فرهنگ و گویش یزد - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

kodiak · 20-06-2011, 11:57 AM

فرهنگ و گویش یزد

استان يزد از سرزمينهای قديمی و تاريخی است و در ميان ايالتهای قديمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است.

اين سرزمين از معابر و گذرگاههای مهم در ادوار تاريخی محسوب می شده است. اين استان از درگيريها و جنگهای سياسی تاريخ کشور ايران تا حدودی ايمنی داشته است. از طرفی صعب العبور بودن راهها به همراه محدوديت منابع آبی و غيره مانع عمده تسخير اين منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک حاشيه و پيرامون اين منطقه در طول تاريخ بوده است. با توجه و گواهی گرفتن از منابع تاريخی آبادی نشينی در اين منطقه از قدمت طولانی برخوردار است. از مظاهر فرهنگ مادی و معنوی که مردم اين خطه از خود يه جای گذاشته اند و ميراث تاريخی آنها در دوره های قديمی به حساب آمده و نشانه هايی از مهر و آناهيتا ، ايساتيس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن دژهای بزرگ و عظيم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنيه و يادگارهای بعد از اسلام نظير مساجد و امامزاده ها و مزارها و ... نشانگر فرهنگ و تمدن مردم چه قبل و چه بعد از دوره اسلامی بوده است.

»» مردم يزد به زبان فارسی رايج با پاره ای ويژ گيهای گويشی سخن می گويند و بسياری از واژه ها و ترکيبات زيبای فارسی را در گويش خود حفظ کرده اند. در استان يزد برخی ويژگيهای گويشی ميان شهرستانها ی مختلف محسوس است. معتقدی به آيين زرتشتی در ميان خود هنوز به زبان تياک نشان سخن می گويد و بويژه مراسم مدهبی خود را با اين زبان انجام می دهند.

مراسم مذهبی

الف) جشن و سرورهای خصوصی و عمومی:

اکثريت قريب به اتفاق مردم استان يزد پيرو دين اسلام و شيعه دوازده امامی هستند به همين دليل مجموعه مراسم تحت تأثير رفتارها و کنشهای فرهنگی اسلامی و ملی صورت می‌گيرد. مراسم عروسی، اعياد ملی و مذهبی نظير عيد نوروز، عيد فطر، عيد غديرخم، عيد مبعث و سالروز تولد پيامر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) به ويژه نيمه شعبان (سالروز تولد دوازدهمين امام يعنی امام مهدی (عج) به طرزی باشکوه و مفصل برگزار می‌شود.

مراسم مروبط به جشنها و اعياد زرتشتيان نيز از جذابيت خاصی برخوردار است. مراسم عروسی و همسر گزينی طی مراحلی صورت می‌گيرد. خواستگاری، وکيل‌‌پرسان، گواه‌گيران، عروس‌کشان و پاتختی از جمله اين مراحل است.

جشنهای ماهانه (برابر شدن نام روز با نام ماه مثلاً روز فروردين با ماه فروردين) - جشنهای فصلی موسوم به گاهنبارها، نوروز جمشيدی و مراسم پنج روز پايان سال، روز تولد آشو زرتشت پيامبر ايران و باستان (روز خرداد از ماه فروردين مصادف به ششم فروردين) و جشن سده يا جشن بزرگداشت آتش اهورا مزدا منصوب به هوشنگ پادشاه پيشدادی در روز دهم بهمن ماه از مهمترين مراسم شادی هستند که از سوی زرتشتيان باشکوه خاصی برگزار می‌شود.

مراسم عيد پسح يهوديان به مدت هشت روز به مناسبت نجات قوم بنی‌اسرائيل توسط حضرت موسی (ع) در کنيسه «هاداش» يزد از طرف اقليت بسيار کوچک يهودی برگزار می‌شود .

ب) سوگ و عزاداريهای عمومی و خصوصی :

مراسم (نخل برداری) که از قديم‌الايام دز يزد موسوم بوده است جذابيت خاصی دارد.

نخل به عنوان تابوت سومين امام يعنی امام حسين (ع) شناخته می‌شود. نخل، چوب بستی عظيم به شکل برگ درخت است که شباهتی به برگ خرما ندارد. نخل با پارچه سياه سر تا پا سياه‌پوش می‌شود و صدها شمشير، قمه و خنجر برهنه با تزئينات خاصی مانند: آئينه‌ها، ميوه‌ها، پولکها، منگله‌ها، دستمال‌های ابريشمی رنگی بر دو طرف بدنه نخل بسته می‌شود. در دهه اول ماه محرم و يا در دهه آخر ماه صفر (دو ماه خاص عزاداری شيعيان) نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت درمی‌ايد و سه دور گرد ميدان محل نخل می‌چرخد و آنگاه آرام ـ آرام به درون آشيانه خود باز می‌گردد همراه با چنين مراسمی، روضه خوانی، سينه‌زنی و عزاداری انجام می‌شود.

20-06-2011, 11:57 AM	#1
kodiak (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Feb 2011 نوشته ها: 501	فرهنگ و گویش یزد فرهنگ و گویش یزد استان يزد از سرزمينهای قديمی و تاريخی است و در ميان ايالتهای قديمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است. اين سرزمين از معابر و گذرگاههای مهم در ادوار تاريخی محسوب می شده است. اين استان از درگيريها و جنگهای سياسی تاريخ کشور ايران تا حدودی ايمنی داشته است. از طرفی صعب العبور بودن راهها به همراه محدوديت منابع آبی و غيره مانع عمده تسخير اين منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک حاشيه و پيرامون اين منطقه در طول تاريخ بوده است. با توجه و گواهی گرفتن از منابع تاريخی آبادی نشينی در اين منطقه از قدمت طولانی برخوردار است. از مظاهر فرهنگ مادی و معنوی که مردم اين خطه از خود يه جای گذاشته اند و ميراث تاريخی آنها در دوره های قديمی به حساب آمده و نشانه هايی از مهر و آناهيتا ، ايساتيس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن دژهای بزرگ و عظيم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنيه و يادگارهای بعد از اسلام نظير مساجد و امامزاده ها و مزارها و ... نشانگر فرهنگ و تمدن مردم چه قبل و چه بعد از دوره اسلامی بوده است. »» مردم يزد به زبان فارسی رايج با پاره ای ويژ گيهای گويشی سخن می گويند و بسياری از واژه ها و ترکيبات زيبای فارسی را در گويش خود حفظ کرده اند. در استان يزد برخی ويژگيهای گويشی ميان شهرستانها ی مختلف محسوس است. معتقدی به آيين زرتشتی در ميان خود هنوز به زبان تياک نشان سخن می گويد و بويژه مراسم مدهبی خود را با اين زبان انجام می دهند. مراسم مذهبی الف) جشن و سرورهای خصوصی و عمومی: اکثريت قريب به اتفاق مردم استان يزد پيرو دين اسلام و شيعه دوازده امامی هستند به همين دليل مجموعه مراسم تحت تأثير رفتارها و کنشهای فرهنگی اسلامی و ملی صورت می‌گيرد. مراسم عروسی، اعياد ملی و مذهبی نظير عيد نوروز، عيد فطر، عيد غديرخم، عيد مبعث و سالروز تولد پيامر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) به ويژه نيمه شعبان (سالروز تولد دوازدهمين امام يعنی امام مهدی (عج) به طرزی باشکوه و مفصل برگزار می‌شود. مراسم مروبط به جشنها و اعياد زرتشتيان نيز از جذابيت خاصی برخوردار است. مراسم عروسی و همسر گزينی طی مراحلی صورت می‌گيرد. خواستگاری، وکيل‌‌پرسان، گواه‌گيران، عروس‌کشان و پاتختی از جمله اين مراحل است. جشنهای ماهانه (برابر شدن نام روز با نام ماه مثلاً روز فروردين با ماه فروردين) - جشنهای فصلی موسوم به گاهنبارها، نوروز جمشيدی و مراسم پنج روز پايان سال، روز تولد آشو زرتشت پيامبر ايران و باستان (روز خرداد از ماه فروردين مصادف به ششم فروردين) و جشن سده يا جشن بزرگداشت آتش اهورا مزدا منصوب به هوشنگ پادشاه پيشدادی در روز دهم بهمن ماه از مهمترين مراسم شادی هستند که از سوی زرتشتيان باشکوه خاصی برگزار می‌شود. مراسم عيد پسح يهوديان به مدت هشت روز به مناسبت نجات قوم بنی‌اسرائيل توسط حضرت موسی (ع) در کنيسه «هاداش» يزد از طرف اقليت بسيار کوچک يهودی برگزار می‌شود . ب) سوگ و عزاداريهای عمومی و خصوصی : مراسم (نخل برداری) که از قديم‌الايام دز يزد موسوم بوده است جذابيت خاصی دارد. نخل به عنوان تابوت سومين امام يعنی امام حسين (ع) شناخته می‌شود. نخل، چوب بستی عظيم به شکل برگ درخت است که شباهتی به برگ خرما ندارد. نخل با پارچه سياه سر تا پا سياه‌پوش می‌شود و صدها شمشير، قمه و خنجر برهنه با تزئينات خاصی مانند: آئينه‌ها، ميوه‌ها، پولکها، منگله‌ها، دستمال‌های ابريشمی رنگی بر دو طرف بدنه نخل بسته می‌شود. در دهه اول ماه محرم و يا در دهه آخر ماه صفر (دو ماه خاص عزاداری شيعيان) نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت درمی‌ايد و سه دور گرد ميدان محل نخل می‌چرخد و آنگاه آرام ـ آرام به درون آشيانه خود باز می‌گردد همراه با چنين مراسمی، روضه خوانی، سينه‌زنی و عزاداری انجام می‌شود.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)