درختان دارویی گلستان

[nashenas]

خلاصه

درختان ودرختچه‌ها علاوه بر تولید چوب، از نظر خواص دارویی نیز حائز اهمیت فراوان می‌باشند. بنابراین شناخت درختان و درختچه‌های دارویی نقش به‌سزایی در مدیریت آتی آنها خواهد داشت. دراین راستا ابتدا با بهره‌گیری از منابع مختلف علمی فهرست درختان و درختچه‌های استان تهیه گردید سپس با استفاده از نقشه توپوگرافی و بازدید صحرایی محل پراكنش آنها مشخص شد. با بررسیهایی كه بعمل آمد از 400 گونه دارویی موجود استان(3)‎‏، تعداد 82 گونه درخت و درختچه دارویی شناسایی گردید كه نتایج آن به تهیه جدول شماره 1 منتهی شد كه مهمترین آنها عبارتند از: نمدار، آلوكك، خرمندی، سرخدار، زیتون تلخ، مورد، عناب، به جنگلی، شمشاد، بید مشك و- كه با برنامه ریزی اصولی می‌توان بهره‌برداری بهینه از آنها بعمل آورد بدون اینكه خطری رویشگاهایشان را تهدید نماید.

مقدمه

از فلور منطقه هیركانی در شمال حدود 3000 گونه گیاه گزارش شده است كه بیش از 300 گونه درختی و درختچه‌ای(بومی وغیربومی) آن دارای خاصیت دارویی می‌باشد كه در سطحی معادل 9/1 میلیون هكتار جنگل شمال پراكنده‌اند (4). استان گلستان با 2/2 میلیون هكتار دارای 430 هزار هكتار جنگل بوده كه سطحی معادل 20 درصد را پوشانده است كه و به علت موقعیت جغرافیایی و وضعیت خاص توپوگرافی و همچنین تنوع آب و هوایی، رویشگاه طبیعی بسیاری از گیاهان دارویی ازجمله درختان و درختچه‌های دارویی می‌باشد.

در راستای اجرای طرح جمع آوری، شناسایی و نگهداری ذخایر ژنتیكی درختان و درختچه‌های جنگلی استان گلستان و سایر تحقیقات انجام شده و همچنین با بررسیهای بعمل آمده از منابع علمی، پیمایشهای صحرایی و مشاهدات عینی بیش از 400 گونه گیاهی دارویی شناسایی شده است كه گیاهان دارویی درختی و درختچه‌ای مشتمل بر 81 گونه , 63 جنس و 39 خانواده گیاهی می‌باشد.


مواد و روشها


ابتدا با استفاده از منابع مختلف علمی فهرست گونه‌های درختی و درختچه‌ای موجود در سطح استان تهیه گردید (7،6،1)، بعد با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 250000 /1 و بازدیدهای صحرایی (مشاهدات عینی) محل پراكنش آنها مشخص شد. با بكار‌گیری منابع 5،3 دارویی بودن درختان و درختچه‌ها و قسمتهای مورد استفاده آنها مورد بررسی قرار گرفت.


نتایج و بحث

نتایج حاصل از این تحقیق منتج به شناخت 81 گونه، 63 جنس و 39 خانواده گردید كه در جدول شماره 1 خلاصه گردیده است.
از میان گونه‌های شناسایی شده تعداد 61 گونه (3/75 درصد) جنگلی وتعداد 20 گونه (7/24 درصد) مرتعی می‌باشند. كلیه گونه‌هایی كه در مراتع پراكنش یافته‌اند درختچه‌ای بوده واز میان گونه‌های جنگلی 33 گونه را درختی (1/54 درصد) و 28 گونه (9/45) را درختچه‌ای تشكیل می‌دهند.درختان و درختچه‌های دارویی علاوه بر تولید چوب، حفظ آب و خاك، پناهگاه حیات وحش و - حاوی خواص درمانی بسیار با ارزشی می‌باشند كه با بهره‌برداری بهینه و اصولی از مواد مؤثر و تركیبهای شیمیایی آنها نه تنها تخریب رویشگاهها و نابودی آنها در مقایسه با بهره برداری به منظور برداشت چوب را ندارند، بلكه در توسعه اقتصادی كشور برای تامین نیازهای داخلی به دارو، جلوگیری از خروج ارز، صادرات گسترده و ایجاد اشتغال می‌تواند نقش مهمی داشته باشند.