اسب خزر در معرض انقراض قرار دارد - طبیعت و توریسم (طبیعت ایران و جهان، نقاط دیدنی، گردشگری)؛

emily · 02-03-2011, 10:48 AM

اسب خزر در معرض انقراض قرار دارد

اسب کاسپين که از آن به عنوان اسب مينياتوري خزر ياد مي شود به عنوان يکي از نژادهاي پايه در سطح بين‌المللي شناخته شده بدليل عدم توجه به پرورش و مطالعات مرتبط با اين حيوان در آستانه انقراض قرار دارد.

اسب کاسپين ، اسبي کوتاه قد و زيباي ايراني است که به خطه شمال و جنگل هاي حاشيه درياي خزر تعلق دارد و به عنوان يکي از نژادهاي پايه در سطح بين‌المللي شناخته شده است و ذخيره ژنتيکي بسيار ارزشمندي محسوب مي ‌شود.

تحقيقات علمي، کاسپين را به عنوان جد اسب اصيل خوزستان (عرب) و يکي از چهار جد اوليه اسب هاي امروزي معرفي مي کند و بر خلوص ژنتيکي آن صحه گذاشته‌ است.

تعداد اين نژاد در جهان هزار و300 راس و در ايران حدود هزار راس تخمين زده مي شود و به عنوان يک نژاد در معرض خطر انقراض محسوب مي شود.

اين ذخيره ژنتيکي با ارزش، نژادي بسيار مناسب براي آموزش سوارکاري کودکان و نوجوانان بوده و قابليت آموزش پذيري و هوش بسزايي دارد.

اين نژاد اصيل و زيبا که امکان پرورش آن در استانهاي شمالي ايران وجود دارد و اصولا زادگاه اين اسب در شمال ايران است به خارج فرستاده مي شود و در کشورهاي استراليا، انگليس و آمريکا پرورش مي يابد اما در استان گيلان که سرزمين و موطن اصلي خود اثري جدي از پرورش و مطالعات مرتبط با اين حيوان مشاهده نمي شود.

اسب کاسپين از شاهکارهاي خلقت و در آفرينش است، اين حيوان با وجود قدي کوتاه يعني 90 تا 120 سانتيمتر به يک اسب با تناسب بدني کامل شباهت دارد که تا بدان روز در دنيا گزارش نشده بود.

«لوئيز فيروز» اين اسب را که کشاورزان محلي با نام «مولکي» يا «پوزکي» به معني پوزه کوچک مي شناخت، اسبچه خزر ناميد که البته در تحقيقات گسترده بعدي نام اين حيوان به «اسب مينياتوري درياي خزر» و در نهايت به «اسب خزر يا اسب کاسپين» تغيير يافت.

اکنون بعد از گذشت بيش از 40 سال اين اسب که روز به روز به تقاضاي جهاني آن افزوده مي شود، بازار پررونقي در داخل ايران ندارد.

رئيس مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي استان گيلان در اين باره گفت: براساس برنامه راهبردي تحقيقات حفظ ذخاير ژنتيکي دامي کشور، حفاظت از ذخاير ژنتيکي دام بومي موجود کشور در محيط هاي طبيعي (آشيانها) (حفاظت به روش in situ) بايد صورت گيرد.

محمود بهمني افزود: استان گيلان خاستگاه اصلي اسب کاسپين بوده و در حال حاضر تعداد 29 هزار راس اسب در آن وجود دارد که براساس مطالعات اوليه انجام شده از سوي معاونت بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي استان، تعداد 400 راس آن از نظر فنوتيپي شباهت هاي زيادي به اسب کاسپين دارند.

وي اضافه كرد: از سال گذشته به منظور توسعه تحقيقات کاربردي و استفاده بهينه از توانمندي هاي موجود در کشور در زمينه اسب کاسپين و در راستاي دستيابي به اهداف عاليه برنامه راهبردي تحقيقات حفظ ذخاير ژنتيکي دامي کشور (اسب کاسپين)، که تاکيد بر حفاظت از ذخاير ژنتيکي دام بومي موجود کشور در محيط هاي طبيعي (آشيان ها) (حفاظت به روش in situ) دارد، مقرر شد در مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گيلان تحقيقات در زمينه اسب کاسپين انجام شود.

رئيس مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گيلان گفت: اهداف پرورش اسب کاسپين در اين مرکز شامل ارتقاي جايگاه علمي و اقتصادي استان در کشور، انجام تحقيقات کاربردي در خصوص اسب کاسپين و توليد دانش فني، حفظ ذخاير ژنتيکي در معرض خطر اسب کاسپين در آشيان ها و خاستگاه آن (In situ)، مديريت پرورش و افزايش راندمان توليد مثلي و کاربرد علوم بيوتکنولوژي در راستاي توسعه اين نژاد است.

وي همچنين اجراي پايان نامه‌ هاي فوق ليسانس و دکترا در گرايش اسب با همکاري دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي، شناسايي بيماري هاي اسب، مطالعات اقتصادي اجتماعي در راستاي بهبود و توسعه صنعت پرورش اسب، برنامه ريزي و توسعه صادرات اسب، آموزش و توسعه ورزش سوارکاري در استان، برگزاري همايش هاي علمي، جشنواره هاي اسب کاسپين در استان، برگزاري کارگاه هاي علمي و‌ آموزشي، برگزاري مسابقات سوارکاري، ارائه مقالات علمي، انتشار کتاب، ايجاد و توسعه فضاي اکوتوريسم در استان گيلان را از ديگر اهداف پرورش اين حيوان ارزشمند عنوان کرد.

بهمني با اشاره به محورهاي تحقيقاتي پرورش اسب در مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گيلان خاطر نشان کرد: شناسايي خصوصيات و توانمندي هاي اسب کاسپين، تغذيه اسب و معرفي منابع خوراک دام جديد، مديريت پرورش و رفتارشناسي، ژنتيک و اصلاح نژاد، بيوتکنولوژي، تعيين ظرفيت ‌هاي ورزشي و فيزيولوژي اين نژاد، تعيين فاکتورهاي توليد مثلي و افزايش بهره‌ وري در راندمان توليد اين نژاد و روش هاي بهينه تجاري سازي است.

اسب خزر زماني در ايران قديم (شمال ايران) و ترکمنستان به صورت بومي زيست مي کرد و در تمام مقالات و کتابهاي که در مورد پيدايش و تکامل اسب امروزي به نگارش در آمده است از آن به عنوان اسب هاي اوليه تيپ چهارم از آن ياد شده است.

تحقيقات به عمل آمده بر اساس آزمايشات انجام شده بر روي استخوان هاي به دست آمده در مناطق باستاني ايران و ترکمنستان و همچنين آناليز ژنتيکي خون نژادهاي مختلف اسب از سراسر دنيا نشان مي دهد که اجداد عمده اسبان مشرق زمين از اسب هاي ترکمن و اسب خزر هستند.

اين نظريه زماني جنبه علمي به خود گرفت که دکتر «گاس کاتران» از دانشگاه کنتاکي آمريکا که همواره در زمينه تحقيقات ژنتيکي اسب و آناليز DNA و مارکرهاي ژنتيکي بر روي اسبهاي ترکمن و خزر پيشقدم بوده است، بر اساس آزمايشات خود تائيد کرد که اين دو نژاد منشاء تمام اسب هاي شرقي هستند.

شواهدي وجود دارد که اسب خزر در ايران از چهار هزار سال قبل از ميلاد پرورش داده مي شد، شواهد ژنتيکي، گرافيکي و استخوان شناسي و نقوش سنگي روي پلکان هاي تخت جمشيد و مهرها و مجسمه هاي بر جا مانده از آثار تمدنهاي باستاني همگي دال بر وجود اسب خزر از زمان هاي دور است.

اما پس از آن اين نژاد منحصر به فرد مورد فراموشي قرار گرفت تا اينکه در سال هاي 44 -1343 يک خانم آمريکايي به نام لوئيز فيروز موفق به کشف مجدد آن شد و از آن هنگام با کشف مجدد آن پرورش و تکثير آن نيز در داخل و خارج از کشور شروع شد.

اسبچه خزر بايد به نام ايران ثبت جهاني شود

رئيس هيئت اسب سواري استان گيلان در اين رابطه گفت: در ثبت جهاني اسبچه خزر کشور بايد تعجيل کرد چرا که بعد از مرگ خانم لوئيز فيروز در اين امر مهم هيچ اقدامي صورت نگرفته به حدي که انگلستان به دنبال ثبت جهاني اسبچه خزر ايران به نام خود است.

هوشنگ افشار با بيان اينکه زادگاه و مأمن اوليه اسبچه خزر به عنوان نياي تمامي اسب هاي جهان در سواحل جنوبي درياي خزر و به ويژه استان گيلان است بر لزوم احياء و معرفي آن تاکيد کرد.

وي همچنين در خصوص نحوه تشخيص ميزان خلوص نژادي اسبچه خزر خاطر نشان کرد: با اين هدف DNA اسب از هر تار موي اسبچه استخراج مي شود تا در کتاب انساب بين المللي درج شود، موضوعي که بعد از گذشت چهار سال از درگذشت خانم لوئيزفيروز اسمي از ايران در اين کتاب ثبت نشده است.

رئيس هيئت اسب سواري گيلان يادآورشد: ثبت جهاني مالکيت معنوي و اصالت اسبچه خزر به نام ايران و کرانه هاي جنوبي درياي خزر به عنوان يک موضوع ملي حمايت و توجه بيش از پيش مسئولان ذيربط را طلب مي کند.

اسب خزر همانطور که از نامش پيداست بومي منطقه خزر بوده و پراکندگي فعلي آن از بهشهر در نزديکي دشت ترکمن تا تالش در غرب درياي مازندران است.

اين نژاد همانطور که اشاره شد، براي اولين بار از سوي «لوئيز فيروز» در سال 1343 و با انگيزه دستيابي به اسبان مناسب براي آموزش سوارکاري و سواري آزاد به کودکان و نوجوانان در اطراف شهرستان آمل و به شکل تصادفي شناسايي شد.

در سال 1344 اولين گله از اين نژاد با گردآوري پنج راس از آنها در نزديکي تهران تشکيل و با افزايش تعداد آنها در سالهاي بعد اولين کتاب انساب آنها براي نظارت، ثبت اطلاعات شجره اي و حفاظت از خطوط نژادي آن ترتيب داده شد.

تا سال 1358 تعداد 109 راس اسب خزر در کتاب انساب ثبت شده بود که 22 راس از آنها به خارج صادر شده بود، در سال 1373 تعداد 33 راس از اين اسبان توسط وزارت جهاد سازندگي وقت از «لوئيز فيروز» خريداري شد و در مرکز تحقيقات کشاورزي تهران (ايستگاه خجير) مورد نگهداري و پرورش قرار گرفت.

اين ايستگاه ضمن پرورش و تکثير اين نژاد، اقدام به توزيع توليدات خود در قالب فروش، امانت و هديه به مراکز دولتي نيمه دولتي و خصوصي کرد تا ضمن کاهش هزينه هاي نگهداري و خطرات شيوع امراض واگير گامي براي ترويج فرهنگ نگهداري و پرورش اين نژاد منحصر به فرد در بين مردم به ويژه اسبداران برداشته شود.

گرچه با گذشت حدود چهار دهه از شناسايي آن هنوز در داخل کشور بسياري اين اسب را نمي شناسند اما در خارج از کشور جايگاه ويژه اي در عرصه جهاني پيدا کرده و در حال حاضر تقاضاي فراواني براي خريد اين اسبان وجود دارد.

در سال 1345 با ورود اولين اسب خزر به ويرجينياي آمريکا حرکت اين نژاد در قرن اخير به ساير نقاط جهان آغاز شد، در سال 49 تعداد چهار راس به برمودا و در سال 50 دو راس به وليعهد انگلستان اهداء شد که از طريق مجارستان به انگلستان انتقال يافت.

در طي سال هاي 54 -1351 تعداد بيشتري از اين نژاد به آمريکا و انگليس صادر شد و در سال 1355 به استراليا نيز صادر شد، در سال 1357 اولين محموله اسب خزر به نيوزيلند رفت و آخرين مرحله صادرات آن در سال 1372 بود که تعداد هفت راس از طريق روسيه به انگلستان صادر شد و در سال 1373 دو راس اسب خزر وارد خاک بلژيک شد.

در سال 1374 يک رمه بزرگ آن از انگلستان به آمريکا صادر شد و به دنبال آن سيل واردات آن از استراليا و نيوزيلند به آمريکا آغاز شد، در سال 1373 انگلستان اقدام به صادرات اسبان خزر توليدي خود به سوئد، نروژ، کانادا، ژاپن، اردن، مصر و... کرده است.

هم اکنون در کشورهاي انگلستان، استرالياي جنوبي، استرالياي غربي، نيوزيلند، آمريکا و ساير کشورها انجمن هاي کاسپين فعال هستند.

انجمن ها و مراکز ثبت اسب خزر در دنيا شامل انجمن اسب خزر (انگلستان)، انجمن نژاد خزر (انگلستان)، ثبت اسب خزر ايران، انجمن اسب خزر استراليا، انجمن حفاظت از اسب خزر استرالياي غربي، ثبت اسب خزر نيوزيلند، انجمن اسب خزر آمريکا، انجمن اسب خزر امريکاي شمالي (آمريکا)، انجمن اسب خزر نروژ، اتحاديه اسب خزر سوئد است.

تعداد اسبان خزر ثبت شده در انجمن اسب خزر تا سال 2008، هزار و 669 راس، تعداد اضافه شده در سال 2009، 200 راس است.

تعداد مزارع پرورش اسب خزري در کشورهاي مختلف شامل ايران (هشت) ، آمريکا (16) ، انگلستان (12) ، هلند (چهار) ، سوئد (چهار) ، کانادا (دو) ، استراليا (سه) و نروژ (دو) است.

در داخل کشور نيز مرکز تحقيقات کشاورزي تهران با حدود 100 راس اسب خزر که 55 راس آن در ايستگاه خجير نگهداري مي شود و بقيه در استانهاي مختلف (کرمان، سمنان، آذربايجان، سيستان و بلوچستان، يزد و ...) و همچنين هفت مجموعه خصوصي در استانهاي تهران و گيلان و همچنين در بعضي از باشگاه ها با داشتن يک يا دو راس اسب خزر در زمره پرورش دهندگان اين نژاد ايراني هستند.

با توجه به تاريخچه پرورش اسب در ايران ممکن است تصور شود که با رشد تکنولوژي امروزه اسب نمي تواند نقش مفيدي در بخش دامپروري کشور داشته باشد و وجود انواع خودرو و تجهيزات کشاورزي موجب بي نيازي از اسب مي شود.

نقش موثر اسب در توسعه ملي

اگر مسئولان واقع بينانه برخورد کنند اسب مي تواند در توسعه ملي نقش بسزايي داشته باشد، استفاده از اين حيوان در مواردي چون امنيت ملي، کشاورزي، حمل و نقل عشاير، تربيت بدني و تفريحات سالم و کسب مقام در مسابقات جهاني، کسب درآمد، توسعه تحقيقات ملي، اشتغال زايي و بالاخره به عنوان صادرات غير نفتي و ارز آوري اين نقش بارزتر مي کند و اينها همه مشروط بر اين است که به اسب نگاهي نو بايد داشته و شخصيتي مستقل براي آن قائل شد.

اگر چه اسب دامي نيست که بتواند براي بشريت منشاء پروتئين يا مواد لبني باشد ولي مي تواند در عرصه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي نقش مهمي را ايفاء کند که در مورد هيچ دامي صادق نيست، وقتي ممکن است قيمت يک اسب به ميليونها دلار برسد، کدام دام مي تواند با آن قابل قياس باشد؟

گذشته از اين موارد، ايران با داشتن نژادهاي اصيل و شناخته شده مانند اسب ترکمن، اسب کرد، اسب اصيل (عرب)، اسب خزر و ساير گونه ها بعنوان يکي از منابع ژنتيکي بحساب مي آيد که متاسفانه در اثر کم توجهي و عدم کنترل واردات نژادهاي خارجي به اين منبع غني ژنتيکي خسارت عظيمي وارد شده تا جائيکه بسياري از اسبان کشور را دوخون کرده و از درجه خلوص نژادي آنها کاسته است. رفع اين کاستي ها ميسر نمي شود مگر اينکه به امر تحقيقات و پژوهش اسب بطور جدي پرداخته شود.

در بين نژادهاي ايراني بيشترين تحقيق بر روي اسب خزر صورت گرفته که باعث معروفيت اين نژاد در جهان شده است و مورد اقبال جامعه جهاني طالب اسب خزر قرار گيرد.

اين در حالي است که در بين ساير نژادها ممکن است اسب هاي با ويژگي هاي برتر داشته باشيم که به مراتب با ارزش تر از اسب خزر باشند اما متاسفانه به دليل عدم توجه در حال انقراض و نابودي هستند.

بر خلاف نظر عده اي که کم بودن جمعيت اسب در کشور را بعنوان يک توجيه و دليل کافي در بي توجهي نسبت به اين حيوان با ارزش اقتصادي مي دانند، بايد گفت که با بررسي ساير کشورها که در زمينه پرورش اسب به پيشرفت هاي قابل توجهي رسيده اند، مشاهده مي شود که تعداد اسبان آنها خيلي کمتر از اسبهاي موجود در ايران بوده است که نمونه آنرا مي توان در مورد اسب خزر مثال زد.

در حدود 20 سال پيش چند راس از اين اسب ها از ايران وارد ديگر کشورها شد و هم اکنون در حدود 700 راس اسب خزر در ديگر کشورها وجود دارد که با قيمت هاي گزافي معامله مي شود.

از 700 راس اسب خزر شناخته شده و شناسنامه دار ثبت شده موجود در جهان تنها از 12 راس اسب خزر بوجود آمده است.بنابراين حتي اگر يک جفت اسب داشته باشيم چنانچه داراي مزيت نسبي باشند بايد بعنوان يک واحد توليدي مورد حمايت و بهره برداري قرار گيرد.

شرط لازم براي موفقيت در چنين برنامه هاي نخست برنامه ريزي مناسب و روشن شدن استراتژي کوتاه مدت و بلند مدت و ديگر اينکه حمايت زمان بندي شده است. حفظ و نگهداري و ازدياد آنها تلاش بي وقفه اي را مي طلبد و بايد پابپاي تحقيقات به تربيت نيروي انساني متخصص در اين زمينه نيز همت گمارده شود.

هم اکنون سالانه حدود 100 نفر از مراکز آموزش عالي در رشته پرورش اسب فارغ التحصيل مي شوند که نشانه روشن بودن اهميت صنعت اسب داري در زمان تاسيس اين مراکز در کشور بوده است ولي آيا در رابطه با اشتغال اين افراد تحصيلکرده برنامه ريزي هاي لازم صورت گرفته است يا خير؟

آيا به اندازه اهميت اقتصادي اين حيوان در ارز آوري، سود آوري، اشتغال و تفريح، سرمايه گذاري شده است؟ تعيين استراتژي بلند مدت صنعت اسب از واجبات است و در چارچوب استراتژي بلند مدت و برنامه هاي کلان کشور، برنامه هاي ميان مدت و کوتاه مدت هم تعريف خواهد شد و جايگاه خود را پيدا خواهند کرد.

براي اينکه بتوان در زمينه اسب عظمت و افتخارات گذشته را بازيافت به دلايلي همچون وجود ريشه اصلي اسبان جهان در کشور، وجود بازارهاي بسيار مناسب جهاني، اشتغالزا بودن صنعت اسب داري، مقايسه ارزش يک راس اسب با ساير دامها، وجود شرايط مناسب آب و هوايي در کشور، وجود مراتع مناسب براي نگهداري اسب در اقصي نقاط کشور، نياز به ورود به ساير رشته هاي دامپروري، نياز اجتماعي به تفريحات سالم، سرمايه گذاري وسيع در اين رشته در کشور، ديرينه تاريخي مردم ايران در زمينه تربيت اسبان چابک و چالاک و نياز به منابع درآمدي متنوع براي دامداران و کشاورزان تحقيقات اسب را بايد جدي گرفت.

02-03-2011, 10:48 AM	#1
emily (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Feb 2011 نوشته ها: 956	اسب خزر در معرض انقراض قرار دارد اسب خزر در معرض انقراض قرار دارد اسب کاسپين که از آن به عنوان اسب مينياتوري خزر ياد مي شود به عنوان يکي از نژادهاي پايه در سطح بين‌المللي شناخته شده بدليل عدم توجه به پرورش و مطالعات مرتبط با اين حيوان در آستانه انقراض قرار دارد. اسب کاسپين ، اسبي کوتاه قد و زيباي ايراني است که به خطه شمال و جنگل هاي حاشيه درياي خزر تعلق دارد و به عنوان يکي از نژادهاي پايه در سطح بين‌المللي شناخته شده است و ذخيره ژنتيکي بسيار ارزشمندي محسوب مي ‌شود. تحقيقات علمي، کاسپين را به عنوان جد اسب اصيل خوزستان (عرب) و يکي از چهار جد اوليه اسب هاي امروزي معرفي مي کند و بر خلوص ژنتيکي آن صحه گذاشته‌ است. تعداد اين نژاد در جهان هزار و300 راس و در ايران حدود هزار راس تخمين زده مي شود و به عنوان يک نژاد در معرض خطر انقراض محسوب مي شود. اين ذخيره ژنتيکي با ارزش، نژادي بسيار مناسب براي آموزش سوارکاري کودکان و نوجوانان بوده و قابليت آموزش پذيري و هوش بسزايي دارد. اين نژاد اصيل و زيبا که امکان پرورش آن در استانهاي شمالي ايران وجود دارد و اصولا زادگاه اين اسب در شمال ايران است به خارج فرستاده مي شود و در کشورهاي استراليا، انگليس و آمريکا پرورش مي يابد اما در استان گيلان که سرزمين و موطن اصلي خود اثري جدي از پرورش و مطالعات مرتبط با اين حيوان مشاهده نمي شود. اسب کاسپين از شاهکارهاي خلقت و در آفرينش است، اين حيوان با وجود قدي کوتاه يعني 90 تا 120 سانتيمتر به يک اسب با تناسب بدني کامل شباهت دارد که تا بدان روز در دنيا گزارش نشده بود. «لوئيز فيروز» اين اسب را که کشاورزان محلي با نام «مولکي» يا «پوزکي» به معني پوزه کوچک مي شناخت، اسبچه خزر ناميد که البته در تحقيقات گسترده بعدي نام اين حيوان به «اسب مينياتوري درياي خزر» و در نهايت به «اسب خزر يا اسب کاسپين» تغيير يافت. اکنون بعد از گذشت بيش از 40 سال اين اسب که روز به روز به تقاضاي جهاني آن افزوده مي شود، بازار پررونقي در داخل ايران ندارد. رئيس مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي استان گيلان در اين باره گفت: براساس برنامه راهبردي تحقيقات حفظ ذخاير ژنتيکي دامي کشور، حفاظت از ذخاير ژنتيکي دام بومي موجود کشور در محيط هاي طبيعي (آشيانها) (حفاظت به روش in situ) بايد صورت گيرد. محمود بهمني افزود: استان گيلان خاستگاه اصلي اسب کاسپين بوده و در حال حاضر تعداد 29 هزار راس اسب در آن وجود دارد که براساس مطالعات اوليه انجام شده از سوي معاونت بهبود توليدات دامي سازمان جهاد کشاورزي استان، تعداد 400 راس آن از نظر فنوتيپي شباهت هاي زيادي به اسب کاسپين دارند. وي اضافه كرد: از سال گذشته به منظور توسعه تحقيقات کاربردي و استفاده بهينه از توانمندي هاي موجود در کشور در زمينه اسب کاسپين و در راستاي دستيابي به اهداف عاليه برنامه راهبردي تحقيقات حفظ ذخاير ژنتيکي دامي کشور (اسب کاسپين)، که تاکيد بر حفاظت از ذخاير ژنتيکي دام بومي موجود کشور در محيط هاي طبيعي (آشيان ها) (حفاظت به روش in situ) دارد، مقرر شد در مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گيلان تحقيقات در زمينه اسب کاسپين انجام شود. رئيس مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گيلان گفت: اهداف پرورش اسب کاسپين در اين مرکز شامل ارتقاي جايگاه علمي و اقتصادي استان در کشور، انجام تحقيقات کاربردي در خصوص اسب کاسپين و توليد دانش فني، حفظ ذخاير ژنتيکي در معرض خطر اسب کاسپين در آشيان ها و خاستگاه آن (In situ)، مديريت پرورش و افزايش راندمان توليد مثلي و کاربرد علوم بيوتکنولوژي در راستاي توسعه اين نژاد است. وي همچنين اجراي پايان نامه‌ هاي فوق ليسانس و دکترا در گرايش اسب با همکاري دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي، شناسايي بيماري هاي اسب، مطالعات اقتصادي اجتماعي در راستاي بهبود و توسعه صنعت پرورش اسب، برنامه ريزي و توسعه صادرات اسب، آموزش و توسعه ورزش سوارکاري در استان، برگزاري همايش هاي علمي، جشنواره هاي اسب کاسپين در استان، برگزاري کارگاه هاي علمي و‌ آموزشي، برگزاري مسابقات سوارکاري، ارائه مقالات علمي، انتشار کتاب، ايجاد و توسعه فضاي اکوتوريسم در استان گيلان را از ديگر اهداف پرورش اين حيوان ارزشمند عنوان کرد. بهمني با اشاره به محورهاي تحقيقاتي پرورش اسب در مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي گيلان خاطر نشان کرد: شناسايي خصوصيات و توانمندي هاي اسب کاسپين، تغذيه اسب و معرفي منابع خوراک دام جديد، مديريت پرورش و رفتارشناسي، ژنتيک و اصلاح نژاد، بيوتکنولوژي، تعيين ظرفيت ‌هاي ورزشي و فيزيولوژي اين نژاد، تعيين فاکتورهاي توليد مثلي و افزايش بهره‌ وري در راندمان توليد اين نژاد و روش هاي بهينه تجاري سازي است. اسب خزر زماني در ايران قديم (شمال ايران) و ترکمنستان به صورت بومي زيست مي کرد و در تمام مقالات و کتابهاي که در مورد پيدايش و تکامل اسب امروزي به نگارش در آمده است از آن به عنوان اسب هاي اوليه تيپ چهارم از آن ياد شده است. تحقيقات به عمل آمده بر اساس آزمايشات انجام شده بر روي استخوان هاي به دست آمده در مناطق باستاني ايران و ترکمنستان و همچنين آناليز ژنتيکي خون نژادهاي مختلف اسب از سراسر دنيا نشان مي دهد که اجداد عمده اسبان مشرق زمين از اسب هاي ترکمن و اسب خزر هستند. اين نظريه زماني جنبه علمي به خود گرفت که دکتر «گاس کاتران» از دانشگاه کنتاکي آمريکا که همواره در زمينه تحقيقات ژنتيکي اسب و آناليز DNA و مارکرهاي ژنتيکي بر روي اسبهاي ترکمن و خزر پيشقدم بوده است، بر اساس آزمايشات خود تائيد کرد که اين دو نژاد منشاء تمام اسب هاي شرقي هستند. شواهدي وجود دارد که اسب خزر در ايران از چهار هزار سال قبل از ميلاد پرورش داده مي شد، شواهد ژنتيکي، گرافيکي و استخوان شناسي و نقوش سنگي روي پلکان هاي تخت جمشيد و مهرها و مجسمه هاي بر جا مانده از آثار تمدنهاي باستاني همگي دال بر وجود اسب خزر از زمان هاي دور است. اما پس از آن اين نژاد منحصر به فرد مورد فراموشي قرار گرفت تا اينکه در سال هاي 44 -1343 يک خانم آمريکايي به نام لوئيز فيروز موفق به کشف مجدد آن شد و از آن هنگام با کشف مجدد آن پرورش و تکثير آن نيز در داخل و خارج از کشور شروع شد. اسبچه خزر بايد به نام ايران ثبت جهاني شود رئيس هيئت اسب سواري استان گيلان در اين رابطه گفت: در ثبت جهاني اسبچه خزر کشور بايد تعجيل کرد چرا که بعد از مرگ خانم لوئيز فيروز در اين امر مهم هيچ اقدامي صورت نگرفته به حدي که انگلستان به دنبال ثبت جهاني اسبچه خزر ايران به نام خود است. هوشنگ افشار با بيان اينکه زادگاه و مأمن اوليه اسبچه خزر به عنوان نياي تمامي اسب هاي جهان در سواحل جنوبي درياي خزر و به ويژه استان گيلان است بر لزوم احياء و معرفي آن تاکيد کرد. وي همچنين در خصوص نحوه تشخيص ميزان خلوص نژادي اسبچه خزر خاطر نشان کرد: با اين هدف DNA اسب از هر تار موي اسبچه استخراج مي شود تا در کتاب انساب بين المللي درج شود، موضوعي که بعد از گذشت چهار سال از درگذشت خانم لوئيزفيروز اسمي از ايران در اين کتاب ثبت نشده است. رئيس هيئت اسب سواري گيلان يادآورشد: ثبت جهاني مالکيت معنوي و اصالت اسبچه خزر به نام ايران و کرانه هاي جنوبي درياي خزر به عنوان يک موضوع ملي حمايت و توجه بيش از پيش مسئولان ذيربط را طلب مي کند. اسب خزر همانطور که از نامش پيداست بومي منطقه خزر بوده و پراکندگي فعلي آن از بهشهر در نزديکي دشت ترکمن تا تالش در غرب درياي مازندران است. اين نژاد همانطور که اشاره شد، براي اولين بار از سوي «لوئيز فيروز» در سال 1343 و با انگيزه دستيابي به اسبان مناسب براي آموزش سوارکاري و سواري آزاد به کودکان و نوجوانان در اطراف شهرستان آمل و به شکل تصادفي شناسايي شد. در سال 1344 اولين گله از اين نژاد با گردآوري پنج راس از آنها در نزديکي تهران تشکيل و با افزايش تعداد آنها در سالهاي بعد اولين کتاب انساب آنها براي نظارت، ثبت اطلاعات شجره اي و حفاظت از خطوط نژادي آن ترتيب داده شد. تا سال 1358 تعداد 109 راس اسب خزر در کتاب انساب ثبت شده بود که 22 راس از آنها به خارج صادر شده بود، در سال 1373 تعداد 33 راس از اين اسبان توسط وزارت جهاد سازندگي وقت از «لوئيز فيروز» خريداري شد و در مرکز تحقيقات کشاورزي تهران (ايستگاه خجير) مورد نگهداري و پرورش قرار گرفت. اين ايستگاه ضمن پرورش و تکثير اين نژاد، اقدام به توزيع توليدات خود در قالب فروش، امانت و هديه به مراکز دولتي نيمه دولتي و خصوصي کرد تا ضمن کاهش هزينه هاي نگهداري و خطرات شيوع امراض واگير گامي براي ترويج فرهنگ نگهداري و پرورش اين نژاد منحصر به فرد در بين مردم به ويژه اسبداران برداشته شود. گرچه با گذشت حدود چهار دهه از شناسايي آن هنوز در داخل کشور بسياري اين اسب را نمي شناسند اما در خارج از کشور جايگاه ويژه اي در عرصه جهاني پيدا کرده و در حال حاضر تقاضاي فراواني براي خريد اين اسبان وجود دارد. در سال 1345 با ورود اولين اسب خزر به ويرجينياي آمريکا حرکت اين نژاد در قرن اخير به ساير نقاط جهان آغاز شد، در سال 49 تعداد چهار راس به برمودا و در سال 50 دو راس به وليعهد انگلستان اهداء شد که از طريق مجارستان به انگلستان انتقال يافت. در طي سال هاي 54 -1351 تعداد بيشتري از اين نژاد به آمريکا و انگليس صادر شد و در سال 1355 به استراليا نيز صادر شد، در سال 1357 اولين محموله اسب خزر به نيوزيلند رفت و آخرين مرحله صادرات آن در سال 1372 بود که تعداد هفت راس از طريق روسيه به انگلستان صادر شد و در سال 1373 دو راس اسب خزر وارد خاک بلژيک شد. در سال 1374 يک رمه بزرگ آن از انگلستان به آمريکا صادر شد و به دنبال آن سيل واردات آن از استراليا و نيوزيلند به آمريکا آغاز شد، در سال 1373 انگلستان اقدام به صادرات اسبان خزر توليدي خود به سوئد، نروژ، کانادا، ژاپن، اردن، مصر و... کرده است. هم اکنون در کشورهاي انگلستان، استرالياي جنوبي، استرالياي غربي، نيوزيلند، آمريکا و ساير کشورها انجمن هاي کاسپين فعال هستند. انجمن ها و مراکز ثبت اسب خزر در دنيا شامل انجمن اسب خزر (انگلستان)، انجمن نژاد خزر (انگلستان)، ثبت اسب خزر ايران، انجمن اسب خزر استراليا، انجمن حفاظت از اسب خزر استرالياي غربي، ثبت اسب خزر نيوزيلند، انجمن اسب خزر آمريکا، انجمن اسب خزر امريکاي شمالي (آمريکا)، انجمن اسب خزر نروژ، اتحاديه اسب خزر سوئد است. تعداد اسبان خزر ثبت شده در انجمن اسب خزر تا سال 2008، هزار و 669 راس، تعداد اضافه شده در سال 2009، 200 راس است. تعداد مزارع پرورش اسب خزري در کشورهاي مختلف شامل ايران (هشت) ، آمريکا (16) ، انگلستان (12) ، هلند (چهار) ، سوئد (چهار) ، کانادا (دو) ، استراليا (سه) و نروژ (دو) است. در داخل کشور نيز مرکز تحقيقات کشاورزي تهران با حدود 100 راس اسب خزر که 55 راس آن در ايستگاه خجير نگهداري مي شود و بقيه در استانهاي مختلف (کرمان، سمنان، آذربايجان، سيستان و بلوچستان، يزد و ...) و همچنين هفت مجموعه خصوصي در استانهاي تهران و گيلان و همچنين در بعضي از باشگاه ها با داشتن يک يا دو راس اسب خزر در زمره پرورش دهندگان اين نژاد ايراني هستند. با توجه به تاريخچه پرورش اسب در ايران ممکن است تصور شود که با رشد تکنولوژي امروزه اسب نمي تواند نقش مفيدي در بخش دامپروري کشور داشته باشد و وجود انواع خودرو و تجهيزات کشاورزي موجب بي نيازي از اسب مي شود. نقش موثر اسب در توسعه ملي اگر مسئولان واقع بينانه برخورد کنند اسب مي تواند در توسعه ملي نقش بسزايي داشته باشد، استفاده از اين حيوان در مواردي چون امنيت ملي، کشاورزي، حمل و نقل عشاير، تربيت بدني و تفريحات سالم و کسب مقام در مسابقات جهاني، کسب درآمد، توسعه تحقيقات ملي، اشتغال زايي و بالاخره به عنوان صادرات غير نفتي و ارز آوري اين نقش بارزتر مي کند و اينها همه مشروط بر اين است که به اسب نگاهي نو بايد داشته و شخصيتي مستقل براي آن قائل شد. اگر چه اسب دامي نيست که بتواند براي بشريت منشاء پروتئين يا مواد لبني باشد ولي مي تواند در عرصه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي نقش مهمي را ايفاء کند که در مورد هيچ دامي صادق نيست، وقتي ممکن است قيمت يک اسب به ميليونها دلار برسد، کدام دام مي تواند با آن قابل قياس باشد؟ گذشته از اين موارد، ايران با داشتن نژادهاي اصيل و شناخته شده مانند اسب ترکمن، اسب کرد، اسب اصيل (عرب)، اسب خزر و ساير گونه ها بعنوان يکي از منابع ژنتيکي بحساب مي آيد که متاسفانه در اثر کم توجهي و عدم کنترل واردات نژادهاي خارجي به اين منبع غني ژنتيکي خسارت عظيمي وارد شده تا جائيکه بسياري از اسبان کشور را دوخون کرده و از درجه خلوص نژادي آنها کاسته است. رفع اين کاستي ها ميسر نمي شود مگر اينکه به امر تحقيقات و پژوهش اسب بطور جدي پرداخته شود. در بين نژادهاي ايراني بيشترين تحقيق بر روي اسب خزر صورت گرفته که باعث معروفيت اين نژاد در جهان شده است و مورد اقبال جامعه جهاني طالب اسب خزر قرار گيرد. اين در حالي است که در بين ساير نژادها ممکن است اسب هاي با ويژگي هاي برتر داشته باشيم که به مراتب با ارزش تر از اسب خزر باشند اما متاسفانه به دليل عدم توجه در حال انقراض و نابودي هستند. بر خلاف نظر عده اي که کم بودن جمعيت اسب در کشور را بعنوان يک توجيه و دليل کافي در بي توجهي نسبت به اين حيوان با ارزش اقتصادي مي دانند، بايد گفت که با بررسي ساير کشورها که در زمينه پرورش اسب به پيشرفت هاي قابل توجهي رسيده اند، مشاهده مي شود که تعداد اسبان آنها خيلي کمتر از اسبهاي موجود در ايران بوده است که نمونه آنرا مي توان در مورد اسب خزر مثال زد. در حدود 20 سال پيش چند راس از اين اسب ها از ايران وارد ديگر کشورها شد و هم اکنون در حدود 700 راس اسب خزر در ديگر کشورها وجود دارد که با قيمت هاي گزافي معامله مي شود. از 700 راس اسب خزر شناخته شده و شناسنامه دار ثبت شده موجود در جهان تنها از 12 راس اسب خزر بوجود آمده است.بنابراين حتي اگر يک جفت اسب داشته باشيم چنانچه داراي مزيت نسبي باشند بايد بعنوان يک واحد توليدي مورد حمايت و بهره برداري قرار گيرد. شرط لازم براي موفقيت در چنين برنامه هاي نخست برنامه ريزي مناسب و روشن شدن استراتژي کوتاه مدت و بلند مدت و ديگر اينکه حمايت زمان بندي شده است. حفظ و نگهداري و ازدياد آنها تلاش بي وقفه اي را مي طلبد و بايد پابپاي تحقيقات به تربيت نيروي انساني متخصص در اين زمينه نيز همت گمارده شود. هم اکنون سالانه حدود 100 نفر از مراکز آموزش عالي در رشته پرورش اسب فارغ التحصيل مي شوند که نشانه روشن بودن اهميت صنعت اسب داري در زمان تاسيس اين مراکز در کشور بوده است ولي آيا در رابطه با اشتغال اين افراد تحصيلکرده برنامه ريزي هاي لازم صورت گرفته است يا خير؟ آيا به اندازه اهميت اقتصادي اين حيوان در ارز آوري، سود آوري، اشتغال و تفريح، سرمايه گذاري شده است؟ تعيين استراتژي بلند مدت صنعت اسب از واجبات است و در چارچوب استراتژي بلند مدت و برنامه هاي کلان کشور، برنامه هاي ميان مدت و کوتاه مدت هم تعريف خواهد شد و جايگاه خود را پيدا خواهند کرد. براي اينکه بتوان در زمينه اسب عظمت و افتخارات گذشته را بازيافت به دلايلي همچون وجود ريشه اصلي اسبان جهان در کشور، وجود بازارهاي بسيار مناسب جهاني، اشتغالزا بودن صنعت اسب داري، مقايسه ارزش يک راس اسب با ساير دامها، وجود شرايط مناسب آب و هوايي در کشور، وجود مراتع مناسب براي نگهداري اسب در اقصي نقاط کشور، نياز به ورود به ساير رشته هاي دامپروري، نياز اجتماعي به تفريحات سالم، سرمايه گذاري وسيع در اين رشته در کشور، ديرينه تاريخي مردم ايران در زمينه تربيت اسبان چابک و چالاک و نياز به منابع درآمدي متنوع براي دامداران و کشاورزان تحقيقات اسب را بايد جدي گرفت.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)