عقاب طلایی - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

Magnum · 18-06-2011, 06:04 PM

عقاب طلایی

عقاب طلايي Golden Eagle با نام علمي Aquila chrysaetos (خانواده Accipitridae) يكي از زيباترين پرندگان شكاري است كه در بسياري از مناطق جهان زيست مي‌كند و در ايران، نيز به صورت بومي وجود دارد. از گذشته دور، اين نوع عقاب به عنوان يك پرنده شكاري محبوب، توسط بشر تربيت شده است. در حال حاضر، عقاب طلايي، با توجه به تهديدات موجود، در زمره پرندگاني است كه نياز به حمايت و حفاظت دارد.

مشخصات ظاهري

پر و بال در هر دو جنس يكسان بوده ولي، ماده بزرگ‌تر از نر مي‌باشد. اين پرنده داراي جثه درشت، چنگال‌هاي بزرگ، دم مستطيلي نسبتاً بلند و پهن و بال‌هاي بلند و عريض است. شاهپرهاي اوليه بال، گسترده و بالا برگشته هستند. پر و بال پرنده بالغ، يك دست تيره و عموماً به رنگ قهوه‌اي تيره بوده ولي، ناحيه فرق سر، پس گردن، طرفين گردن و صورت، و پوشپرهاي ثانويه بال، رنگ طلايي يا مسي طلايي دارد (نام پرنده، بر اساس همين ويژگي است). دم به رنگ قهوه‌اي مايل به خاكستري مي‌باشد.

پرهاي پروازي بزرگ بال‌ها، از زير، خاكستري مايل به قهوه‌اي ديده مي‌شود در حالي كه سر، تنه و پرهاي كوچك‌تر قسمت قدامي بال‌هاي باز، مايل به سياه هستند. چشمان بالغين، قهوه‌اي تيره و منقار و چنگال‌ها، سياه مي‌باشد در حالي كه پايه منقار و پاها زرد رنگ است. سراسر ساق پا تا پنجه از پر پوشيده شده است.

پرنده نابالغ، قهوه‌اي تيره بوده و پرهاي پس سر آن به رنگ زرد مسي با قاعده سفيد بي‌رنگ مي‌باشد. شاهپرهاي اوليه و ثانويه، سفيد چركي است. دم نيز داراي رنگ سفيد چركي به همراه نوار انتهايي تيره و پهني است كه با افزايش سن، از سفيدي آن كاسته مي‌شود. تنوع رنگ پر و بال در پرنده نابالغ ممكن است موجب اشتباه آن با عقاب‌هاي شاهي، تالابي، جنگلي و دشتي گردد. بال و پر پرندگان جوان، در سنين 4 - 6 سالگي، شبيه بالغين مي‌گردد. 5 يا 6 زير‌گونه شناخته شده از عقاب طلايي وجود دارد كه از نظر انتشار جغرافيايي، اندازه و رنگ، با هم تفاوت دارند.

جنس ماده، در مقايسه با نر، طول بيشتري دارد (طول نر، 76 - 89 و ماده، 89 - 104 سانتيمتر). اين پرنده با داشتن پهناي بال 187 الي 230 سانتيمتري، يكي از بزرگ‌ترين عقاب‌هاي نيم‌كره شمالي است. وزن آن، 3 - 6/5 كيلوگرم (وزن نر 3/6 - 4/5 و ماده 6/5 - 1/4 كيلوگرم) مي‌باشد.

صدا و پرواز

صداي اين پرنده به صورت پارس كردن بلند و شبيه «كلياك - كلياك - كلياك» (kliak - kliak - kliak) شنيده مي‌شود.

عقاب طلايي توانايي بالايي در پرواز داشته و بال‌زني‌هاي متفاوتي را به نمايش مي‌گذارد. از نشانه‌هاي تشخيصي آن در حين پرواز، بال‌ باز روي يا بال باز اوج‌گيري‌هاي با شكوه، همراه با بال زدن‌هاي گاه و بي‌گاه، مي‌باشد. عقاب مزبور، در هنگام بال باز روي يا بال باز اوج‌گيري، بال‌ها را بالا نگه داشته و شاهپرهاي اوليه را مي‌گستراند و آن را اندكي رو به بالا، به شكل V و كاملاً به جلو نگه مي‌دارد. سر جلو آمده و دم پهن در حالت بال باز اوج‌گيري، از اشتباه شدن اين عقاب با سارگپه‌ها جلوگيري مي‌كند. در هنگام پرواز‌، در مقايسه با عقاب دريايي نابالغ دم سفيد، داراي دمي درازتر و چهارگوش‌تر بوده ولي، بال‌هايش كمتر مستطيلي است. در حين پرواز، بر خلاف ديگر قوش‌ها و كركس‌ها، بال‌ها را در حالت افقي نسبت به بدن، نگه مي‌دارد.

اين عقاب بال‌هاي عريضي جهت پرواز در ارتفاع داشته و براي صعود بيشتر، پرهاي پروازي شكاف داراي مشابه انگشتان دست دارد. پرنده در ارتفاع قابل توجهي از زمين پرواز كرده و تا حد ممكن، كمتر بال مي‌زند و منطقه زير پايش را به دنبال غذا، زير نظر مي‌گيرد. براي شكار طعمه، از ارتفاع خيلي كم، حمله كرده و شكارش را با يك پرواز سريع رو به پايين، مي‌گيرد و مي‌تواند در حين پرواز، تا بيش از 8 پوند را حمل كرده و با سرعت بالاي 80 مايل در ساعت پرواز كند (سرعت متوسط آن، 28 الي 32 است). سرعت در موقع شيرجه مي‌تواند تا بيش از 200 مايل در ساعت برسد.

رفتار و زيستگاه

عقاب‌هاي طلايي، پرندگاني نيمه مهاجر هستند به گونه‌اي كه برخي در يك محل باقي مانده و پاره‌اي ديگر مهاجرت مي‌كنند. آنها عموماً به صورت انفرادي يا جفت زندگي مي‌كنند، هر چند كه ممكن است پرندگان جوان غير جفت، در دستجاتي ديده شوند، يا بالغين در آب و هواي نامعتدل يا وجود غذاي بسيار فراوان، به صورت گروه‌هايي مشاهده شوند.

عقاب طلايي در زيستگاه‌هاي باز و نيمه باز و در ارتفاع 3600 متري از سطح دريا يافت مي‌شود. زيستگاه‌هاي مورد سكونت آن شامل توندراها، بوته‌زارها، چمنزارها، بيشه‌زارها، درخت‌زارها و جنگل‌هاي مخروطي است. بيشتر اين عقاب‌ها در نواحي كوهستاني يافت مي‌شوند، ولي، در تالاب‌ها و زيستگاه‌هاي ساحلي و مصبي نيز لانه‌گزيني مي‌كنند. به طور كلي، عقاب طلايي در كوهستان‌هاي كم گياه و خشك، و گاهي جنگل‌هاي كوهستاني و صخره‌هاي ساحلي و دشت‌ها زندگي مي‌كند.

توليد‌مثل و رشد

سن بلوغ جنسي در نر و ماده، 4 - 7 سالگي است. اين پرنده در هر سال، يك بار زاد و ولد مي‌كند. فصل توليد‌مثل، بسته به موقعيت جغرافيايي، از ماه اسفند و مرداد است. اين عقاب‌ها تك همسر بوده و ممكن است چندين سال، روابط جفتي خود را حفظ كنند.

در جمعيت‌هاي غير مهاجر، جفت‌ها در تمام طول سال، با هم مي‌مانند. در انواع مهاجر، جفت‌گزيني و روابط جنسي، زماني آغاز مي‌شود كه آنها به نواحي توليد‌مثلي بر مي‌گردند. فعاليت‌هاي جفت‌گيري شامل پرواز موج‌وار يك يا هر دو جفت، تعقيب، شيرجه رفتن، حمله كردن‌هاي ظاهري، نمايش چنگال‌ها، با هم اوج گرفتن و چرخيدن است.

عقاب طلايي، اغلب در لبه پرتگاه‌ها يا نوك صخره‌ها و هم چنين، روي درختان بلند يا عمارت‌هاي ساخته بشر، نظير آسياب بادي، برج ديدباني و دكل برق، آشيانه مي‌سازد. نر و ماده، در بهار، با كمك تكه‌هاي چوب و شاخه‌هاي ضخيم، لانه‌اي سكو مانند با عرض بيش از 2 متر، در ارتفاع تا 107 متري ساخته و داخل آن را با گياهان نرم، علف، برگ و پوست درختان، خزه و گلسنگ آستر مي‌كنند. جفت‌هاي نر و ماده مي‌توانند در منطقه توليد‌مثلي خود، چندين لانه داشته باشند كه اغلب، از سالي به سال ديگر و قبل از هر فصل جفت‌گيري، آنها را بازسازي كرده و مجدداً به كار مي‌گيرند. نر و ماده، در ساخت يا مرمت لانه شركت مي‌كنند.

در فصل توليد‌مثل، 1 الي 4 تخم (به طور متوسط، 2 تخم) به رنگ سفيد كدر با نقاط يا لكه‌هاي قهوه‌اي يا قهوه‌اي مايل به قرمز، به فواصل 3 تا 4 روز، گذاشته مي‌شود. وظيفه اصلي خوابيدن روي تخم‌ها، بر عهده ماده است هر چند كه نر نيز اغلب در اين كار مشاركت مي‌كند. 35 تا 45 روز (متوسط 42 روز) طول مي‌كشد تا جوجه‌ها از تخم بيرون آيند. والدين، به تغذيه جوجه‌ها مي‌پردازند، هر چند كه جنس نر، به ويژه در چند هفته نخست، بخش عمده غذا را فراهم مي‌كند. 45 تا 81 روز وقت لازم است تا جوجه‌ها پر در بياورند. در اين زمان، آنها از طريق راه رفتن، جست و خيز يا افتادن از لانه، آن را ترك مي‌كنند. آنها پرواز را در سن 10 هفتگي شروع كرده و 80 - 32 روز بعد از پر درآوري، زندگي مستقلي را آغاز مي‌كنند. عقاب طلايي، در حالت وحشي، بالاي 30 سال و در اسارت، بيش از 46 سال عمر مي‌كند.

رژيم غذايي

اين پرنده، به عنوان پرنده‌اي شكارگر، رژيم غذايي متنوعي از حيوانات زنده و مرده، عمدتاً شامل پستانداران كوچكي نظير خرگوش، سنجاب، موش خرما و راسوي بدبو دارد كه به ميزان كمتر، پرندگاني مثل باقرقره، زاغي و كبوتر، خزندگان (لاك‌پشت و مار) و ماهيان را شامل مي‌شود. والدين، تا چند ماه بعد از پر درآوردن جوجه‌ها، با تكه تكه كردن غذا، به تغذيه آنها مي‌پردازند.

دشمنان شكارچي عقاب‌هاي طلايي كم هستند. بعضي مواقع، جوجه‌هي آنها توسط ساير پرندگان شكارگر صيد مي‌شوند.

پراكندگي جغرافيايي

عقاب طلايي در نيم‌كره شمالي، در نواحي امريكاي شمالي (عمدتاً در نيمه غربي)، سراسر اروپا، آسيا و شمال افريقا پراكنده است. عقاب طلايي در ايران به صورت بومي و به تعداد فراوان يافت مي‌شود. اين پرنده، ساكن نواحي كوهستاني و مرتفع غرب و شمال ايران است.

وضعيت حفاظت

در گذشته، اين عقيده نادرست كه عقاب طلايي به احشام (گوسفندان) و طيور حمله مي‌كند موجب شد پرنده مزبور به طور گسترده مورد بي‌مهري انسان واقع شود. گاهاً اين عقاب را با هدف تربيت آن به عنوان پرنده شكاري، به دام مي‌اندازند. در حال حاضر، اين پرنده در بسياري از كشورها مورد حمايت قرار گرفته و در ايران نيز، در رديف پرندگان حفاظت شده قرار دارد. عقاب طلايي در مناطق مربوطه با تراكم نسبتاً بالايي يافت مي‌شود.

18-06-2011, 06:04 PM	#1
Magnum (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 512	عقاب طلایی عقاب طلایی عقاب طلايي Golden Eagle با نام علمي Aquila chrysaetos (خانواده Accipitridae) يكي از زيباترين پرندگان شكاري است كه در بسياري از مناطق جهان زيست مي‌كند و در ايران، نيز به صورت بومي وجود دارد. از گذشته دور، اين نوع عقاب به عنوان يك پرنده شكاري محبوب، توسط بشر تربيت شده است. در حال حاضر، عقاب طلايي، با توجه به تهديدات موجود، در زمره پرندگاني است كه نياز به حمايت و حفاظت دارد. مشخصات ظاهري پر و بال در هر دو جنس يكسان بوده ولي، ماده بزرگ‌تر از نر مي‌باشد. اين پرنده داراي جثه درشت، چنگال‌هاي بزرگ، دم مستطيلي نسبتاً بلند و پهن و بال‌هاي بلند و عريض است. شاهپرهاي اوليه بال، گسترده و بالا برگشته هستند. پر و بال پرنده بالغ، يك دست تيره و عموماً به رنگ قهوه‌اي تيره بوده ولي، ناحيه فرق سر، پس گردن، طرفين گردن و صورت، و پوشپرهاي ثانويه بال، رنگ طلايي يا مسي طلايي دارد (نام پرنده، بر اساس همين ويژگي است). دم به رنگ قهوه‌اي مايل به خاكستري مي‌باشد. پرهاي پروازي بزرگ بال‌ها، از زير، خاكستري مايل به قهوه‌اي ديده مي‌شود در حالي كه سر، تنه و پرهاي كوچك‌تر قسمت قدامي بال‌هاي باز، مايل به سياه هستند. چشمان بالغين، قهوه‌اي تيره و منقار و چنگال‌ها، سياه مي‌باشد در حالي كه پايه منقار و پاها زرد رنگ است. سراسر ساق پا تا پنجه از پر پوشيده شده است. پرنده نابالغ، قهوه‌اي تيره بوده و پرهاي پس سر آن به رنگ زرد مسي با قاعده سفيد بي‌رنگ مي‌باشد. شاهپرهاي اوليه و ثانويه، سفيد چركي است. دم نيز داراي رنگ سفيد چركي به همراه نوار انتهايي تيره و پهني است كه با افزايش سن، از سفيدي آن كاسته مي‌شود. تنوع رنگ پر و بال در پرنده نابالغ ممكن است موجب اشتباه آن با عقاب‌هاي شاهي، تالابي، جنگلي و دشتي گردد. بال و پر پرندگان جوان، در سنين 4 - 6 سالگي، شبيه بالغين مي‌گردد. 5 يا 6 زير‌گونه شناخته شده از عقاب طلايي وجود دارد كه از نظر انتشار جغرافيايي، اندازه و رنگ، با هم تفاوت دارند. جنس ماده، در مقايسه با نر، طول بيشتري دارد (طول نر، 76 - 89 و ماده، 89 - 104 سانتيمتر). اين پرنده با داشتن پهناي بال 187 الي 230 سانتيمتري، يكي از بزرگ‌ترين عقاب‌هاي نيم‌كره شمالي است. وزن آن، 3 - 6/5 كيلوگرم (وزن نر 3/6 - 4/5 و ماده 6/5 - 1/4 كيلوگرم) مي‌باشد. صدا و پرواز صداي اين پرنده به صورت پارس كردن بلند و شبيه «كلياك - كلياك - كلياك» (kliak - kliak - kliak) شنيده مي‌شود. عقاب طلايي توانايي بالايي در پرواز داشته و بال‌زني‌هاي متفاوتي را به نمايش مي‌گذارد. از نشانه‌هاي تشخيصي آن در حين پرواز، بال‌ باز روي يا بال باز اوج‌گيري‌هاي با شكوه، همراه با بال زدن‌هاي گاه و بي‌گاه، مي‌باشد. عقاب مزبور، در هنگام بال باز روي يا بال باز اوج‌گيري، بال‌ها را بالا نگه داشته و شاهپرهاي اوليه را مي‌گستراند و آن را اندكي رو به بالا، به شكل V و كاملاً به جلو نگه مي‌دارد. سر جلو آمده و دم پهن در حالت بال باز اوج‌گيري، از اشتباه شدن اين عقاب با سارگپه‌ها جلوگيري مي‌كند. در هنگام پرواز‌، در مقايسه با عقاب دريايي نابالغ دم سفيد، داراي دمي درازتر و چهارگوش‌تر بوده ولي، بال‌هايش كمتر مستطيلي است. در حين پرواز، بر خلاف ديگر قوش‌ها و كركس‌ها، بال‌ها را در حالت افقي نسبت به بدن، نگه مي‌دارد. اين عقاب بال‌هاي عريضي جهت پرواز در ارتفاع داشته و براي صعود بيشتر، پرهاي پروازي شكاف داراي مشابه انگشتان دست دارد. پرنده در ارتفاع قابل توجهي از زمين پرواز كرده و تا حد ممكن، كمتر بال مي‌زند و منطقه زير پايش را به دنبال غذا، زير نظر مي‌گيرد. براي شكار طعمه، از ارتفاع خيلي كم، حمله كرده و شكارش را با يك پرواز سريع رو به پايين، مي‌گيرد و مي‌تواند در حين پرواز، تا بيش از 8 پوند را حمل كرده و با سرعت بالاي 80 مايل در ساعت پرواز كند (سرعت متوسط آن، 28 الي 32 است). سرعت در موقع شيرجه مي‌تواند تا بيش از 200 مايل در ساعت برسد. رفتار و زيستگاه عقاب‌هاي طلايي، پرندگاني نيمه مهاجر هستند به گونه‌اي كه برخي در يك محل باقي مانده و پاره‌اي ديگر مهاجرت مي‌كنند. آنها عموماً به صورت انفرادي يا جفت زندگي مي‌كنند، هر چند كه ممكن است پرندگان جوان غير جفت، در دستجاتي ديده شوند، يا بالغين در آب و هواي نامعتدل يا وجود غذاي بسيار فراوان، به صورت گروه‌هايي مشاهده شوند. عقاب طلايي در زيستگاه‌هاي باز و نيمه باز و در ارتفاع 3600 متري از سطح دريا يافت مي‌شود. زيستگاه‌هاي مورد سكونت آن شامل توندراها، بوته‌زارها، چمنزارها، بيشه‌زارها، درخت‌زارها و جنگل‌هاي مخروطي است. بيشتر اين عقاب‌ها در نواحي كوهستاني يافت مي‌شوند، ولي، در تالاب‌ها و زيستگاه‌هاي ساحلي و مصبي نيز لانه‌گزيني مي‌كنند. به طور كلي، عقاب طلايي در كوهستان‌هاي كم گياه و خشك، و گاهي جنگل‌هاي كوهستاني و صخره‌هاي ساحلي و دشت‌ها زندگي مي‌كند. توليد‌مثل و رشد سن بلوغ جنسي در نر و ماده، 4 - 7 سالگي است. اين پرنده در هر سال، يك بار زاد و ولد مي‌كند. فصل توليد‌مثل، بسته به موقعيت جغرافيايي، از ماه اسفند و مرداد است. اين عقاب‌ها تك همسر بوده و ممكن است چندين سال، روابط جفتي خود را حفظ كنند. در جمعيت‌هاي غير مهاجر، جفت‌ها در تمام طول سال، با هم مي‌مانند. در انواع مهاجر، جفت‌گزيني و روابط جنسي، زماني آغاز مي‌شود كه آنها به نواحي توليد‌مثلي بر مي‌گردند. فعاليت‌هاي جفت‌گيري شامل پرواز موج‌وار يك يا هر دو جفت، تعقيب، شيرجه رفتن، حمله كردن‌هاي ظاهري، نمايش چنگال‌ها، با هم اوج گرفتن و چرخيدن است. عقاب طلايي، اغلب در لبه پرتگاه‌ها يا نوك صخره‌ها و هم چنين، روي درختان بلند يا عمارت‌هاي ساخته بشر، نظير آسياب بادي، برج ديدباني و دكل برق، آشيانه مي‌سازد. نر و ماده، در بهار، با كمك تكه‌هاي چوب و شاخه‌هاي ضخيم، لانه‌اي سكو مانند با عرض بيش از 2 متر، در ارتفاع تا 107 متري ساخته و داخل آن را با گياهان نرم، علف، برگ و پوست درختان، خزه و گلسنگ آستر مي‌كنند. جفت‌هاي نر و ماده مي‌توانند در منطقه توليد‌مثلي خود، چندين لانه داشته باشند كه اغلب، از سالي به سال ديگر و قبل از هر فصل جفت‌گيري، آنها را بازسازي كرده و مجدداً به كار مي‌گيرند. نر و ماده، در ساخت يا مرمت لانه شركت مي‌كنند. در فصل توليد‌مثل، 1 الي 4 تخم (به طور متوسط، 2 تخم) به رنگ سفيد كدر با نقاط يا لكه‌هاي قهوه‌اي يا قهوه‌اي مايل به قرمز، به فواصل 3 تا 4 روز، گذاشته مي‌شود. وظيفه اصلي خوابيدن روي تخم‌ها، بر عهده ماده است هر چند كه نر نيز اغلب در اين كار مشاركت مي‌كند. 35 تا 45 روز (متوسط 42 روز) طول مي‌كشد تا جوجه‌ها از تخم بيرون آيند. والدين، به تغذيه جوجه‌ها مي‌پردازند، هر چند كه جنس نر، به ويژه در چند هفته نخست، بخش عمده غذا را فراهم مي‌كند. 45 تا 81 روز وقت لازم است تا جوجه‌ها پر در بياورند. در اين زمان، آنها از طريق راه رفتن، جست و خيز يا افتادن از لانه، آن را ترك مي‌كنند. آنها پرواز را در سن 10 هفتگي شروع كرده و 80 - 32 روز بعد از پر درآوري، زندگي مستقلي را آغاز مي‌كنند. عقاب طلايي، در حالت وحشي، بالاي 30 سال و در اسارت، بيش از 46 سال عمر مي‌كند. رژيم غذايي اين پرنده، به عنوان پرنده‌اي شكارگر، رژيم غذايي متنوعي از حيوانات زنده و مرده، عمدتاً شامل پستانداران كوچكي نظير خرگوش، سنجاب، موش خرما و راسوي بدبو دارد كه به ميزان كمتر، پرندگاني مثل باقرقره، زاغي و كبوتر، خزندگان (لاك‌پشت و مار) و ماهيان را شامل مي‌شود. والدين، تا چند ماه بعد از پر درآوردن جوجه‌ها، با تكه تكه كردن غذا، به تغذيه آنها مي‌پردازند. دشمنان شكارچي عقاب‌هاي طلايي كم هستند. بعضي مواقع، جوجه‌هي آنها توسط ساير پرندگان شكارگر صيد مي‌شوند. پراكندگي جغرافيايي عقاب طلايي در نيم‌كره شمالي، در نواحي امريكاي شمالي (عمدتاً در نيمه غربي)، سراسر اروپا، آسيا و شمال افريقا پراكنده است. عقاب طلايي در ايران به صورت بومي و به تعداد فراوان يافت مي‌شود. اين پرنده، ساكن نواحي كوهستاني و مرتفع غرب و شمال ايران است. وضعيت حفاظت در گذشته، اين عقيده نادرست كه عقاب طلايي به احشام (گوسفندان) و طيور حمله مي‌كند موجب شد پرنده مزبور به طور گسترده مورد بي‌مهري انسان واقع شود. گاهاً اين عقاب را با هدف تربيت آن به عنوان پرنده شكاري، به دام مي‌اندازند. در حال حاضر، اين پرنده در بسياري از كشورها مورد حمايت قرار گرفته و در ايران نيز، در رديف پرندگان حفاظت شده قرار دارد. عقاب طلايي در مناطق مربوطه با تراكم نسبتاً بالايي يافت مي‌شود.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)