برسد اما چون ماه را بالاتر از خودش مي‌بيند، مي‌جهد‌، چنگ به آسمان مي‌زند، آنقدر كه پرت مي‌شود و به همين دليل است كه گاهي جنازه پلنگ را در عمق پرتگاه‌ها مي‌توان ديد. آنها عقيده دارند، پلنگ را زماني مي‌توان ديد كه غافلگير شود، آن وقت تا زماني كه مي‌داند نگاهش مي‌كني فرار نمي‌كند و باز هم مي‌گويند زماني كه رد پلنگ را دنبال مي‌كنيم، ناگهان مي‌بينيم كه به سمت چپ يا راست رفته و گم شده است و همين طور كه در اطراف دنبالش مي‌گرديم، از پشت سر غرش مي‌كند. در يك آن از تعقيب شونده به تعقيب كننده تبديل مي‌شود و گاه ناگهان از پشت سر حمله مي‌كند. در ميان پرندگان نيز، هما يكي از پرندگان نادر پارك ملي گلستان است. هما پرنده‌اي شكاري است كه در لاتين به آن aypaelus barbatus مي‌گويند و در فرانسه ژيلبر. پرنده‌اي باشكوه و زيباست. در صخره زارهاي مرتفع داراي ديواره، لانه دارد. غذاي اصلي‌اش مغز قلم استخوان پستانداران است. وسعت پرواز هما، روزانه 200 تا 700 كيلومترمربع است و فاصله لانه‌ها از يكديگر يك كيلومترمربع. اين پرنده 102 تا 115 سانتي‌متر طول دارد و بزرگ‌ترين كركس با ويژگي‌ها و طرح بدني متفاوت با ساير كركس‌هاست. سينه اش به رنگ نارنجي مايل به قرمز است و روي بال‌ها و پشتش سياه رنگ با نقش و نگاري از پرهاي سفيد به صورت رگه مانند و منظم ديده مي‌شود. پارك ملي گلستان با همه طبيعت بي‌بديلش سال‌هاست كه محل عبور و مرور مسافراني است كه در جاده تهران - مشهد و بالعكس در سفرند. اين تنها پارك ملي نيست كه جاده از ميان آن عبور مي‌كند. پارك ملي خجير هم، همين شرايط را دارد و وقتي جاده‌اي پارك را دو نيمه كند، يعني يك محيط دو نيمه مي‌شود، يعني يك اكوسيستم به دو نيمه تقسيم مي‌شود، يعني ارتباط جانوران ميان دو محيط به حداقل مي‌رسد، يعني تعامل و تعادل زيست‌محيطي منطقه به هم مي‌خورد، يعني... همه اين‌ها در شرايطي اتفاق افتاده است كه ما از پارك ملي تعريفي خاص داريم. «پارك ملي به محدوده‌اي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل، مرتع، تپه‌هاي طبيعي، اراضي جنگلي و دشت و آب و كوهستان اطلاق مي‌شود كه نمايانگر نمونه‌هاي برجسته‌اي از مظاهر طبيعي ايران است و به منظور حفظ هميشگي وضع زندگي طبيعي آن و هم‌چنين ايجاد محيط مناسب براي تكثير و پرورش جانوران وحشي و رشد رستني‌ها در شرايط كاملا طبيعي تحت حفاظت قرار مي‌گيرد.» اما شگفتي‌هاي پارك ملي گلستان فقط در طبيعت آن خلاصه نمي‌شود اقوام و عشاير ساكن اطراف جنگل گلستان نيز بخشي از ويژگي‌هاي منحصر به فرد آن هستند. در روستاهاي شمال غربي و غرب پارك از جمله روستاهاي لهندور، زاو، قوش چشمه و تنگراه مردمان تركمن زندگي مي‌كنند. در حوزه جنوب غربي پارك در روستاي كند سكوه و دشت شاد و هم‌چنين در ضلع جنوب و جنوب شرقي پارك فارس‌ها ساكن هستند. در حاشيه شمالي و شمال شرقي پارك عشاير كرد و باز هم در ناحيه شمالي كوچ‌نشينان بلوچ زندگي مي‌كنند. اين اقوام در كنار يكديگر توانسته‌اند آداب و رسوم خود را به خوبي حفظ كنند اگر چه تركمن‌ها را مي‌توان اصلي‌ترين ساكنان گلستان ناميد.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)