قدیمی 26-06-2011, 09:39 AM   #1
neda
(کاربر طلایی)
 
neda آواتار ها
 
تاریخ عضویت: Mar 2011
نوشته ها: 648
Two بيابانهاي استان سیستان و بلوچستان از جنبه ژئومرفولوژی


بيابانهاي استان سیستان و بلوچستان از جنبه ژئومرفولوژی




رخساره‌هاي ژئومرفولوژي بيابان در استان سيستان و بلوچستان

بر اساس بررسي نقشه‌هاي توپوگرافي، زمين‌شناسي و عكسهاي ماهواره‌اي اشكال ژئومرفولوژي زير كه معرف بيابان هستند در سطح استان بررسي و شناسايي شده‌اند.


بدلند

بيشتر در سازندهاي متشكل از سنگهاي سست رسي، سيلتي و مارني(سيلت‌سنگها، رس‌سنگها و مارن‌‌ها)به‌صورت مجموعه‌اي از شيارهاي باريك نزديك به هم و عميق ايجاد شده که غالباً فاقد پوشش گياهي هستند.

در مناطق كوههاي غرب سيستان، شمال ايرانشهر، شرق و شمال نيكشهر و قصرقند، شمال سرباز و پيشين، جنوب و شرق جكيگور، نوار شرق چابهار_ بريس_ پسابندر و نوار شمال چابهار_ كهير_ زرآباد از مناطق اصلي گسترش بدلندهاي استان هستند.

روند گسترش آن‌ها به سمت جنوب استان افزايش يافته و بيشترين توسعه آن‌ها در بخش جنوبي و نوار ساحلي استان است. سستي و سفتي ضعيف سنگ، نفوذپذيري ناچيز، عدم‌تشكيل يا عمق كم خاك، عدم استقرار پوشش گياهي و يا تراكم بسيار اندك آن، شيب نسبتاً زياد(5 تا 40)درصد، شدت زياد بارندگيهاي 24 ساعته(بيش از 7 ميليمتر)و نهايتاً شدت فرسايش آبي از دلايل تشكيل اين شكل ژئومرفولوژي در منطقه مي‌باشد.


كوير و زمين‌هاي نمك و لاي دار


اين اراضي غالباً حوزه‌هاي بسته و بسيار شور هستند که داراي سطح آب زيرزميني بالا، تبخير بسيار زياد، پوشش گياهي خاص(شورپسند‌) يا بدون پوشش گياهي و گاهي سنگ بستر كم عمق مي باشند. چاله جازموريان، چاله‌هاي تگور، چاه غيب، ماشكيد، گرگ حيدرآباد، مناطق شمال شرق نصرت‌آباد و مناطق كوچكي در غرب ناحيه كوهستاني سفيدابه سيستان از جمله اين نوع اشكال ژئومرفولوژي در استان مي‌باشند.

تخريب سازندهاي مارني، مادستوني، شيلي، نمكي و گچي در حوزه‌هاي بالادست و انتقال مواد معلق و محلول توسط سيلابها به سمت نواحي پست و گود و نهايتاً تبخير شديد(بيش از 3500 ميليمتر)در اين مناطق موجب ظاهر شدن و توسعه كفه‌هاي نمكي گرديده است. خاك در اين رخساره‌ ژئومرفولوژي شور بوده و ندرتاً گياهاني شور پسند بطور پراكنده در آن يافت مي‌شوند.


بسترهاي طغياني يا دشت‌هاي سيلابي


اراضي همواري كه طي سيلاب و طغيان رودخانه توسط آب پوشيده و از ذرات ماسه، سيلت، رس و ذرات معلق همراه آب تشكيل شده‌اند. غالباً سطح آنها جهت كشت مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين شكل ژئومرفولوژي در حاشيه رودخانه‌هاي هيرمند، بمپور، بخش‌هايي از رودخانه‌هاي كاجو، سرباز، ماشكيد و در اطراف رودخانه‌هاي باهوكلات، كهير و زرآباد در استان قابل مشاهده است.


دشت‌سر


اين عارضه ژئومرفولوژي به بخش انتهايي دامنه‌ها كه بصورت كشيده و داراي شيب ملايم و طولاني است اطلاق مي‌گردد. حوزه دشت‌سرهاي استان بسيار وسيع و تقريباً در سراسر بخش‌ها در پايين دست واحدهاي كوهستاني و يا تپه ماهوري با سنگ‌شناسي متنوعي تشكيل گرديده‌اند.

انواع فليش، سنگهاي دگرگوني(بيشتر از نوع شيست)‌، انواع ماسه‌سنگ‌ها، آهك‌هاي مارني، گرانيت، آندزيت، لاواي آتشفشاني، سنگهاي‌آذرين بازيك، دياباز و افيوليت‌ از جمله سنگ‌شناسي واحدهايي هستند كه دشت‌سرها از دامنه آن‌ها شروع شده‌اند. دشت‌سرهاي استان هم از نوع پوشيده وهم از نوع لخت هستند و از رسوبات متنوعي تشكيل شده‌اند.

دشت‌سرهاي متشكل از قطعات و دانه‌هاي رسوبي ماسه‌اي و شيلي در حوزه گسترش بسيار زياد فليش در شمال، مركز و شرق استان، دشت‌سرهاي با سنگ شناسي از جنس توف و ديگر سازنده‌هاي آذرين در نواحي حوزه‌هاي تفتان و بزمان، دشت‌سرهاي تشكيل شده از قطعات و دانه‌ها‌ي آهكي در حوزه سنگ‌هاي نسبتاً محدود آهكي، دشت‌سرهاي متشكل از اجزاء آذرين بازيك مثل دياباز و افيوليت در حوزه‌هاي مركزي استان از جمله شمال و غرب خاش، جنوب جازموريان و دشت‌سرهاي متشكل از اجزاء آذرين دروني مثل گرانيت‌هاي حوزه زاهدان از جمله مناطق مهم اين شكل ژئومرفولوژي مي‌باشند.


تپه‌هاي ماسه بادي ـ نبكاها

تپه‌هاي ماسه‌اي يكي از گسترده‌ترين اشكال ژئومرفولوژي نشاندهنده قلمرو بيابان در استان سيستان و بلوچستان هستند. بطور كلي 7 منطقه تحت پوشش تپه‌ماسه‌ها را در استان مي‌توان تفكيك و معرفي نمود:


الف)تپه‌ماسه‌هاي منطقه سيستان

در بخش شمال استان در دشت سيستان، نبكا‌هاي فعال و غير ثابت در بيشتر مناطق دشت و اطراف درياچه‌هامون، تپه‌هاي نسبتاً مرتفع مناطق نياتك، زهك، تاسوكي، شهرسوخته تا مرزهاي افغانستان همه شواهد گسترش قلمرو بيابان در اين منطقه وسيع از استان سيستان و بلوچستان مي‌باشند.


ب)تپه‌ماسه‌هاي منطقه زاهدان _ ميرجاوه

از قسمت‌هاي غرب زاهدان تا نواحي خود شهر زاهدان و جنوب آن و به طرف شرق تا ميرجاوه و شرق ميرجاوه تا مرزهاي پاكستان تحت پوشش بادهاي فرساينده و تشكيل ماسه‌زارها و تپه‌هاي شني است. روند گسترش و توسعه ماسه‌زار و تپه‌ماسه‌ها در اين منطقه، از غرب و شمال غرب به سمت شرق و جنوب شرق افزايش ولي، ميزان وشدت فعاليت تپه‌ها در قسمت‌هاي غربي بيشتر به ‌نظر مي‌رسد. شكل تپه‌ها در اين منطقه نيز متنوع و از نبكا‌هاي كوچك تا برخان‌هاي مرتفع تغيير مي‌كند.


ج)تپه‌ماسه‌هاي منطقه نصرت‌آباد

در شمال‌غربي استان يعني در منطقه نصرت‌آباد، فعاليت ‌فرسايش بادي از شرق نصرت‌آباد آغاز و به سمت غرب با روند شمال‌غربي ادامه مي‌يابد. پهنه‌هاي ماسه‌‌زار متحرك و نبكاهاي كوچك و بزرگ در اين منطقه مشاهده مي‌شوند. مخروط افكنه‌هاي بزرگ اطراف منطقه ترسيب تپه‌هاي ماسه‌اي مناطق برداشت هستند كه شدت فرسايش بادي در اين مناطق زياد است.


د)تپه‌ماسه‌هاي منطقه لوت

بخشي از كوير لوت در استان سيستان و بلوچستان واقع كه يكي از مناطق وسيع تپه‌هاي ماسه‌اي در غرب استان و همجوار با استان كرمان است و برخان‌‌ها وتپه‌هاي ماسه اي مرتفعي در آن مشاهده مي‌شود. اين منطقه غالباً خالي از سكنه، بدون پوشش گياهي و ديگر فعاليت‌هاي عمده بيولوژيك بوده و چهره مطلق بياباني بر غالب بخش‌هاي آن حاكم است. اين منطقه از سمت جنوب، تا بخش‌هاي شمال و غرب بزمان ادامه مي‌يابد.


ه)تپه‌ماسه‌هاي منطقه ايرانشهر_جازموريان

از نظر ميزان فعاليت، وسعت ماسه‌زارها و نقش آن‌ها در مسائل اقتصادي و اجتماعي، منطقه ايرانشهر_جازموريان مهمترين منطقه تحت گسترش تپه‌هاي ماسه‌اي در استان است. شكل ژئومرفولوژي آن‌ها از پهنه‌هاي متحرك ماسه‌زار تا نبكا‌هاي كوچك و تا برخان‌هاي مرتفع(بيش از 10 متر ارتفاع) و فعاليت آن‌ها نيز از تپه‌هاي غير فعال و تثبيت شده تا تپه‌هاي نيمه‌فعال و تا تپه‌هاي بسيار فعال تغيير مي‌كند. اين منطقه از ايرانشهر و بخش‌هاي جنوبي آن آغاز و تا گودال اصلي جازموريان ادامه مي‌يابد كه در اين ميان نواحي مهمي ازجمله شهر بمپور، روستاهاي زيادي در ناحيه شمس آباد، ناحيه وسيع سردگال و كاسكين، ناحيه جنوب بزمان، ناحيه اسپكه، مسكوتان، چارزي، جلگه چاه‌هاشم و دلگان را در برمي‌گيرد.


و)تپه‌ماسه‌هاي منطقه ساحلي استان

در مناطق ساحلي درياي عمان از شرقي ترين بخش ساحل يعني نواحي پسابندر تا غربي‌ترين نواحي آن يعني ناحيه زرآباد كم و بيش تپه‌هاي ماسه اي مشاهده مي‌شوند كه از سمت شرق به سمت غرب بيشتر گسترش مي‌يابند. اين تپه‌ها غالباً منفرد و به صورت نبكاهاي كوتاه هستند. ويژگي‌هاي تپه‌ماسه‌ها در اين منطقه با ساير مناطق استان متفاوت است و به نظر مي‌رسد كه اين تفاوت در اشكال ژئومرفولوژي و همچنين منشاء تپه‌ها نهفته باشد.


ز) منطقه تپه‌ماسه‌هاي كوچك پراكنده :

علاوه بر شش منطقه اصلي و عمده گسترش تپه‌ماسه‌هاي ذكرشده، مناطق پراكنده و كوچكي از تپه‌هاي ماسه‌اي در ساير نقاط استان نيز ازجمله در شرق سراوان(ناحيه‌ سوران)، جنوب‌غربي خاش(ناحيه اطراف‌هامون‌هاي تگور و چاه‌غيب)، در نواحي پيشين و حتي مناطق كوهستاني بنت و فنوج مشاهده مي‌شوند.


قلمرو بيابان‌هاي ژئومرفولوژي استان


اشكال ژئومرفولوژي خاصي در استان ديده‌ مي‌شود كه بر اساس آن‌ها مي‌توان قلمرو محدوده هاي بياباني و غير‌بياباني استان را تعيين نمود. به ترتيب، تپه‌هاي ماسه بادي، تيپ‌هايي از دشت‌سرها، كويرها و زمينهاي نمكي، بدلندها و بسرتهاي طغياني در تعين قلمرو بيابان ژئومرفولوژي در استان داراي اهميت مي‌باشند.

اشكال مزبور در مناطق مختلف استان گسترش دارند ولي گسترش اصلي و تراكم آن‌ها در منطقه بياباني سيستان، نصرت‌آباد، زاهدان، ميرجاوه، جنوب و جنوب‌غرب زاهدان، جنوب‌غرب خاش، جنوب شرق و غرب سراوان، غرب ايرانشهر، شرق نيكشهر، منطقه پيشين تا دشتياري چابهار و سواحل درياي عمان از مرز پاكستان تا مرز استان هرمزگان به شكل نسبتاً يكپارچه‌اي مشاهده‌مي‌شوند. رخساره تپه‌ماسه‌ها و ماسه‌زار‌هاي ناشي از فرسايش بادي و دشت‌سرهاي لخت و يا پوشيده در اكثر اين مناطق بياباني، به عنوان اشكال غالب ديده مي‌شوند. شكل زير نقشه‌ قلمرو بيابان‌هاي ژئومرفولوژي استان را نشان مي‌دهند.

neda آنلاین نیست.   پاسخ با نقل قول
پاسخ

برچسب ها
گردش, گردشگري, بيابانهاي استان سیستان و بلوچستان, بیابان, درباره طبيعت, طبيعت, طبيعت و توريسم, طبيعت گردي


کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)
 
ابزارهای موضوع
نحوه نمایش

مجوز های ارسال و ویرایش
شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
شما نمیتوانید فایل پیوست در پست خود ضمیمه کنید
شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید

BB code هست فعال
شکلک ها فعال است
کد [IMG] فعال است
کد HTML غیر فعال است

انتخاب سریع یک انجمن

War Dreams    Super Perfect Body    Scary Nature    Lovers School    Winner Trick    Hi Psychology    Lose Addiction    Survival Acts    The East Travel    Near Future Tech    How Cook Food    Wonderful Search    Discommend

Book Forever    Electronic 1    Science Doors    The Perfect Offers    Trip Roads    Travel Trip Time    Best Games Of    Shop Instrument    Allowedly


All times are GMT. The time now is 12:55 PM.


کپی رایت © 1388 . کلیه حقوق برای وبگاه حرف روز محفوظ است