کوله خاس - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

Magnum · 28-06-2011, 10:26 AM

کوله خاس

نام علمی:Ruscus hyrcanus Woron.

نام انگلیسی:Butcher`s broom, knee holly

نام‌های دیگر: جز، جیز (مازندران)، چُوشْت، چُشْت (تالش)، هس (آستارا)، پل، کُول، کولر، کول کیش، کُولْ‌خَس، کُوله خَس

کُوله خاس درختچه‌ای کوچک و همیشه سبز و دوپایه از تیرهٔ لاله (Liliaceae) با ساقه‌های زیرزمینی ضخیم و افقی و به ارتفاع 25 ـ 40 سانتی‌متر است که در اغلب نواحی جنگل‌های شمال می‌روید (مظفریان، 1383).

گیاه‌شناسی

شاخ و برگ: شاخه‌ها 4- 6 تایی، تا حدی فراهم، شاخهٔ مرکزی طویل شده و به شکل ساقه درآمده است. شاخه‌برگی (Phylloclade/Cladode) به طول 15- 25 به عرض 8- 13 میلی‌متر، بیضوی ـ تخم مرغی، با خار انتهایی به طول 2- 5/2 میلی‌متر، سبز تیره.

گل: گل‌ها (1-) 2- 5 تایی، قطعات خارجی گلپوش به طول 2- 2/2 به عرض 3/1 میلی‌متر، بیضوی تا بیضوی ـ تخم مرغی، داخلی‌ها کوتاه‌تر و باریک‌تر، سبز شونده.

میوه: سته‌ به قطر 10- 14 میلی‌متر، تا حدی کروی، قرمز.

دانه: به قطر 8- 9 میلی‌متر، کروی، قهوه‌ای کم‌رنگ (مظفریان، 1383).

پراکنش

این گیاه در نواحی شمال ایران در سطح زیادی از جنگل‌ها، به‌خصوص جنگل‌های انبوه و یا حاشیهٔ آنها می‌روید و ارتفاع رویش آن در دره‌های مرطوب نزدیک دریای خزر تا 1000 متر می‌رسد (بوداغی، 1380).

گلستان: گرگان، بندرگز، علی آباد، پارک ملی گلستان، زیارت، آزادشهر.

مازندران: نوشهر، چالوس، آمل، بابل، ساری، بهشهر، تنکابن، رامسر.

گیلان: چابکسر، رشت، لاهیجان، بندر انزلی، رضوان‌شهر، اسالم، جادهٔ اسالم به خلخال، آستارا، جادهٔ آستارا به اردبیل (مظفریان، 1383).

بوم‌شناسی

کوله خاس گیاهی سایه‌پسند است و در جنگل‌های انبوه شمال که نور به کف جنگل نمی‌رسد، به همراه دیگر گونه‌های سایه‌پسند همچون نونهال شمشاد و ممرز و آزاد و تَمیس دیده می‌شود. این گیاه در جنگل‌های جلگه‌ای شمال با بلوط و در میان‌بند با راش جامعهٔ گیاهی تشکیل می‌دهد (ثابتی، 1382). جامعهٔ راشستان با کوله خاس در خاک‌های با سنگ مادر آهکی دیده می‌شود (مروی مهاجر، 1384).

کاربردها

ریزوم و ریشهٔ کوله خاس که به صورت قطعاتی به رنگ خاکستری مایل به زرد و پوشیده از ریشه‌های باریکی در سطح پایینی است، مصرف دارویی دارد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در قرون وسطی، ایرانیان و عرب‌ها تنها مللی بودند که از کوله خاس زودتر از دیگران برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند.

ریزوم و ریشهٔ گیاه، اثر مُدر و اشتهاآور دارد که اثر معالج در برقراری و تحریک ترشحات ادرار و رفع آب آوردن بافت‌ها و استسقا و بیماری‌های مجاری ادرار و سنگ کلیه و همچنین زردی و نِقرس و حالات خَنازیری (گرفتگی گره‌های لنفاوی گردن) و کم‌خونی دختران جوان دارد. از برگ آن در گذشته دم‌کرده‌های تب‌بُر تهیه می‌شد.

میوه و برگ آن با آب انگور برای تقویت معده و کبد و معالجهٔ یرقان و اسهال مفید است و ترشح شیر را افزایش می‌دهد.

در سال‌های اخیر ریشهٔ این گیاه در گیلان و مازندران به صورت گیاه دارویی به خارج صادر می‌شود (بوداغی، 1380).

28-06-2011, 10:26 AM	#1
Magnum (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Mar 2011 نوشته ها: 512	کوله خاس کوله خاس نام علمی:Ruscus hyrcanus Woron. نام انگلیسی:Butcher`s broom, knee holly نام‌های دیگر: جز، جیز (مازندران)، چُوشْت، چُشْت (تالش)، هس (آستارا)، پل، کُول، کولر، کول کیش، کُولْ‌خَس، کُوله خَس کُوله خاس درختچه‌ای کوچک و همیشه سبز و دوپایه از تیرهٔ لاله (Liliaceae) با ساقه‌های زیرزمینی ضخیم و افقی و به ارتفاع 25 ـ 40 سانتی‌متر است که در اغلب نواحی جنگل‌های شمال می‌روید (مظفریان، 1383). گیاه‌شناسی شاخ و برگ: شاخه‌ها 4- 6 تایی، تا حدی فراهم، شاخهٔ مرکزی طویل شده و به شکل ساقه درآمده است. شاخه‌برگی (Phylloclade/Cladode) به طول 15- 25 به عرض 8- 13 میلی‌متر، بیضوی ـ تخم مرغی، با خار انتهایی به طول 2- 5/2 میلی‌متر، سبز تیره. گل: گل‌ها (1-) 2- 5 تایی، قطعات خارجی گلپوش به طول 2- 2/2 به عرض 3/1 میلی‌متر، بیضوی تا بیضوی ـ تخم مرغی، داخلی‌ها کوتاه‌تر و باریک‌تر، سبز شونده. میوه: سته‌ به قطر 10- 14 میلی‌متر، تا حدی کروی، قرمز. دانه: به قطر 8- 9 میلی‌متر، کروی، قهوه‌ای کم‌رنگ (مظفریان، 1383). پراکنش این گیاه در نواحی شمال ایران در سطح زیادی از جنگل‌ها، به‌خصوص جنگل‌های انبوه و یا حاشیهٔ آنها می‌روید و ارتفاع رویش آن در دره‌های مرطوب نزدیک دریای خزر تا 1000 متر می‌رسد (بوداغی، 1380). گلستان: گرگان، بندرگز، علی آباد، پارک ملی گلستان، زیارت، آزادشهر. مازندران: نوشهر، چالوس، آمل، بابل، ساری، بهشهر، تنکابن، رامسر. گیلان: چابکسر، رشت، لاهیجان، بندر انزلی، رضوان‌شهر، اسالم، جادهٔ اسالم به خلخال، آستارا، جادهٔ آستارا به اردبیل (مظفریان، 1383). بوم‌شناسی کوله خاس گیاهی سایه‌پسند است و در جنگل‌های انبوه شمال که نور به کف جنگل نمی‌رسد، به همراه دیگر گونه‌های سایه‌پسند همچون نونهال شمشاد و ممرز و آزاد و تَمیس دیده می‌شود. این گیاه در جنگل‌های جلگه‌ای شمال با بلوط و در میان‌بند با راش جامعهٔ گیاهی تشکیل می‌دهد (ثابتی، 1382). جامعهٔ راشستان با کوله خاس در خاک‌های با سنگ مادر آهکی دیده می‌شود (مروی مهاجر، 1384). کاربردها ریزوم و ریشهٔ کوله خاس که به صورت قطعاتی به رنگ خاکستری مایل به زرد و پوشیده از ریشه‌های باریکی در سطح پایینی است، مصرف دارویی دارد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در قرون وسطی، ایرانیان و عرب‌ها تنها مللی بودند که از کوله خاس زودتر از دیگران برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند. ریزوم و ریشهٔ گیاه، اثر مُدر و اشتهاآور دارد که اثر معالج در برقراری و تحریک ترشحات ادرار و رفع آب آوردن بافت‌ها و استسقا و بیماری‌های مجاری ادرار و سنگ کلیه و همچنین زردی و نِقرس و حالات خَنازیری (گرفتگی گره‌های لنفاوی گردن) و کم‌خونی دختران جوان دارد. از برگ آن در گذشته دم‌کرده‌های تب‌بُر تهیه می‌شد. میوه و برگ آن با آب انگور برای تقویت معده و کبد و معالجهٔ یرقان و اسهال مفید است و ترشح شیر را افزایش می‌دهد. در سال‌های اخیر ریشهٔ این گیاه در گیلان و مازندران به صورت گیاه دارویی به خارج صادر می‌شود (بوداغی، 1380).

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)