قدیمی 20-06-2011, 05:20 PM   #1
kodiak
(کاربر طلایی)
 
kodiak آواتار ها
 
تاریخ عضویت: Feb 2011
نوشته ها: 501
Flame3 جشن سده


جشن سده

جشن سده ابوريحان در كتاب التفهيم درباره وجه تسميه جشن سده مي نويسد: "سبب نام سده چنانست كه از آن تا نوروز پنجاه روز است و پنجاه شب".




اشتقاق سده

چون جشن سده مانند جشن‌هاي فروردين و تيرگان و مهرگان و… از عهد ساساني به يادگار مانده است، بي‌شك در زبان پهلوي نامي داشته است و ظاهراً جشن مزبور در آن زمان «ستك» (satak) يا «سدهگ» (sakhag) خوانده مي‌شده كه تازيان آن را معرب كرده «سدق» و «سذق» مي گفتند كه بعدها به سده معروف شد.

سده به معني منسوب به شمارة صد است و اينكه در فرهنگ‌هاي پارسي آن را به معني آتشي با شعله هاي بلند گرفته‌اند، معني مجازي و فرعي است كه به مناسبت جشن سده كه از قديم رايج بوده است. شايد نظر به آتش‌افروزي‌هاي بزرگي كه در جشن سده مرسوم بوده است چنين معني مجازي را از كلمة سده برداشت كرده باشند.


وجه تسيه سده

بيروني در رابطه با ارتباط جشن و عدد صد در كتاب التفهيم چنين مي‌نويسد: «… و نيز گفته‌اند كه اندر اين روز از فرزندان پدر نخستين (آدم) صد تن تمام شدند.» و گرديزي مؤلف زين‌الاخبار آورده: «سدة بزرگ، چنين گويند مغان كه اندر اين روز سد مردم تمام شده بود از نسل ميشي و ميشيانه و ايشان دو مردم نخستين بودند، چنانكه مسلمانان گويند آدم و حوا، مغان را آن دو تن بودند.» در برهان قاطع اشاره به آن دارد كه واضع اين جشن كيومرث است.



در چنين روزي فرزندان وي به صد تن رسيدند و چون بالغ شدند در شبِ اين روز جشن گرفتند و همه را كدخدا كرد و فرمود كه آتش بسيار افروختند و بدان سبب آن را سده گويند.

در برخي از منابع اين جشن را به هوشنگ بن سيامك نسبت مي‌دهند و بعضي گويند هوشنگ كه پسر چهارم آدم (ع) است يعني به چهار پشت به آدم (ع) مي‌رسد، روزي با صد كس بطرف كوهي رفت، ناگهان ماري بزرگ بنظرش درآمد و چون هرگز مار نديده بود بشگفت آمد و گفت جميع جانوران متابعت ما مي‌كنند، همانا اين جانور دشمن ماست كه سر از اطاعت پيچيده، سنگي برداشت و بر جانب مار انداخت، آن سنگ خطا شد و بر سنگ ديگر خورد، آتش از آن بجست و بر خش و خاشاك افتاد و مار بسوخت، چون در آن زمان هنوز آتش ظاهر نشده بود هوشنگ با همراهان از پيدا شدن آتش خرم و شادان گرديد و گفت اين نور خداست كه دشمن ما را كشت و بسجده رفت و شكر ايزد به جاي آورد و آتش را قبلة خود ساخت و در آن روز جشن بزرگي گرفت.

ابوريحان در التفهيم نوشته: « اما سبب نامش سده چنانست كه از آن تا نوروز پنجاه روز است و پنجاه شب.» و نيز در زين‌الاخبار آمده كه بعضي گفته‌اند ميان اين روز و ميان نوروز صد شبانه روز است يعني پنجاه روز و پنجاه شب، بر اين سبب سده نام كردندش.


هنگام سده


اين جشن معمولاً روز دهم (آبان روز) از ماه بهمن گرفته مي‌شده است و همة مورخين و فرهنگ نويسان بدان اشاره كرده‌اند و در آن شب كه ميان روز دهم و روز يازدهم است به آتش‌افروزي مبادرت مي‌ورزيده‌اند . سده در مآخذ موجود نام شب است نه نام روز و ظاهراً اين جشن كه آتش‌افروزي در آن مرسوم بوده در شب پيش از روز نود و نهم زمستان (پنجماهه) واقع مي‌شده و در حقيقت مي‌توان گفت كه در پايان آذر روز يا نهم از ماه بهمن اين جشن صورت مي‌گرفته است.


مراسم سده


از رسوم جشن سده در عهد ساسانيان هيچ گونه آگاهي نداريم ولي بي‌شك پيش از اسلام اين جشن با مراسمي پرشكوه معمول بوده است و لااقل مي‌توان آتش افروزي سده را در زمان ساسانيان محقق دانست، گذشته از آنكه فردوسي بارها در شاهنامه يادآور اين جشن بوده و تذكر وي مي‌رساند كه در خداينامه‌ها نيز از آن مكرر ذكري بوده و از شعرهاي وي بخوبي برمي‌آيد كه جشن سده در عظمت و اهميت، نظير نوروز و مهرگان بوده است و بعلاوه جايگاهي ويژه و كاخي باشكوه كه غالباً در پيرامون آتشكده بوده ، براي آن ترتيب مي‌داده‌اند.

الف) مراسم سده در قديم : چون روز سده فرا مي رسيد مهمترين رسمي را كه معمول مي‌داشتند و از ديرباز تا كنون نيز برجاست آتش‌افروزي بوده است كه اساساً شكوه و شهرت جشن سده نيز براساس آن استوار بوده و هست و اين كار در پايان روز دهم (آبان روز) و شب يازدهم از ماه بهمن انجام مي‌گرفته است. هر يك از مردم به فراخور حال خويش به تهيه هيزم مبادرت مي‌ورزيد و سپس بدان آتش مي‌افروختند.

در رو به روي آتشي كه در حضور سلطان يا امير افروخته مي‌شده است، خواني مي‌گسترده‌اند و شعرا قصائدي را كه در مدح شاه و وصف سده سروده بودند در آن هنگام يا پس از آن مي‌خواندند و مردم به شادي و رامش پرداخته و با جهيدن از فراز توده‌هاي كوچك آتش نشاط خود را آشكار مي‌ساخته‌اند. در اين شب، پدران براي فرزندان و خردسالان خويش بوق سفالي مي‌خريدند. بقول بيروني در شب سده ايرانيان دود بر مي ‌انگيختند ، تا دفع مضرت كرده باشند. (دفع ضرر )

ب) مراسم سده در عصر حاضر : اين قسمت بدو بخش متمايز تقسيم مي‌گردد، يكي مراسم سده نزد زرتشتيان و ديگري جشن سدهء مسلمين نواحي مختلف ايران .

1) در نزد زرتشتيان بدين صورت است كه ابتدا پشتة بزرگي از خار و هيزم فراهم و رويهم انباشته مي‌كنند، عده‌اي از افراد زرتشتي در محل ساختمان محصور شاه حاضر مي‌شوند و سه روز در آن مكان بشاد كامي مي‌پردازند.
از نيم روز به بعد تماشاگران كه بيشتر اهل شهر بودند، مي‌آمدند و جشن را آغاز مي‌كردند و همينكه آفتاب در پس افق پنهان گشت، ده موبد كه لاله‌اي در دست دارند و دست ديگرش بدست موبد ديگري است و آن موبد هم دست موبد ديگر را گرفته است دور كوهة خار، شروع بگردش مي‌كنند و نيايش آتش مي‌خوانند، اين موبدان لباس سپيد به تن دارند و پس از آنكه سه مرتبه بگرد پشتة خار گشتند، تودة خار را از اطراف با همان لاله‌اي كه در دست دارند آتش مي‌زنند، پشتة خار كه آتش گرفت، چون بتندي فروزان مي‌شود بسيار تماشائيست بطوري كه گرمي آن حلقة تنگ جمعيت را با هياهو و جنجال از دور خود پراكنده مي‌كند، ولي جمعيت نيز بزودي تلافي مي‌كنند و همين كه شعله‌هاي آتش از شدت خود كاست، مجدداً بسوي آن هجوم مي‌آورند و جسم نيمه جانش را به بازي مي‌گيرند و از روي آن مي‌جهند حتي اسب سوران از فراز توده‌هاي آتش مي‌پرند.

2) جشن سده‌اي كه در بعضي نقاط ايران گرفته مي‌شود ساده‌تر است، يعني بهمان ترتيب كه گفته شد مردم پشته‌هائي از خار و خاشاك گردآورده و هنگام غروب آتش مي‌زدند. گاهي لب بسرودن ترانه‌اي دلكش مي‌گشودند و گاهي نيز جامه‌هاي ويژه‌اي به تن‌كرده و به شادي مي پرداختند، همانند سيزده نوروز آن را برگزار مي كردند.

kodiak آنلاین نیست.   پاسخ با نقل قول
قدیمی 20-06-2011, 06:09 PM   #2
neda
(کاربر طلایی)
 
neda آواتار ها
 
تاریخ عضویت: Mar 2011
نوشته ها: 648
Flame 16x16 جشن سده

جشن سده

جشن سده جشن پيدايش آتش است. سد روز از پاياين تابستان گذشته و يا سد شب و روز به نوروز مانده است و كهن بودن آن به پايه جشن‌هاي نوروز و مهرگان مي‌رسد.

جشن سده جشن پيدايش آتش است. سد روز از پاياين تابستان گذشته و يا سد شب و روز به نوروز مانده است و كهن بودن آن به پايه جشن‌هاي نوروز و مهرگان مي‌رسد.

از نظر نجومي (طبيعي) نياكان ما در روزگاران بسيار كهن، سال را به دو پاره (فصل) بخش مي‌كردند.تابستان كه هفت ماه به درازا مي‌كشيد، در نخستين روز فروردين ماه آغاز و آخرين روز مهر ماه پايان مي‌يافت. زمستان از آغاز آبان ماه شروع مي‌شد و تا پايان اسفندبه طول مي‌انجاميد.جشن سده، سومين روز از آغاز زمستان و يا سد روز و شب (پنجاه روز و پنجاه شب) به اول تابستان بود.

از نظر تاريخي نسبت اين جشن به هوشنگ شاه داده شده است. در شاهنامه آمده است كه روزي هوشنگ شاه با همراهانش در كوهي مي‌رفتند ناگهان چيزي دراز، تيره تن، و سياه رنگ ديد كه ماري بود و هوشنگ باهوش و هنگ، سنگي گرفت و سوي مار پرتاب كرد كه آن را به كشد. سنگ به سنگ ديگري برخورد كرد و چون هر دو سنگ چخماق بودند، فروغ (جرقه‌اي) پديدار شد، به بوته گرفت و مار فار كرد.

از اين رويداد هوشنگ شاه شادمان شد و خداوند را نيايش كرد كه راز آتش را به او آشكار كرده است. شادمان و پيروز، هوشنگ شاه آتش را از همان هنگام قبله قرار داد، آن روز را جشن اعلام كرد و اين سنت تا امروز برجاست، از نظر ديني: اين جشن به ياد آورنده اهميت نور، آتش و انرژي است. نوري كه از خداوند جداست و از خدواند جدا هم نيست. قبله اي كه در همه جا هست، دروني دل و جان همه نشانه‌هايي از فروغ اهورامزدا هستند، بهشت د راوستا به نام روشنايي بي‌پايان خوانده شده است. حكيم عمر خيام در كتاب نورزنامه مي‌نويسد:

"هرسال تا به امروز جشن سده را پادشاهان نيك عهد در ايران و توران به جاي مي‌آوردند، بعد از آن به امرور، زمان اين جشن به دست فراموشي سپرده شد و فقط زرتشتيان كه نگهبان سنن باستاني بوده و هستند اين جشن باستاني را برپا مي‌داشتند."

هر چند نوشته شده است كه مردآويج زياري به سال 323 هجري (سده دهم ميلادي) اين جشن را در اصفهان با شكوه برگزار كرد. همچنين در زمان غزنويان اين جشن دوباره رونق گرفت

در ايران باستان، و در ميان زرتشتيان ايران، اين جشن نزديك غروب آفتاب، با آتش افروزي آغاز مي‌شد و امروز هم با همان سنت كوه‌هايي از بوته و خار و هيزم در بيرون شهر فراهم شده، در حالي كه موبدان لاله به دست اوستا زمزمه مي‌كنند، بوته‌ها را روشن كرده و مردمي كه در ان جا جمع شده‌اند نماز آتش نيايش خوانده، و سپس دست يكديگر را گرفته به دور آتش مي‌چرخند، شادي و پايكوبي مي‌كنند اين مراسم وسيله انجمن زرتشتيان كرمان سده‌هاست كه بيرون از شهر انجام شده و همه مردم زن و مرد، زرتشتي و مسلمان، كليمي در ان جا گرد آمده و در شادي شركت مي‌كنند. در تهران اين جشن بيست و پنج سال با شكوه بوسيله سازمان فروهر در باغ ورجاوند برگزار شد.
neda آنلاین نیست.   پاسخ با نقل قول
پاسخ

برچسب ها
گردش, گردشگري, جشن سده, درباره طبيعت, طبيعت, طبيعت و توريسم, طبيعت گردي


کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)
 
ابزارهای موضوع
نحوه نمایش

مجوز های ارسال و ویرایش
شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
شما نمیتوانید فایل پیوست در پست خود ضمیمه کنید
شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید

BB code هست فعال
شکلک ها فعال است
کد [IMG] فعال است
کد HTML غیر فعال است

انتخاب سریع یک انجمن

War Dreams    Super Perfect Body    Scary Nature    Lovers School    Winner Trick    Hi Psychology    Lose Addiction    Survival Acts    The East Travel    Near Future Tech    How Cook Food    Wonderful Search    Discommend

Book Forever    Electronic 1    Science Doors    The Perfect Offers    Trip Roads    Travel Trip Time    Best Games Of    Shop Instrument    Allowedly


All times are GMT. The time now is 12:55 PM.


کپی رایت © 1388 . کلیه حقوق برای وبگاه حرف روز محفوظ است